شرکت OpenAI، سازنده ChatGPT، با یک رشد سریع و قابل توجه روبرو شده. بر اساس گزارشی که وبسایت «The Information» به نقل از یک منبع منتشر کرده، درآمد سالانه این شرکت در هفت ماه اول سال ۲۰۲۵ دو برابر شده و به ۱۲ میلیارد دلار رسیده. این عدد به این معنیه که شرکتی که مایکروسافت ازش پشتیبانی میکنه، الان داره ماهی حدود ۱ میلیارد دلار درآمدزایی میکنه.
این رشد سریع داره یک تغییر بزرگ در صنعت هوش مصنوعی ایجاد میکنه. رسیدن به درآمد سالانه ۱۲ میلیارد دلاری یک نقطه عطف به حساب میاد، به خصوص که این رقم تقریبا سه برابر درآمد ۳.۷ میلیارد دلاری شرکت در سال ۲۰۲۴ هست. این اتفاق نشون میده که هوش مصنوعی دیگه یک فناوری speculative یا speculative نیست، بلکه به یک زیرساخت اصلی برای کسب‌و‌کارها و مصرف‌کننده‌های عادی تبدیل شده. برای سرمایه‌گذارها، پیام این اتفاق واضحه: دوره «هوش مصنوعی به عنوان یک سرویس همگانی» شروع شده و شرکت‌هایی مثل مایکروسافت، گوگل و آمازون وب سرویسز (AWS) که این زیرساخت رو میسازن، در حال شکل دادن به آینده این فضا هستن.
OpenAI چطور به این درآمد رسیده؟
رشد درآمد OpenAI نشون‌دهنده پتانسیل بالای نرم‌افزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی (SaaS) و تقاضای بی‌پایان برای ابزارهای هوش مصنوعی مولد هست. در حال حاضر، ۷۰ درصد از درآمد این شرکت از اشتراک‌های ChatGPT به دست میاد. تا ماه آوریل ۲۰۲۵، این سرویس ۵۰۰ میلیون کاربر فعال هفتگی و ۳ میلیون کاربر تجاری پولی داشته.
کسب‌و‌کار API این شرکت، با اینکه بخش کوچکتری (بین ۱۵ تا ۲۰ درصد درآمد) رو تشکیل میده، به همون اندازه تاثیرگذاره. OpenAI با ارائه لایسنس مدل‌های GPT-4o و o3 خودش به توسعه‌دهنده‌ها و شرکت‌ها، یک چرخه مثبت ایجاد کرده: کاربرهای بیشتر داده‌های بیشتری تولید میکنن، این داده‌ها مدل‌ها رو بهتر میکنن، و مدل‌های بهتر توسعه‌دهنده‌ها و کسب‌و‌کارهای بیشتری رو جذب میکنن.
با این حال، مسیر OpenAI برای رسیدن به سوددهی هنوز با چالش‌هایی روبرو هست. با وجود اینکه پیش‌بینی میشه درآمد این شرکت در سال ۲۰۲۵ به ۱۲.۷ میلیارد دلار برسه، انتظار میره در همین سال ۹ میلیارد دلار ضرر ثبت کنه. نقشه راه بلندمدت شرکت هم جاه‌طلبانه به نظر میرسه: رسیدن به درآمد ۲۹.۴ میلیارد دلاری تا سال ۲۰۲۶ و ۱۲۵ میلیارد دلاری تا سال ۲۰۲۹. برنامه‌های شرکت برای رسیدن به این هدف شامل کسب درآمد از کاربرهای رایگان از طریق درآمدهای وابسته و یکپارچه‌سازی با سیستم‌های خرید، و همچنین گسترش به سمت جریان‌های کاری مبتنی بر هوش مصنوعی هست. سوال اصلی برای سرمایه‌گذارها اینه که آیا OpenAI میتونه نرخ رشد فعلی خودش رو حفظ کنه و همزمان هزینه‌های بالای آموزش مدل‌ها و پردازش اونها رو مدیریت کنه.
نقش مایکروسافت و زیرساخت آژور (Azure)
موفقیت OpenAI به شدت به زیرساخت ابری آژور مایکروسافت گره خورده. مایکروسافت به عنوان بزرگترین سرمایه‌گذار و شریک استراتژیک OpenAI، طبق یک توافقنامه تقسیم سود، ۲۰ درصد از درآمد این شرکت رو دریافت میکنه. این همکاری باعث شده آژور به پلتفرم اصلی برای توسعه هوش مصنوعی تبدیل بشه، طوری که الان بیش از ۸۵ درصد از شرکت‌های حاضر در لیست Fortune 500 از ابزارهای هوش مصنوعی مایکروسافت استفاده میکنن.
سرویس‌های Azure AI Foundry و OpenAI Services مایکروسافت به شرکت‌ها این امکان رو میدن که برنامه‌های کاربردی مبتنی بر هوش مصنوعی رو در مقیاس بزرگ بسازن. برای مثال:
- شرکت Hughes با استفاده از Azure AI Foundry تونست ۱۲ برنامه تولیدی جدید بسازه و سالانه ۳۵ هزار ساعت کاری صرفه‌جویی کنه.
