مایکروسافت داره به کار نسخه ویژه ویندوز ۱۱ برای مدارس که روی کامپیوترهای ارزون قیمت نصب میشد، پایان میده. این نسخه که اسمش ویندوز ۱۱ اس ای (Windows 11 SE) بود، فقط چند سال تو بازار دوام آورد. این سیستم عامل سال ۲۰۲۱ معرفی شد و جدیدترین تلاش مایکروسافت برای رقابت با سیستم عامل کروم (Chrome OS) گوگل بود که برای کامپیوترهای ضعیف‌تر و مخصوص کلاس‌های درس طراحی شده بود.
مایکروسافت رسما تایید کرده که پشتیبانی از ویندوز ۱۱ اس ای در اکتبر ۲۰۲۶ تموم میشه. این یعنی دیگه خبری از آپدیت‌های امنیتی و ویژگی‌های جدید نخواهد بود. این شرکت همچنین گفته که ویندوز ۱۱ اس ای آپدیت نسخه 25H2 رو که اواخر امسال منتشر میشه، دریافت نمیکنه و این موضوع نشون میده که نسخه 24H2 آخرین آپدیت بزرگ این سیستم عامل بوده.
تو یکی از اسناد مایکروسافت اینطور نوشته شده: «مایکروسافت بعد از نسخه 24H2، دیگه آپدیت جدیدی برای ویندوز ۱۱ اس ای منتشر نمیکنه. پشتیبانی از ویندوز ۱۱ اس ای—شامل آپدیت‌های نرم افزاری، کمک‌های فنی و وصله‌های امنیتی—در اکتبر ۲۰۲۶ به پایان میرسه. با اینکه دستگاه شما به کارش ادامه میده، ما پیشنهاد میکنیم به دستگاهی مهاجرت کنید که از نسخه دیگه‌ای از ویندوز ۱۱ پشتیبانی میکنه تا از امنیت و پشتیبانی مداوم مطمئن باشید.»
ویندوز ۱۱ اس ای دقیقا چی بود؟
وقتی ویندوز ۱۱ اس ای اولین بار معرفی شد، مایکروسافت اون رو به عنوان یه «سیستم عامل مبتنی بر ابر که قدرت و اطمینان ویندوز ۱۱ رو با یه طراحی ساده و ابزارهای مخصوص مدارس ارائه میده» توصیف کرد. این نسخه‌ای از ویندوز ۱۱ بود که فقط به صورت پیش‌فرض روی کامپیوترهای خاص آموزشی که توسط شرکت‌های سازنده (OEM) فروخته میشدن، پیدا میشد. اولین دستگاهی هم که با این سیستم عامل عرضه شد، سرفیس لپتاپ اس ای (Surface Laptop SE) خود مایکروسافت با قیمت ۲۴۹ دلار بود.
ویندوز ۱۱ اس ای برای اینکه تجربه کاربری ساده‌تری برای بچه‌ها فراهم کنه، محدودیت‌های مصنوعی داشت. برای مثال، قابلیت‌های چندوظیفگی (multitasking) توش کم شده بود و فقط اجازه میداد اپلیکیشن‌هایی اجرا بشن که قبلا توسط مدیر سیستم تایید شده بودن. این نسخه برای کلاس‌های درس از مهدکودک تا کلاس هشتم (K-8) طراحی شده بود و هدفش این بود که یه سیستم عامل «مبتنی بر ابر» باشه و ابزارها و اپ‌های لازم برای مدیریت از راه دور توسط مدیران مدارس رو داشته باشه.
اپلیکیشن‌ها تو این نسخه خیلی محدود بودن تا حواس دانش‌آموزها پرت نشه. فقط اپ‌های آموزشی ضروری مثل مایکروسافت آفیس، تیمز و ماینکرفت نسخه آموزشی (Minecraft for Education) روش نصب بودن. البته مدیران سیستم میتونستن لیست کوچیکی از اپ‌های تایید شده دیگه مثل گوگل کروم و زوم رو هم نصب کنن. یه ویژگی جالبش هم این بود که به کاربرها اجازه میداد استیکرهایی رو به پس‌زمینه دسکتاپشون بچسبونن.
چرا این پروژه موفق نشد؟
مشکل اصلی این بود که ویندوز ۱۱ اس ای در باطن همون ویندوز ۱۱ نسخه هوم و پرو بود و به همین خاطر، برای اجرا روی سخت افزارهای ضعیف به مشکل میخورد. مایکروسافت نتونسته بود یه نسخه واقعا سبک از ویندوز رو به بازار عرضه کنه و ویندوز ۱۱ اس ای آخرین تلاشش برای ورود به بازار آموزشی با سخت افزارهای ضعیف بود، بدون اینکه واقعا یه نسخه سبک ارائه بده.
