۲۷ تیر ۱۴۰۴

·

نیورالینک ایلان ماسک، کسب‌وکار کوچک محروم ۹ میلیارد دلاری

برای اینکه تصویر کامل‌تری داشته باشیم، اول باید بدونیم نورالینک چی هست و چه کاری انجام میده. نورالینک یک شرکت فناوری عصبی یا همون نوروتکنولوژی هست که ایلان ماسک اون رو تاسیس کرده. هدف اصلی و بزرگ این شرکت، ساختن یک سیستم رابط مغز و کامپیوتر یا به اختصار BCI است. اگه بخوایم ساده‌تر بگیم، اونها دارن روی فناوری کار می‌کنن که بتونه به طور مستقیم بین مغز انسان و کامپیوترها ارتباط برقرار کنه.

هدف اولیه‌ای که نورالینک برای خودش مشخص کرده، کمک به افرادیه که دچار فلج شدید شدن. اونها میخوان با این فناوری به این افراد کمک کنن تا بخشی از استقلال خودشون رو دوباره به دست بیارن. فناوری BCI به طور کلی این قابلیت رو داره که سیگنال‌های مغز یک شخص رو به دستورهای قابل فهم برای دستگاه‌های خارجی تبدیل کنه. این یعنی یک نفر میتونه فقط با فکر کردن، دستگاه‌های مختلف رو کنترل کنه.

این شرکت در مسیر توسعه فناوری خودش، تونسته سرمایه قابل توجهی هم جذب کنه. برای مثال، در اوایل ماه ژوئن، نورالینک یک دور تامین مالی به مبلغ ۶۵۰ میلیون دلار رو با موفقیت به پایان رسوند که در این مرحله، ارزش کل شرکت ۹ میلیارد دلار تخمین زده شد. سرمایه‌گذارای بزرگی مثل «آرک اینوست»، «فاندرز فاند» متعلق به پیتر تیل، «سکویا کپیتال» و «ترایو کپیتال» در این دور سرمایه‌گذاری شرکت داشتن. خود شرکت نورالینک اعلام کرده که این سرمایه جدید به اونها کمک میکنه تا فناوری خودشون رو به بیماران بیشتری برسونن و دستگاه‌های جدیدی بسازن که «ارتباط بین هوش بیولوژیکی و هوش مصنوعی» رو عمیق‌تر میکنه.

این حوزه یعنی بازار رابط مغز و کامپیوتر، یک بازار در حال رشده. پیش‌بینی‌ها نشون میده که این بازار قراره رشد قابل توجهی داشته باشه و ارزش اون تا سال ۲۰۴۵ از ۱.۶ میلیارد دلار هم فراتر بره. این رشد با یک نرخ رشد مرکب سالانه ۸.۴ درصدی از سال ۲۰۲۵ به بعد همراه خواهد بود. این آمار نشون میده که علاقه و سرمایه‌گذاری در این بخش روز به روز داره بیشتر میشه.

ماجرای پرونده دولتی و معرفی به عنوان «کسب و کار کوچک محروم»

حالا میرسیم به اصل ماجرا. شرکت نورالینک در تاریخ ۲۴ آوریل ۲۰۲۵، یک پرونده دولتی رو پر کرده و در اون، خودش رو به عنوان یک «کسب و کار کوچک محروم» یا به اختصار SDB معرفی کرده. این پرونده به اداره کسب و کارهای کوچک ایالات متحده یا SBA ارسال شده. این اتفاق درست در زمانی افتاده که ایلان ماسک، مالک اصلی شرکت، همزمان در دولت ترامپ یک سمت مهم داشته و مسئول «اداره بهره‌وری دولت» یا به اختصار DOGE بوده.

این اولین بار هم نبوده که نورالینک چنین ادعایی رو مطرح کرده. طبق گزارش‌ها، از سال ۲۰۱۷، این شرکت در تمام ۱۱ پرونده‌ای که در پایگاه داده قراردادهای دولت فدرال، یعنی SAM.gov، ثبت کرده، خودش رو به عنوان SDB معرفی کرده. بسیاری از این پرونده‌ها توسط جرد بیرچال، یکی از مدیران اجرایی نورالینک که به نوعی دست راست ایلان ماسک محسوب میشه، امضا شده. این عنوان «کسب و کار کوچک محروم خود-تایید شده» در صفحه اصلی پروفایل شرکت در وبسایت SAM.gov هم قابل مشاهده است.

