تخمین زمان مطالعه: حدود ۴۵ دقیقه
چکیده چیزهایی که قراره یاد بگیری:
- قانون اصلی: اگه اردنی نیستی، برای کار کردن تو اردن حتما باید مجوز کار بگیری.
- سیستم کفالت (Kafala): مهم‌ترین چیزی که باید بدونی. این سیستم وضعیت قانونی و شغلی تو رو کاملا به کارفرمات گره میزنه.
- انواع ویزا و مجوز: با ویزای کاری، مجوز کار عمومی و مجوز کار منطقه ویژه اقتصادی عقبه (ASEZ) آشنا میشی.
- مراحل درخواست: قدم به قدم بهت میگیم چطوری برای ویزا و مجوز کار اقدام کنی، از پیدا کردن کار تا گرفتن تاییدیه.
- هزینه‌ها و زمان‌بندی: جدول کامل هزینه‌ها و مدت زمانی که طول میکشه تا مجوزت آماده بشه رو میبینی.
- زندگی در اردن: از قوانین و فرهنگ گرفته تا نکات ایمنی و شرایط رانندگی، همه رو برات توضیح میدیم.
- کارفرماهای جایگزین (EOR): با یه راهکار جدید آشنا میشی که شرکت‌ها بدون ثبت شعبه در اردن میتونن تو رو استخدام کنن.
اول از همه: چه کسی تو اردن به مجوز کار احتیاج داره؟
بذار همین اول کار، یه قانون خیلی مهم و اساسی رو برات روشن کنم. توی کشور اردن، هر آدمی که شهروند اونجا نباشه و بخواد کار کنه، باید حتما مجوز کار (Work Permit) بگیره. این یه اصل کلی و بدون استثناست. فرقی نمیکنه تو چه بخشی بخوای کار کنی یا چه شغلی داشته باشی، از کارهای فنی و ساختمونی گرفته تا شغل‌های مدیریتی و تخصصی توی یه شرکت بزرگ. این قانون برای اینه که دولت اردن مطمئن بشه تمام کارمندهای خارجی به صورت قانونی دارن توی کشور فعالیت میکنن.
پس این وظیفه اصلی کارفرماست که وقتی میخواد یه نیروی بین‌المللی استخدام کنه، مطمئن بشه که اون فرد تمام مراحل رو طی کرده و مجوز کار مناسب رو گرفته تا با قوانین کار اردن به مشکل نخوره. در واقع، ویزای کاری به تو اجازه میده برای کار وارد اردن بشی، اما این مجوز کاره که بهت اجازه میده به صورت قانونی در اون کشور مشغول به کار بشی. این دوتا با هم فرق دارن و هر دوتاشون لازمه. معمولا اول ویزا رو میگیری و بعد از ورود به اردن، برای مجوز کار و بعدش هم برای مجوز اقامت (Residency Permit) اقدام میکنی.
سیستم «کفالت» چیه و چرا باید خیلی خوب بشناسیش؟
قبل از اینکه وارد جزئیات ویزا و هزینه‌ها بشیم، باید با یه سیستم خیلی مهم به اسم سیستم کفالت یا «کفاله» (Kafala) آشنا بشی. این سیستم تقریبا توی همه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، به علاوه اردن و لبنان، وجود داره و رابطه بین کارگرهای مهاجر و کارفرماهاشون رو تعریف میکنه. درک کردن این سیستم خیلی حیاتیه چون تقریبا همه چیز بهش بستگی داره.
سیستم کفالت چطور کار میکنه؟
توی این سیستم، وضعیت مهاجرت و اقامت تو به صورت قانونی کاملا به کارفرمات گره خورده. کارفرمای تو اینجا «کفیل» (Kafeel) یا اسپانسر نامیده میشه. در واقع دولت به شرکت‌ها یا شهروندهای خودش اجازه میده که برای استخدام نیروی کار خارجی، اسپانسر بشن. این اسپانسر یا همون کارفرما، مسئولیت‌های زیادی داره. مثلا معمولا هزینه‌های سفرت رو میده و برات مسکن فراهم میکنه. این مسکن میتونه یه خونه جدا باشه یا برای کارگرهای خانگی، زندگی توی خونه خود کارفرما باشه.
نکته مهم اینه که چون همه چیز زیر نظر کارفرماست، یه عدم توازن قدرت خیلی جدی به وجود میاد. ویزای کار و اقامت تو به قرارداد کاریت وصله و فقط کارفرما (کفیل) میتونه اونها رو تمدید یا لغو کنه. این یعنی عملا یه شهروند عادی (کارفرمای تو) به جای دولت، روی وضعیت قانونی تو کنترل داره.
