در یک مطالعه روی ۷۶۶ بیمار، که نتایجش در چهل و سومین کنگره انجمن جراحان آب مروارید و انکساری اروپا (ESCRS) ارائه شد، مشخص شد که بیشتر این افراد بعد از استفاده از یک قطره چشم با فرمول خاص، توانستند دو، سه یا حتی چند خط بیشتر از جدول بینایی‌سنجی مخصوص دید نزدیک (چارت Jaeger) را بخوانند. جالب اینکه این بهبودی تا دو سال هم ادامه داشت.
چرا اصلا دنبال چنین تحقیقی رفتند؟
دکتر جیووانا بنوزی، مدیر مرکز تحقیقات پیشرفته پیرچشمی در بوینس آیرس آرژانتین، توضیح می‌دهد که چرا این تحقیق انجام شده: «ما این تحقیق را به دلیل نیاز پزشکی قابل توجهی که در زمینه مدیریت پیرچشمی وجود دارد، انجام دادیم. راه حل‌های فعلی مثل عینک مطالعه یا جراحی، محدودیت‌هایی دارند، از جمله دردسر استفاده، حس ناخوشایند اجتماعی و خطرات یا عوارض احتمالی». او اضافه می‌کند که گروهی از بیماران مبتلا به پیرچشمی هستند که گزینه‌های محدودی به جز عینک دارند و کاندیدای مناسبی برای جراحی هم نیستند. این افراد تمرکز اصلی این تحقیق بودند. هدف این بود که شواهد بالینی محکمی برای یک راه حل دارویی نوآورانه ارائه شود تا به بیماران یک جایگزین غیرتهاجمی، راحت و موثر پیشنهاد بدهد.
این قطره‌های چشم که توسط پدر دکتر بنوزی، یعنی دکتر خورخه بنوزی فقید، ساخته شده، ترکیبی از دو ماده فعال است:
- پیلوکارپین (Pilocarpine): دارویی که مردمک چشم را تنگ می‌کند و عضله مژگانی را منقبض می‌کند. این عضله وظیفه کنترل تطابق چشم برای دیدن اجسام در فواصل مختلف را دارد.
- دیکلوفناک (Diclofenac): یک داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) که التهاب و ناراحتی ناشی از پیلوکارپین را کم می‌کند.
این تحقیق چطور انجام شد؟
بیمارها روزی دو بار از این قطره استفاده می‌کردند؛ معمولا یک بار بعد از بیدار شدن و یک بار حدود شش ساعت بعد. اگر علائمشان برمی‌گشت یا نیاز به راحتی بیشتری در دید داشتند، می‌توانستند دوز سوم را هم استفاده کنند. این گروه ۷۶۶ نفره (شامل ۳۷۳ زن و ۳۹۳ مرد با میانگین سنی ۵۵ سال) به سه دسته تقسیم شدند و هر دسته یکی از سه فرمول مختلف قطره را دریافت کرد. در هر سه فرمول، دوز دیکلوفناک ثابت بود اما غلظت پیلوکارپین متفاوت بود: ۱ درصد، ۲ درصد و ۳ درصد.
محققان یک ساعت بعد از اولین استفاده از قطره، میزان بهبودی دید نزدیک بیماران را بدون عینک مطالعه بررسی کردند و آنها را تا دو سال زیر نظر گرفتند.
نتایج تحقیق چه بود؟
دکتر بنوزی در این کنگره گفت: «مهم‌ترین نتیجه ما، بهبود سریع و پایدار در دید نزدیک برای هر سه غلظت بود. یک ساعت بعد از ریختن اولین قطره، بیماران به طور متوسط ۳.۴۵ خط در چارت Jaeger بهبود داشتند. این درمان همچنین تمرکز در همه فواصل را بهتر کرد».
نتایج به تفکیک گروه‌ها به این صورت بود:
- گروه ۱ درصد پیلوکارپین (۱۴۸ بیمار): به طرز چشمگیری، ۹۹ درصد از این افراد به دید نزدیک مطلوب رسیدند و توانستند دو خط یا بیشتر را بخوانند.
- گروه ۲ درصد پیلوکارپین (۲۴۸ بیمار): حدود ۶۹ درصد توانستند سه خط یا بیشتر را در چارت بخوانند.
- گروه ۳ درصد پیلوکارپین (۳۷۰ بیمار): حدود ۸۴ درصد توانستند سه خط یا بیشتر را بخوانند.
تقریبا ۸۳ درصد از کل بیماران بعد از ۱۲ ماه، دید نزدیک کاربردی و خوب خود را حفظ کردند. نکته مهم این بود که هیچ عارضه جانبی جدی مثل افزایش فشار داخل چشم یا جداشدگی شبکیه مشاهده نشد. این بهبودی در دید بیماران تا دو سال ادامه داشت و میانگین مدت زمان آن ۴۳۴ روز بود.