حتی در سه مورد از این پرونده‌ها که در سپتامبر ۲۰۲۰، می ۲۰۲۱ و اگوست ۲۰۲۱ (یعنی در طول دوره همه‌گیری کرونا) ثبت شدن، نورالینک به این سوال که «آیا شرکت نورالینک مایل به درخواست برای یک پروژه یا برنامه کمک مالی فدرال است یا در حال حاضر دریافت‌کننده بودجه تحت هر پروژه یا برنامه کمک مالی فدرال است؟» پاسخ «بله» داده.

برنامه «کسب و کار کوچک محروم» (SDB) دقیقا چیست؟

برای اینکه بفهمیم چرا این موضوع اینقدر بحث‌برانگیز شده، باید با خود برنامه SDB و قوانینش آشنا بشیم. این برنامه توسط اداره کسب و کارهای کوچک آمریکا (SBA) تعریف شده و هدفش کمک به کسب و کارهاییه که واقعا با چالش‌های اجتماعی و اقتصادی روبرو هستن. طبق وبسایت SBA، داشتن این عنوان میتونه به یک شرکت کمک کنه تا «دسترسی ترجیحی به فرصت‌های تدارکات فدرال» پیدا کنه. دولت فدرال سالانه حدود ۵۰ میلیارد دلار به شرکت‌هایی که این عنوان رو دارن، قرارداد واگذار میکنه. علاوه بر این، شرکت‌های SDB در پایگاه‌های داده فدرال مثل جستجوی پویا کسب و کارهای کوچک (DSBS) بیشتر دیده میشن.

اما هر شرکتی نمیتونه این عنوان رو برای خودش ثبت کنه. قوانین مشخصی برای این موضوع وجود داره. طبق مقررات فدرال، یک شرکت برای اینکه SDB شناخته بشه باید حداقل دو شرط اصلی رو داشته باشه:

مالکیت: یک شرکت SDB باید «به طور بی‌قید و شرط و مستقیم» حداقل ۵۱ درصدش متعلق به یک یا چند نفر باشه که هم از نظر اجتماعی و هم از نظر اقتصادی محروم هستن و کنترل شرکت هم دست اونها باشه.
محرومیت اجتماعی و اقتصادی:
- محرومیت اجتماعی: این افراد باید متعلق به گروهی باشن که «در معرض تعصب نژادی یا قومی یا سوگیری فرهنگی قرار گرفتن».
- محرومیت اقتصادی: اینجا قوانین دقیق‌تر هم میشن. طبق آیین‌نامه مقررات فدرال، افراد محروم اقتصادی، افراد محروم اجتماعی هستن که «توانایی اونها برای رقابت در سیستم بازار آزاد به دلیل کاهش فرصت‌های سرمایه و اعتبار در مقایسه با دیگران در همان زمینه یا کسب و کار مشابه که از نظر اجتماعی محروم نیستن، مختل شده». قانون یک معیار عددی هم مشخص کرده: افرادی که دارایی خالص اونها بیشتر از ۸۵۰ هزار دلار باشه (به استثنای ارزش محل سکونت اصلیشون)، «فرد محروم اقتصادی» محسوب نمیشن.

اینجا دقیقا همون نقطه‌ایه که ماجرا برای نورالینک پیچیده میشه. مالک اصلی شرکت، ایلان ماسک، ثروتمندترین فرد جهانه و دارایی خالصش حدود ۴۰۴ میلیارد دلار تخمین زده میشه. علاوه بر این، طبق گزارش‌ها، اون یک مرد سفیدپوست متولد آفریقای جنوبی است که در کلیسای انگلیکن بزرگ شده و بخشی از هیچ گروه قومی یا نژادی محروم شناخته‌شده‌ای نیست.