- در حوزه بهداشت و درمان، Cancer Center.AI پلتفرمی روی آژور توسعه داد که اسکن‌های پاتولوژی رو دیجیتالی میکنه و خطاهای تشخیصی رو تا ۲۵ درصد کاهش داده.
این مثال‌ها نشون میدن که مایکروسافت چطور میتونه هم از طریق سرویس‌های ابری مستقیم و هم از طریق درآمد غیرمستقیم حاصل از لایسنس APIهای OpenAI، از هوش مصنوعی درآمدزایی کنه.
رقابت در بازار زیرساخت هوش مصنوعی
اما مایکروسافت در این بازار تنها نیست. برای مثال، گوگل کلاد (Google Cloud) بودجه مخارج سرمایه‌ای (CapEx) خودش رو برای سال ۲۰۲۵ به ۸۵ میلیارد دلار افزایش داده تا ظرفیت هوش مصنوعی خودش رو گسترش بده. آمازون وب سرویسز (AWS) هم در حال عمیق‌تر کردن همکاری‌هاش با استارتاپ‌هایی مثل Anthropic هست. رقابت برای ساختن کارآمدترین و مقیاس‌پذیرترین زیرساخت هوش مصنوعی در حال تشدید شدنه.
فرصت‌های سرمایه‌گذاری در SaaS و رایانش ابری
رونق هوش مصنوعی باعث به وجود اومدن نسل جدیدی از شرکت‌های SaaS شده که ابزارهای OpenAI و مایکروسافت رو در محصولات خودشون ادغام میکنن.
- در خدمات مالی: شرکت‌های Floww و PNB از Microsoft 365 Copilot برای خودکارسازی پردازش اسناد استفاده میکنن که باعث صرفه‌جویی ۱۰ تا ۲۰ درصدی در زمان کارمندها شده.
- در بهداشت و درمان: سرویس MedScribe از شرکت Acentra Health که با Azure OpenAI کار میکنه، تونسته ۱۱ هزار ساعت کاری پرستاران و ۸۰۰ هزار دلار در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنه.
این شرکت‌ها فقط هوش مصنوعی رو به کار نگرفتن، بلکه دارن صنایع خودشون رو با استفاده از جریان‌های کاری مبتنی بر هوش مصنوعی بازتعریف میکنن. فرصت‌های جذاب سرمایه‌گذاری بیشتر در شرکت‌هایی هست که لایسنس مدل‌های هوش مصنوعی رو با زیرساخت ابری ترکیب میکنن. برای مثال، هزینه ۲۲.۴ میلیارد دلاری گوگل کلاد برای زیرساخت در سه ماهه دوم ۲۰۲۵، یک شرط‌بندی روی تقاضای بلندمدت برای هوش مصنوعی به حساب میاد. به همین شکل، بازارچه Bedrock از AWS که دسترسی به مدل‌های Anthropic و شرکت‌های دیگه رو فراهم میکنه، این شرکت رو در موقعیتی قرار میده تا سهمی از بازار «هوش مصنوعی به عنوان سرویس» رو به دست بیاره.
یک زاویه دیگه برای نگاه کردن به این بازار، ظهور «عامل‌های هوش مصنوعی» (AI agents) هست که در حال تبدیل شدن به یک منبع درآمد کلیدی هستن. Codex از OpenAI برای مهندسی نرم‌افزار و Copilot از مایکروسافت برای جریان‌های کاری سازمانی، نمونه‌های اولیه‌ای از این عامل‌ها هستن، اما پتانسیل این حوزه بسیار بزرگه. شرکت‌هایی که بتونن عامل‌های تخصصی (مثلا برای حقوق، بهداشت و درمان یا لجستیک) بسازن، احتمالا رشد بسیار سریعی رو تجربه خواهند کرد.
آینده لایسنس مدل‌های هوش مصنوعی و زیرساخت
با پیچیده‌تر شدن مدل‌های هوش مصنوعی، هزینه آموزش و پردازش اونها یک گلوگاه باقی خواهد موند. پروژه Stargate متعلق به OpenAI، یک طرح زیرساختی ۵۰۰ میلیارد دلاری با شرکایی مثل SoftBank هست که هدفش ساخت یک شبکه جهانی از مراکز داده بهینه‌سازی شده برای هوش مصنوعی هست تا این مشکل رو حل کنه. این روند نشون میده که ارائه‌دهنده‌های زیرساخت – یعنی مایکروسافت، گوگل و AWS – در بلندمدت بر اکوسیستم هوش مصنوعی تسلط خواهند داشت، در حالی که شرکت‌های SaaS که اولویت اولشون هوش مصنوعیه، روی برنامه‌های کاربردی برای صنایع خاص تمرکز خواهند کرد.
درس اصلی اینه که رقابت در دنیای هوش مصنوعی دیگه فقط بر سر ساخت مدل‌های بهتر نیست، بلکه درباره ساختن زیرساخت و اکوسیستم‌هایی هست که بتونن این مدل‌ها رو پایدار نگه دارن. درآمد ۱۲ میلیارد دلاری OpenAI نشانه‌ای از این واقعیت جدیده. پیش‌بینی میشه این بازار تا سال ۲۰۳۰ ارزشی معادل ۲۲.۳ تریلیون دلار ایجاد کنه.
دیدگاهتان را بنویسید