عوارض جانبی چطور بود؟
عوارض جانبی خفیف بودند و شایع‌ترین آنها عبارت بودند از:
- تاری دید موقت (در ۳۲ درصد موارد)
- سوزش هنگام ریختن قطره (در ۳.۷ درصد موارد)
- سردرد (در ۳.۸ درصد موارد)
هیچ کدام از بیماران به خاطر این عوارض، درمان را قطع نکردند. البته باید در نظر داشت که پیلوکارپین به طور کلی می‌تواند عوارضی مثل قرمزی چشم، آبریزش، تاری دید، دید کم یا تیره، حساسیت به نور یا مشکل در تغییر تمرکز بین اجسام، دیدن جرقه‌های نور یا «مگس‌پران» و در موارد نادر، جداشدگی شبکیه را به همراه داشته باشد.
دکتر بنوزی توضیح داد که تقریبا همه بیماران بهبود مثبتی در دید نزدیکشان داشتند، هرچند که میزان این بهبودی به وضعیت دید آنها قبل از شروع درمان بستگی داشت. این تحقیق نشان داد که غلظت بهینه پیلوکارپین می‌تواند برای هر فرد، بسته به شدت پیرچشمی او، شخصی‌سازی شود. بیمارانی که پیرچشمی خفیف‌تری داشتند، به غلظت ۱ درصد بهترین پاسخ را دادند، در حالی که آنهایی که وضعیت پیشرفته‌تری داشتند برای رسیدن به بهبود قابل توجه به غلظت‌های ۲ یا ۳ درصد نیاز داشتند.
این قطره‌ها جایگزین عینک و جراحی می‌شوند؟
دکتر بنوزی نتیجه‌گیری می‌کند که این درمان ترکیبی، یک جایگزین «ایمن، موثر و با تحمل‌پذیری خوب» برای روش‌های سنتی مدیریت پیرچشمی است. این روش وابستگی به عینک مطالعه را به شکل قابل توجهی کم می‌کند و گزینه‌ای راحت و غیرتهاجمی برای بیماران است، هرچند ممکن است نیاز به عینک را در همه افراد به طور کامل از بین نبرد.
او تاکید می‌کند: «مهم است بدانید که این درمان قرار نیست جایگزین جراحی شود، بلکه به عنوان یک راه حل ارزشمند برای بیمارانی است که به دنبال جایگزین‌های ایمن، موثر و شخصی‌سازی شده هستند و می‌خواهند از دردسر عینک راحت شوند».
جالب است بدانید که به غیر از گروه حاضر در این تحقیق، دکتر بنوزی بیماران دیگری هم دارد که بیش از ده سال است از این درمان استفاده می‌کنند. او قصد دارد در تحقیقات آینده، میزان بهبود کیفیت زندگی بیماران را اندازه‌گیری کند و مکانیسم‌های فیزیولوژیکی این قطره‌های چشمی را بیشتر بررسی کند.
نقاط قوت و ضعف این تحقیق
نقاط قوت این مطالعه شامل تعداد زیاد بیماران و دوره پیگیری طولانی است. این اولین ارزیابی سیستماتیکی است که سه غلظت مختلف پیلوکارپین را در ترکیب با دیکلوفناک مقایسه می‌کند. اما یک محدودیت هم وجود دارد: این یک مطالعه گذشته‌نگر و تک‌مرکزی است، که می‌تواند قابلیت تعمیم یافته‌ها را محدود کند و باعث سوگیری در انتخاب بیماران شود.
نظر یک متخصص دیگر
پروفسور بورکهارد دیک، رئیس دپارتمان چشم‌پزشکی در بیمارستان چشم دانشگاه بوخوم آلمان که در این تحقیق نقشی نداشته، نظری در این باره دارد. او می‌گوید: «با اینکه جراحی برای کاهش مشکلات دید نزدیک ناشی از افزایش سن پیشرفت کرده، اما برخی از بیماران کاندیدای مناسبی برای آن نیستند. مطالعه تک‌مرکزی و گذشته‌نگر دکتر بنوزی نشان می‌دهد که قطره‌های چشمی حاوی پیلوکارپین و دیکلوفناک ممکن است دید نزدیک را تا دو سال بهبود ببخشند، اما طراحی محدود آن به این معنی است که نتایج ممکن است برای همه صدق نکند».
او همچنین هشدار می‌دهد که استفاده طولانی‌مدت از پیلوکارپین گاهی می‌تواند باعث عوارضی مثل کاهش دید در شب، دید کم‌نورتر در محیط‌های تاریک، خستگی چشم، سوزش و در موارد نادر جداشدگی شبکیه شود، در حالی که استفاده طولانی‌مدت از NSAIDهای موضعی ممکن است خطراتی برای قرنیه داشته باشد. به گفته او، برای تایید ایمنی و اثربخشی این درمان قبل از اینکه بتوان آن را به طور گسترده توصیه کرد، به مطالعات گسترده‌تر، طولانی‌مدت و چندمرکزی نیاز است.
دیدگاهتان را بنویسید