عروسک لابوبو چیه و چرا یهو اینقدر معروف شد؟

خالق لابوبو کیه و ایده‌اش از کجا اومد؟

قبل از اینکه لابوبو به یه کالای کلکسیونی پرطرفدار تبدیل بشه، شخصیت یه کتاب داستان بود که هنرمندی به اسم کاسینگ لونگ (Kasing Lung) خلقش کرده بود. کاسینگ لونگ متولد ۱۹۷۲ تو هنگ کنگه، اما تو هلند بزرگ شده و بعدا تو آنتورپ بلژیک ساکن شده. اون تو بچگی عاشق داستان‌های افسانه‌ای اسکاندیناوی، مخصوصا داستان‌های مربوط به اِلف‌ها (موجودات افسانه‌ای) بود. همین علاقه‌اش باعث شد تو سال ۲۰۱۵ یه مجموعه کتاب مصور به اسم «هیولاها» (The Monsters) منتشر کنه که الهام گرفته از همین افسانه‌ها بود. شخصیت‌های اصلی این کتاب‌ها، یه قبیله از اِلف‌های ماده بازیگوش به اسم لابوبو بودن.

کاسینگ لونگ تو یه مصاحبه گفته: «برای همین میخواستم چیزی رو خلق کنم که همیشه تو قلبم حس میکردم وجود داره. شگفت‌انگیزه که این همه آدم دوستش دارن». لابوبوها تو داستان‌ها موجوداتی مهربون و مشتاق کمک کردن توصیف شدن، هرچند که گاهی نیت خوبشون باعث دردسر و هرج و مرج میشه. به گفته خالقش، حدود ۱۰۰ نوع لابوبوی مختلف تو این مجموعه داستان وجود داره.

اولین بار سال ۲۰۱۵ بود که فیگورهای «هیولاها» توسط شرکتی به اسم How2Work تولید شد، اما شهرت اصلی لابوبو از سال ۲۰۱۹ و با شروع همکاری کاسینگ لونگ با شرکت چینی پاپ مارت (Pop Mart) شروع شد. این همکاری باعث شد لابوبو بین کلکسیونرها خیلی محبوب بشه.

لابوبو و دوستاش چه شکلی هستن؟

لابوبو یه موجود اِلف‌ماننده که به عنوان یه دختر معرفی میشه، هرچند خیلی‌ها اول فکر میکنن پسره. اون یه چهره بازیگوش و کمی خشن داره، با بدن گرد و پشمالو، چشم‌های درشت، گوش‌های نوک‌تیز و دقیقا ۹ تا دندون تیز که یه لبخند شیطنت‌آمیز رو درست کرده. طبق گفته پاپ مارت، «با وجود ظاهر شیطونش، قلب مهربونی داره و همیشه میخواد کمک کنه، اما اغلب ناخواسته نتیجه برعکس میگیره».

لابوبو تنها نیست و به یه قبیله به اسم «هیولاها» تعلق داره. بقیه اعضای این قبیله این‌ها هستن:

• زیمومو (Zimomo): رهبر قبیله هیولاهاست و یه دم تیغ‌دار داره. خیلی‌ها اون رو با لابوبو اشتباه میگیرن، اما تفاوت اصلیشون همین دمه. اگه دم داشت، زیموموئه و اگه نداشت، لابوبو. زیموموها پسر هستن.
• تایکوکو (Tycoco): یه هیولای اسکلتی و گیاهخواره که دوست‌پسر لابوبوئه.
• موکوکو (Mokoko)
• پاتو (Pato)
• اسپوکی (Spooky)

این عروسک‌ها تو ظاهرها و طرح‌های خیلی متنوعی تولید شدن. اولین سری جاکلیدی لابوبو به اسم «ماکارون هیجان‌انگیز» (Exciting Macaron) تو اکتبر ۲۰۲۳ عرضه شد. مجموعه‌های دیگه‌ای هم مثل «سقوط در طبیعت» (Fall in Wild)، «بفرمایید بنشینید» (Have a Seat) که هفت تا فیگور داشت، و «انرژی عظیم» (Massive into Energy) هم منتشر شدن.