هرچند ساختار مالکیت دقیق نورالینک به عنوان یک شرکت خصوصی کاملا شفاف نیست، اما در نامه‌ای که در سپتامبر ۲۰۱۸ از طرف وکیل نورالینک، روئل کامپوس، به کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) نوشته شده بود، ذکر شده بود که «آقای ماسک سهم مالکیت اکثریت را در نورالینک دارد». این شرکت ابتدا در ایالت دلاور ثبت شده بود اما بعدا به نوادا منتقل شد. ایلان ماسک در ژانویه ۲۰۲۴، چند روز بعد از خروج نورالینک از دلاور، گفته بود: «هرگز شرکت خود را در ایالت دلاور ثبت نکنید».

عواقب قانونی احتمالی برای ادعای نادرست

موضوع فقط یک بحث اخلاقی نیست و میتونه پیامدهای قانونی هم داشته باشه. در فرم‌های دولتی که مدیران نورالینک امضا کردن، یک بخش هشدار وجود داره. برای مثال، جرد بیرچال و دیگر مدیرانی که این فرم‌ها رو امضا کردن، این متن رو تایید کردن: «من میفهمم که اگر شرکت نورالینک را در هر یک از این اظهارات یا گواهی‌ها به دولت به اشتباه معرفی کنم، ممکن است تحت بخش ۱۰۰۱، عنوان ۱۸ قانون ایالات متحده مورد پیگرد کیفری یا تحت قانون ادعاهای دروغین مورد مسئولیت مدنی قرار بگیرم».

وزارت دادگستری آمریکا در گذشته پیمانکارهایی رو که ادعاهای نادرستی در مورد وضعیت شرکتشون در پایگاه‌های داده فدرال ثبت کرده بودن، تحت پیگرد قانونی قرار داده. چند مثال مشخص هم در این زمینه وجود داره:

در سال ۲۰۲۳، یک پیمانکار به دلیل اینکه به دروغ شرکتش رو به عنوان یک کسب و کار کوچک متعلق به کهنه‌سربازان معلول معرفی کرده بود، به ۱۵ ماه زندان و پرداخت ۷۲ هزار دلار جریمه محکوم شد.
در یک مورد دیگه، یک شرکت به دلیل معرفی نادرست خودش به عنوان یک کسب و کار کوچک متعلق به زنان در پروفایل SAM.gov، نزدیک به ۴ میلیون دلار جریمه شد.
همچنین، وزارت دادگستری قبلا شرکت‌های سنگ‌کاری مستقر در کالیفرنیا رو به خاطر ادعاهای نادرست در مورد وضعیت SDB جریمه کرده بود و اونها نزدیک به ۱.۹ میلیون دلار برای حل و فصل این ادعاها پرداخت کردن.

با توجه به این سوابق، مشخصه که دولت این موضوع رو جدی میگیره. تا الان هیچ نشانه‌ای وجود نداره که نورالینک بودجه فدرال دریافت کرده باشه، هرچند ممکنه برای قراردادهای فدرال پیشنهاد داده باشه.

نقش ایلان ماسک در دولت و تناقض‌های به وجود آمده

یکی از بخش‌های مهم این ماجرا که اون رو پیچیده‌تر هم میکنه، نقش همزمان ایلان ماسک در دولت ترامپ بود. در همون زمانی که پرونده SDB نورالینک به اداره SBA میرسید، ماسک ریاست «اداره بهره‌وری دولت» یا DOGE رو بر عهده داشت. هدف این اداره، کاهش اندازه سازمان‌های فدرال و به نوعی صرفه‌جویی در هزینه‌های دولتی بود.

نکته جالب اینجاست که DOGE تحت رهبری ماسک، به طور مشخص برنامه‌های مرتبط با تنوع، برابری و شمول (DEI) رو هدف قرار داده بود. برای مثال، در ماه فوریه، DOGE و ماسک اعلام کردن که صدها میلیون دلار از بودجه وزارت آموزش رو که قرار بود برای «کمک‌هزینه‌های آموزشی» مرتبط با DEI هزینه بشه، حذف کردن. مبلغ دقیق این بودجه بیش از ۳۷۰ میلیون دلار ذکر شده. DOGE به طور کلی روی حذف کمک‌های مالی و قراردادهای فدرال برای کسب و کارهای اقلیت، از جمله شرکت‌های SDB واقعی، تمرکز کرده بود.