ریسک‌ها و چالش‌های سیستم کفالت چی هستن؟
منتقدهای زیادی این سیستم رو به «برده‌داری مدرن» تشبیه کردن، چون راه رو برای سوءاستفاده باز میذاره. بعضی از ریسک‌هایی که کارگرهای مهاجر ممکنه باهاشون روبرو بشن ایناست:
- محدودیت در رفت و آمد: یه اتفاق رایج اینه که کارفرماها پاسپورت، ویزا و حتی گوشی کارمند رو ازش میگیرن. برای کارگرهای خانگی، این محدودیت میتونه به معنی حبس شدن توی خونه باشه.
- نیاز به اجازه برای خروج از کشور: توی بیشتر موارد، برای اینکه از کشور خارج بشی یا حتی شغلت رو عوض کنی، به اجازه کتبی از کارفرمات احتیاج داری. اگه بدون اجازه محل کارت رو ترک کنی، حتی اگه دلیلش فرار از آزار و اذیت باشه، وضعیت اقامتت غیرقانونی میشه و ممکنه زندانی یا دیپورت بشی.
- مشکلات حقوقی: چون این سیستم بیشتر زیر نظر وزارت کشور اداره میشه تا وزارت کار، خیلی وقت‌ها کارگرها از حمایت قوانین کار محروم میشن. یعنی نمیتونن اتحادیه تشکیل بدن یا به راحتی برای شکایت‌های کاری اقدام کنن.
- وابستگی مالی: گاهی وقت‌ها کارفرماها حقوق کارمند رو کم میکنن یا دیر میدن و کارمند به خاطر وابستگی قانونی که بهشون داره، نمیتونه کار زیادی بکنه.
البته باید بدونی که در سال‌های اخیر، به خصوص بعد از حواشی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، فشارهای بین‌المللی برای اصلاح این سیستم زیاد شده. کشورهایی مثل قطر و عربستان سعودی اصلاحاتی رو شروع کردن؛ مثلا اجازه دادن کارگرها بدون نیاز به رضایت کارفرما شغلشون رو عوض کنن یا از کشور خارج بشن. اما این اصلاحات هنوز کامل نیستن و اجرای درستشون زمان میبره. پس وقتی داری برای کار تو اردن برنامه‌ریزی میکنی، باید حتما این سیستم و پیچیدگی‌هاش رو در نظر داشته باشی.
مدل‌های مختلف استخدام نیروی خارجی در اردن
شرکت‌ها وقتی میخوان یه استعداد خارجی رو تو اردن استخدام کنن، معمولا از بین سه تا راه اصلی یکی رو انتخاب میکنن. این انتخاب بستگی به نوع شغل، مدت زمان قرارداد و شرایط قانونی داره. دونستن این مدل‌ها بهت کمک میکنه بفهمی کارفرمای آینده‌ات از چه مسیری داره برای استخدام تو اقدام میکنه.
حالت اول: اسپانسر شدن برای ویزا و مجوز کار یه کارمند خارجی (رایج‌ترین راه)
این مسیر، استانداردترین و معمول‌ترین راه برای شرکت‌هایی هست که میخوان یه نیروی خارجی رو به صورت تمام وقت تو اردن استخدام کنن. برای اینکه یه شرکت بتونه اسپانسر تو بشه، باید حتما به صورت قانونی تو اردن ثبت شده باشه. بعد از اون، یه پیشنهاد کاری رسمی و مطابق با قوانین اردن بهت میده.
نکات کلیدی که کارفرما در نظر میگیره (و تو هم باید بدونی):
- فقط برای کارمندها: این روش فقط برای کارمندهای رسمی یه شرکته. یعنی اگه فریلنسر یا پیمانکار باشی، نمیتونی از این طریق ویزا بگیری. حتما باید یه شرکت اسپانسرت بشه.
- محدودیت محل کار: تا وقتی که مجوز داری، باید فقط برای همون کارفرما و تو همون محل کاری که تو قرارداد ذکر شده کار کنی. اگه بخوای شغلت یا محل کارت رو عوض کنی، باید مراحل قانونی خاصی رو طی کنی و مجوز بگیری.
- زمان‌بندی: پروسه گرفتن ویزا و مجوز از این طریق، بسته به سفارت یا کنسولگری و شرایط پرونده، حدودا ۳۰ تا ۶۰ روز طول میکشه.
- این روش برای چه کسایی خوبه؟ برای شغل‌های طولانی مدت که نیاز به حضور فیزیکی تو دفتر (یا به صورت ترکیبی) در اردن دارن.
حالت دوم: استخدام یه پیمانکار یا فریلنسر خارجی در اردن
اگه یه متخصص مستقل یا فریلنسر باشی، میتونی به صورت قانونی با مشتری‌های بین‌المللی کار کنی بدون اینکه به اسپانسر نیاز داشته باشی. اما نکته مهم اینه که خودت مسئول هستی که تو سیستم مالیاتی محلی ثبت نام کنی و مالیات درآمدت رو گزارش بدی و پرداخت کنی.
شرکت‌هایی مثل Playroll راهکارهایی برای مدیریت پیمانکارها دارن که به شرکت‌ها کمک میکنه:
- قراردادهای پیمانکاری مطابق با قوانین محلی تنظیم کنن.