مشخصات لابوبو
نوع	عروسک پارچه‌ای
خالق	کاسینگ لونگ (龍家昇)
شرکت تولید کننده	پاپ مارت (Pop Mart)

چطوری لابوبو یهو اینقدر ترکوند؟

شهرت جهانی لابوبو مدیون چند تا اتفاقه. اولین جرقه بزرگ وقتی زده شد که لیسا، عضو گروه کی-پاپ بلک‌پینک (BLACKPINK)، در حالی دیده شد که یه جاکلیدی لابوبو به کیفش وصل کرده بود. این اتفاق تو آوریل ۲۰۲۴ باعث شد یه ترند بزرگ راه بیفته و محبوبیت لابوبو اول تو تایلند و بعد تو بقیه کشورهای جنوب شرقی و شرق آسیا به سرعت زیاد بشه. لیسا تو یه مصاحبه با ونیتی فر گفته بود که این برند اسباب‌بازی «علاقه پنهانی» اونه و هرجا سفر میکنه، از نیویورک و میامی گرفته تا پاریس، دنبال فروشگاه‌های پاپ مارت میگرده و این کار براش مثل «پیدا کردن گنج» میمونه.

بعد از لیسا، کلی سلبریتی دیگه مثل ریحانا، مدونا، کیم کارداشیان، دوآ لیپا، شِر، دیوید بکهام، سیمون بایلز، هیلاری داف و اما رابرتس هم با لابوبوهاشون دیده شدن یا عکسش رو تو شبکه‌های اجتماعی منتشر کردن. حتی بازیگرهایی مثل خاویر باردم به عنوان بخشی از کمپین‌های تبلیغاتی فیلم‌ها با این عروسک‌ها تعامل داشتن. همین موضوع باعث شد لابوبو از یه اسباب‌بازی کلکسیونی به یه اکسسوری مد تبدیل بشه.

لیزا کورسیلو از مجله نیویورک تو سال ۲۰۲۵ نوشت که «جذابیت این اسباب‌بازی از یه جور بامزگی سخت‌توصیف میاد؛ یه جورایی زشتن، اما بغل‌کردنی، با یه لبخند شیطانی. در کنارش، عنصر غافلگیری و کمیابی هم به این جذابیت اضافه کرده». اون همچنین اشاره کرد که لابوبو، مثل برند Jellycat، مرز بین اسباب‌بازی و مد رو کمرنگ کرده.

جعبه‌های شانسی (Blind Box)؛ راز موفقیت پاپ مارت

یکی از دلایل اصلی موفقیت پاپ مارت و محبوبیت لابوبو، مدل فروش این محصولات به شکل «جعبه شانسی» یا Blind Box هست. این جعبه‌ها معمولا تو سری‌های موضوعی عرضه میشن و تا وقتی که جعبه رو باز نکنی، نمیدونی کدوم یکی از شخصیت‌های اون سری داخلشه. این عنصر غافلگیری و شانس، هیجان خرید رو چند برابر میکنه.

معمولا تو هر سری، علاوه بر طرح‌های معمولی که تبلیغ میشن، یه فیگور کمیاب به اسم «مخفی» یا «secret» هم وجود داره که شانس پیدا کردنش خیلی کمه. همین کمیابی باعث میشه ارزش این فیگورهای مخفی تو بازار دست دوم خیلی بالا بره. مثلا تو آمریکا، یه جعبه شانسی لابوبو ۲۷.۹۹ دلار قیمت داره، اما یه مدل کمیاب مثل «لابوبوی کاکائویی شاه‌بلوطی» تو سایت eBay تا ۱۴۹ دلار هم فروخته میشه.

این ایده جعبه شانسی البته جدید نیست. به گفته میشل پارنت-دوایر، موزه‌دار موزه بازی استرانگ تو روچستر نیویورک، این مدل فروش از قدیم تو شکل‌های مختلفی مثل جایزه‌های داخل جعبه غلات، اسباب‌بازی‌های شانسی دستگاه‌های سکه‌ای یا «کیف‌های شانس» ژاپنی وجود داشته. حتی کارت‌های بازی مثل پوکمون هم هیجان مشابهی رو ایجاد میکنن. به نظر اون، این محبوبیت بین بزرگسال‌ها ریشه تو نوستالژی دوران کودکی داره و بازی کردن برای همه سنین مهمه چون کمک میکنه جوون بمونیم.

اعداد و ارقام چه میگن؟ از درآمد میلیاردی تا حراجی ۱۷۰ هزار دلاری

محبوبیت لابوبو فقط یه ترند مجازی نیست و اعداد و ارقام مالی بزرگی پشتشه.