این موضوع یک تناقض آشکار رو به تصویر میکشه. از یک طرف، شرکتی که ماسک مالک اصلیشه، از یک برنامه دولتی مرتبط با حمایت از گروه‌های محروم استفاده میکنه و از طرف دیگه، خود ماسک در دولت در حال تلاش برای حذف همین نوع برنامه‌هاست. نظرات خود ایلان ماسک در مورد DEI هم این تناقض رو پررنگ‌تر میکنه. اون در ژانویه امسال گفته بود: «DEI فقط یک کلمه دیگه برای نژادپرستیه» و اضافه کرده بود: «شرم بر هر کسی که از اون استفاده میکنه». اون حتی DEI رو «واقعا غیرقانونی» توصیف کرده بود.

واکنش‌های عمومی و رسانه‌ای

این ماجرا به طور گسترده در رسانه‌ها پوشش داده شد و واکنش‌های زیادی رو هم در پی داشت. وبسایت «ماسک واچ» اولین جایی بود که جزییات پرونده نورالینک رو گزارش کرد. بعد از اون، رسانه‌های بزرگتری مثل CNBC هم به این موضوع پرداختن.

در شبکه‌های اجتماعی مثل لینکدین، کاربران واکنش‌های مختلفی نشون دادن. یکی از کاربران که مدیر پروژه بازاریابیه، نوشته بود: «اینکه نورالینک خودش رو یک شرکت کوچک و محروم برای درخواست حمایت دولتی معرفی کرده، واقعا گیج‌کننده است». کاربر دیگری پرسیده بود: «چطور این کار کلاهبرداری نیست؟». این واکنش‌ها نشون میده که این اقدام برای بسیاری از مردم قابل هضم نیست.

به طور کلی، واکنش عمومی و کارشناس‌ها به این موضوع با شک و تردید زیادی همراه بوده. خیلی‌ها این حرکت رو یک مانور استراتژیک برای کسب منفعت تجاری میدونن نه یک نیاز واقعی. این واقعیت که یک شرکت با ارزش ۹ میلیارد دلار که توسط یکی از ثروتمندترین افراد جهان اداره میشه، خودش رو محروم معرفی میکنه، باعث شده خیلی‌ها به درستی و کارایی این برنامه‌های حمایتی شک کنن. این موضوع همچنین بحث‌های گسترده‌تری رو در مورد اخلاق شرکتی، تضاد منافع و مسئولیت‌پذیری افراد قدرتمند در دنیای تجارت و سیاست به راه انداخته.

چشم‌انداز آینده و ملاحظات

آینده نورالینک همونقدر که به فناوری پیشگامانه‌اش بستگی داره، به این حواشی و نحوه مدیریتشون هم مرتبطه. کسب عنوان SDB میتونه درهای زیادی رو برای گرفتن قراردادهای دولتی به روی این شرکت باز کنه، اما در عین حال، اعتبار و تصویر عمومی شرکت رو با چالش‌های جدی روبرو میکنه.

در بازار رقابتی رابط مغز و کامپیوتر، چنین مزیتی میتونه تعادل رو به نفع نورالینک به هم بزنه و کار رو برای رقبای کوچکتر سخت کنه. این موضوع میتونه باعث نگرانی‌های نظارتی و حتی بازنگری در قوانین مربوط به SDB بشه تا جلوی استفاده نادرست از این برنامه‌ها در آینده گرفته بشه.

از طرفی، اعتماد عمومی در صنعت فناوری، به خصوص برای شرکتی که وعده تغییرات بنیادین در تعامل انسان و کامپیوتر رو میده، یک سرمایه بسیار مهمه. نحوه پاسخگویی نورالینک و ایلان ماسک به این انتقادها و شفاف‌سازی در مورد اقداماتشون میتونه نقش مهمی در حفظ این اعتماد و موفقیت بلندمدت شرکت داشته باشه. این ماجرا یک نمونه مطالعاتی پیچیده از تلاقی تجارت، سیاست، اخلاق و فناوری در دنیای امروزه.

منابع

ایلان ماسک