این اولین بار نیست که مایکروسافت سعی میکنه با کروم او اس رقابت کنه و موفق نمیشه. نزدیک‌ترین تلاشش، پروژه ویندوز ۱۰ ایکس (Windows 10X) بود که یه نسخه واقعا سبک از ویندوز بود و روی سخت افزارهای ضعیف خیلی بهتر کار میکرد. اما متاسفانه ویندوز ۱۰ ایکس قبل از اینکه به بازار بیاد، کنسل شد و مایکروسافت بدون یه سیستم عامل سبک برای کامپیوترهای ارزون قیمت باقی موند.
با کنار رفتن ویندوز ۱۱ اس ای، مایکروسافت دوباره هیچ نسخه خاصی از ویندوز برای بازار کامپیوترهای ارزون قیمت مدارس نداره و در نتیجه، رقیب جدی‌ای هم برای کروم او اس یا آیپد او اس (iPadOS) نداره. ویندوز ۱۱ برای اجرا روی سخت افزارهای ارزون و ضعیف خیلی سنگینه؛ دقیقا همون جایی که کروم او اس تو سال‌های اخیر حسابی موفق بوده.
وضعیت کروم‌بوک‌ها و آینده مدارس
کروم‌بوک‌ها تو دهه گذشته تو مدارس خیلی محبوب شدن و خیلی از دانش‌آموزها به جای کامپیوترهای ویندوزی، با این دستگاه‌ها بزرگ شدن. با اینکه ویندوز هنوز تو مدارس سراسر دنیا استفاده میشه، ولی دیگه مثل گذشته‌ها فراگیر نیست، چون پلتفرم‌های دیگه‌ای اومدن که برای سخت افزارهای ضعیفی که مدارس معمولا استفاده میکنن، بهینه‌تر هستن.
البته جالبه بدونید که یک سال پیش، موسسه گارتنر (Gartner) هشدار داده بود که کروم‌بوک‌ها به خاطر «پایگاه مشتری محدود و کیفیت ساخت پایین‌تر» دارن سهم بازارشون رو از دست میدن. عرضه کروم‌بوک‌ها از سال ۲۰۲۲ رو به کاهش بوده و به نظر میرسه چرخه جدید تعویض کامپیوترها تو سال جاری، بیشتر روی آپگرید به ویندوز ۱۱ متمرکز شده تا مهاجرت گسترده به سمت کروم او اس.
با پایان پشتیبانی از ویندوز ۱۱ اس ای، مدارس و مدیران سیستم باید برای یه تغییر بزرگ آماده بشن. وقتی پشتیبانی تموم بشه، دستگاه‌هایی که این سیستم عامل رو اجرا میکنن دیگه آپدیت‌های امنیتی مهم رو دریافت نمیکنن. این یعنی مدارس چاره‌ای ندارن جز اینکه دستگاه‌های جدیدی بخرن که از ویندوز ۱۱ پشتیبانی کنن و باید برای این تغییر، برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی کنن.
گزینه‌های باقی مونده چی هستن؟
مایکروسافت هنوز نسخه دیگه‌ای به اسم ویندوز ۱۱ اجوکیشن (Windows 11 Education) رو عرضه میکنه که برای دانش‌آموزها و مدارس طراحی شده. تفاوت اصلیش با نسخه اس ای اینه که نسخه اجوکیشن هیچ کدوم از اون محدودیت‌های مصنوعی رو نداره، ولی در عوض به شکل قابل توجهی گرون‌تره.
شرکت‌هایی مثل ایسر، ایسوس، دل، داینابوک، فوجیتسو، اچ پی، جی‌کی-آی‌پی، لنوو و پوزیتیوو همگی لپتاپ‌هایی با ویندوز ۱۱ اس ای تولید کرده بودن. یکی از سوال‌هایی که مطرح میشه اینه که آیا این دستگاه‌ها قفل هستن و نمیشه روشون سیستم عامل دیگه‌ای نصب کرد؟ طبق اطلاعات موجود، برای مثال سرفیس لپتاپ اس ای قفل نیست و میشه روش لینوکس یا کروم او اس نصب کرد. اما مشتری‌های اصلی این دستگاه‌ها (یعنی مدارس) که دنبال مدیریت مرکزی بودن، احتمالا سراغ این کار نمیرن. در نتیجه این احتمال وجود داره که تعداد زیادی از این دستگاه‌ها وارد بازار بشن که به سادگی قابل هک شدن هستن.
منابع
- [۱] Microsoft is killing Windows 11 SE — support to end in 2026 | Windows Central
- [۲] Microsoft is killing off Windows 11 SE, its Chrome OS competitor | The Verge
- [۳] Microsoft ending Windows 11 SE support October 2026 — Chrome OS competitor also won’t get version 25H2 update coming later this year | Tom’s Hardware
دیدگاهتان را بنویسید