• تا سال ۲۰۲۵، بیش از ۳۰۰ فیگور مختلف لابوبو تو سایزها و قیمت‌های متفاوت عرضه شد. از یه فیگور وینیل ۸ سانتی‌متری ۱۵ دلاری گرفته تا یه نسخه «مگا» ۷۹ سانتی‌متری ۹۶۰ دلاری.
• گزارش میان‌دوره‌ای پاپ مارت تو ۲۰ آگوست ۲۰۲۴ نشون داد که این خط تولید تو شش ماه اول سال، ۶.۳ میلیارد یوان چین (تقریبا ۸۷۰ میلیون دلار آمریکا) فروش داشته.
• درآمد حاصل از فروش سری «هیولاها» تو سال ۲۰۲۴ به ۴۱۹ میلیون دلار رسید که نسبت به سال قبل رشد ۷۲۶.۶ درصدی داشت.
• تو ژوئن ۲۰۲۵، یه لابوبوی سبز نعنایی به ارتفاع ۱.۲ متر تو اولین حراج رسمی لابوبو که تو پکن برگزار شد، به قیمت ۱۷۰ هزار دلار فروخته شد.
• این موفقیت باعث شد وانگ نینگ، مدیرعامل پاپ مارت، با داشتن ۴۸.۷۳ درصد از سهام شرکت، به ثروتی معادل ۲۱.۱ میلیارد دلار (در تاریخ ۷ جولای ۲۰۲۵) برسه. این رقم تو سال ۲۰۲۴ فقط ۱.۸ میلیارد دلار بود. این ثروت، وانگ نینگ رو به جوون‌ترین عضو لیست ده میلیاردر برتر چین تبدیل کرد.

حاشیه‌ها و جنجال‌ها: از دعوا تو فروشگاه تا تئوری‌های توطئه شیطانی

هر پدیده معروفی، حاشیه‌های خودش رو هم داره و لابوبو هم از این قاعده مستثنی نیست.

دعوا و ممنوعیت فروش

تقاضا برای لابوبو اونقدر زیاد بوده که حداقل یه بار باعث از کار افتادن وب‌سایت پاپ مارت شده. تو ماه می ۲۰۲۵، پاپ مارت اعلام کرد که فروش لابوبو رو تو هر ۱۶ فروشگاهش تو بریتانیا تا ماه ژوئن متوقف میکنه تا «از مشکلات ایمنی احتمالی جلوگیری کنه». دلیل این تصمیم، گزارش‌های متعددی از دعوای مشتری‌ها سر خرید این عروسک‌ها بود.

نگرانی‌های روانی و ممنوعیت در کشورها

• روسیه: تو سال ۲۰۲۵، اعضای شورای فدراسیون روسیه، از جمله اکاترینا آلتابایوا و تاتیانا بوتسکایا، پیشنهاد ممنوعیت فروش عروسک‌های لابوبو رو دادن. دلیل اون‌ها «ظاهر ترسناک» این عروسک‌ها و آسیب احتمالی به سلامت روان بچه‌ها بود. اون‌ها معتقد بودن این فیگورها باعث ایجاد ترس تو بچه‌ها میشن. همچنین به این موضوع اشاره کردن که روی بسته‌بندی این اسباب‌بازی‌ها حتی یک کلمه به زبان روسی نوشته نشده.
• عراق: تو جولای ۲۰۲۵، مقامات منطقه کردستان عراق هم اعلام کردن که فروش این عروسک رو به خاطر ادعاهایی مبنی بر ایجاد مشکلات رفتاری تو بچه‌ها ممنوع کردن. اون‌ها حداقل ۴۰۰۰ عروسک رو تو منطقه اربیل توقیف کردن، چون گزارش‌هایی تو رسانه‌ها منتشر شده بود که میگفت این عروسک‌ها حاوی «ارواح شیطانی» هستن. البته هیچ مدرک علمی برای این ادعاها ارائه نشد.

تئوری توطئه شیطانی: لابوبو یا پازوزو؟

یکی از عجیب‌ترین حاشیه‌های لابوبو، تئوری توطئه‌ایه که اون رو به یه دیو باستانی بین‌النهرینی به اسم پازوزو (Pazuzu) ربط میده. پازوزو بیشتر به خاطر حضورش تو فیلم «جن‌گیر» (The Exorcist) شناخته میشه و معمولا با بال، چشم‌های بیرون‌زده و پنجه به تصویر کشیده میشه.

این تئوری‌ها که بیشتر تو تیک‌تاک و ردیت پخش شدن، به خاطر لبخند دندون‌نما و ظاهر کمی ترسناک لابوبو قوت گرفتن. ماجرا از یه پست اینستاگرامی شروع شد که ویدیویی از یه لابوبوی قهوه‌ای رو کنار تصویر پازوزو گذاشته بود و هشدار میداد: «این اسباب‌بازی شیطانی رو برای بچه‌ها یا خودتون نخرین!». این ویدیو با کلیپی از انیمیشن سیمپسون‌ها (فصل ۲۹، قسمت ۴) همراه بود که تو اون، مارج سیمپسون یه فیگور شبیه پازوزو رو به اشتباه برای بچه‌اش میخره و باعث جن‌زده شدنش میشه.

این تئوری باعث وحشت بعضی از طرفدارها شد و حتی بعضی‌ها تو ویدیوهایی عروسک‌هاشون رو از بین بردن. میشی خان، بازیگر پاکستانی، هم ابراز نگرانی کرد و گفت ممکنه این عروسک‌ها انرژی‌های منفی یا جن رو جذب کنن.

اما کارشناس‌ها و سایت‌های راستی‌آزمایی مثل Snopes.com این شباهت رو رد کردن و گفتن این عروسک‌ها هیچ شباهتی به پازوزو ندارن. حتی بریتانیکا هم اشاره کرده که پازوزو تو اساطیر اغلب به عنوان یه چهره محافظ در برابر شیطان استفاده میشده، نه خود شیطان. طراح عروسک و تحلیلگرهای فرهنگی هم این ادعاها رو رد کردن و گفتن که شخصیت لابوبو از افسانه‌های اروپایی الهام گرفته و هیچ نمادگرایی مخفی یا شیطانی نداره.

انتقاد از مدل بازاریابی و مصرف‌گرایی

مدل فروش جعبه شانسی لابوبو هم منتقدهایی داره. بعضی‌ها معتقدن این روش با ایجاد کمیابی مصنوعی، مصرف‌گرایی بیش از حد و وابستگی عاطفی رو تشویق میکنه. منتقدها میگن این رویکرد منجر به جمع‌آوری وسواس‌گونه، سوء استفاده مالی و ترویج ارزش‌های مادی‌گرایانه میشه.

تاثیرات فرهنگی لابوبو در کشورهای مختلف

محبوبیت لابوبو باعث شده تو فرهنگ‌های مختلف به شکل‌های جالبی ازش استفاده بشه.

• طلسم‌های تایلندی: تو سال ۲۰۲۴، به خاطر محبوبیت ویروسی لابوبو تو تایلند، خیلی از مردم این کشور به این باور رسیدن که تصویر این عروسک میتونه ثروت و خوش‌شانسی بیاره. در نتیجه، از تصویرش برای ساختن طلسم‌های بودایی و خالکوبی‌های مقدس استفاده شد.
• تبلیغات سیاسی در سنگاپور: تو سپتامبر ۲۰۲۴، تیم حزب اقدام مردم (PAP) تو سنگاپور، یه عروسک لابوبو رو که لباسی با لوگوی این حزب پوشیده بود، به عنوان «جدیدترین و بامزه‌ترین داوطلب» خودشون معرفی کردن و عکس‌هاش رو تو یه رویداد توزیع خواربار برای سالمندان منتشر کردن.
• جشنواره مذهبی در سنگاپور: تو اکتبر ۲۰۲۴، معبد لینگ لیان بائو دیان تو سنگاپور، برای جذب نسل جوون به مراسم سنتی، چهار تا فیگور لابوبو رو با لباس‌های مخصوص مراسم مذهبی تو جشنواره نه خدا-امپراتور شرکت داد. این کار بحث‌های زیادی رو تو شبکه‌های اجتماعی به راه انداخت. بعضی‌ها این ایده رو نوآورانه دونستن و بعضی دیگه اون رو بی‌احترامی به خدایان. معبد توضیح داد که این عروسک‌ها فقط به عنوان «مرید» حضور داشتن و عبادت نمیشدن.

حواستون به «لافوفو» یا همون لابوبوی تقلبی باشه!

با این حجم از محبوبیت، طبیعیه که سر و کله نسخه‌های تقلبی هم پیدا بشه. عروسک‌های تقلبی لابوبو که بهشون «لافوفو» (Lafufu) هم میگن، بازار رو پر کردن. این عروسک‌ها از دور خیلی شبیه به نسخه اصلی هستن، اما از نزدیک تفاوت‌ها مشخص میشه. پاپ مارت حتی از شرکت ۷-Eleven تو کالیفرنیا به خاطر فروش اسباب‌بازی‌های تقلبی شکایت کرده.

جالبه که بعضی از کلکسیونرها به خاطر طراحی‌های غیرمتعارف و عجیبشون، به این نسخه‌های تقلبی هم علاقه نشون دادن.

چطوری لابوبوی تقلبی رو از اصلی تشخیص بدیم؟

• تعداد دندون‌ها: لابوبوی اصلی دقیقا ۹ تا دندون داره. نه بیشتر، نه کمتر.
• جزئیات صورت: به چشم‌ها و رژگونه دقت کنین. رنگ‌آمیزی نسخه‌های تقلبی معمولا نامرغوب و نامنظمه.
• دوخت: دوخت پیشونی تو لافوفوها معمولا نامرتب یا نخ‌کش شده است.
• مهر کف پا: کف پای لابوبوهای اصلی لوگوی پاپ مارت و عبارت «O Kasing» حک شده.