- پرداخت فاکتورها و انتقال پول بین‌المللی رو به صورت خودکار انجام بدن (به یورو یا دلار).
- ریسک‌های قانونی مثل طبقه‌بندی اشتباه کارمند (Misclassification) رو کم کنن.
- این روش برای چه کسایی خوبه؟ برای فریلنسرها، مشاورها یا کارهای پروژه‌ای. به خصوص اگه اون فرد از قبل تو اردن زندگی میکنه.
حالت سوم: منتقل کردن یه کارمند فعلی به اردن
فرض کن تو برای یه شرکت بین‌المللی تو یه کشور دیگه کار میکنی و حالا شرکت میخواد تو رو به شعبه اردن منتقل کنه. حتی در این حالت هم، تمام مراحل گرفتن ویزا و تنظیم حقوق و دستمزد باید از اول طی بشه. اینکه قبلا کارمند اون شرکت بودی، چیزی رو عوض نمیکنه. برای اینکه همه چیز قانونی باشه، حتما باید یه «کارفرمای ثبت شده» (Employer of Record) محلی وجود داشته باشه.
شرکت‌های EOR (که بعدا بیشتر در موردشون توضیح میدیم) تمام مراحل محلی رو انجام میدن، از جمله:
- اسپانسر شدن برای مجوز کار و انجام کارهای اداری مهاجرت.
- ثبت نام کارمند تو سازمان‌های محلی و سیستم‌های پرداخت حقوق.
- ثبت نام برای مزایای اجباری مثل بیمه و بازنشستگی.
- این روش برای چه کسایی خوبه؟ برای انتقال‌های داخلی بین شعبه‌های یه شرکت یا برای شرکت‌هایی که مدل کاریشون دورکاریه و میخوان به بازار خاورمیانه وارد بشن.
انواع ویزا و مجوز کار در اردن
اردن چند نوع ویزا و مجوز کار مختلف داره که برای نیازها و بخش‌های شغلی متفاوت طراحی شدن. درک تفاوت اینها بهت کمک میکنه بدونی برای چه چیزی داری اقدام میکنی.
انواع ویزاها
اول از همه، باید بدونی که ویزاها بر اساس مدت اعتبار و تعداد دفعات ورود دسته‌بندی میشن:
- ویزای یک بار ورود (Single-entry Visa): این ویزا معمولا برای دو ماه اعتبار داره.
- ویزای دو بار ورود (Double-entry Visa): این ویزا معمولا برای سه ماه اعتبار داره.
- ویزای چند بار ورود (Multiple-entry Visa): این ویزا برای شش ماه اعتبار داره و معمولا ۱۲۰ دینار اردن (حدود ۱۷۰ دلار آمریکا) هزینه داره.
علاوه بر این دسته‌بندی، ویزاها بر اساس هدف سفر هم تعریف میشن:
- ویزای توریستی (Tourist Visa): همونطور که از اسمش پیداست، برای مقاصد گردشگریه و اجازه کار باهاش نداری.
- ویزای تجاری (Business Visa): برای فعالیت‌های تجاری کوتاه مدت مثل شرکت تو جلسه، کنفرانس یا مذاکره صادر میشه. با این ویزا هم اجازه کار تمام وقت و دریافت حقوق نداری.
- ویزای کاری/ورود (Work/Entry Visa): این همون ویزاییه که اگه با هدف کار کردن وارد اردن میشی، باید برای اون اقدام کنی. این ویزا در واقع مجوز اولیه ورود تو به کشوره و بعد از رسیدن به اردن، باید برای گرفتن مجوز کار و مجوز اقامت اقدام کنی.
انواع مجوزهای کار
بعد از اینکه با ویزای مناسب وارد اردن شدی، کارفرمات باید برای یکی از این مجوزهای کار برات اقدام کنه:
| نوع مجوز | توضیحات |
|---|---|
| مجوز کار عمومی (General Work Permit) | این استانداردترین و رایج‌ترین نوع مجوزه. برای گرفتن این مجوز، حتما باید یه کارفرمای اردنی اسپانسرت بشه. مدت اعتبار این مجوز معمولا به اندازه مدت قرارداد کاریته و به صورت سالانه تمدید میشه. |
| مجوز کار منطقه ویژه اقتصادی عقبه (ASEZ Work Permit) | این یه مجوز تخصصی برای کار کردن تو منطقه ویژه اقتصادی عقبه (Aqaba Special Economic Zone) هست. این منطقه قوانین ساده‌تری برای استخدام نیروی خارجی داره و مزایای مالیاتی هم ارائه میده. مثلا شرکت‌های توی این منطقه میتونن بیشتر از ۷۰ درصد نیروی کارشون خارجی باشن و پروسه درخواست مجوز هم ساده‌تره. |
شرایط لازم برای گرفتن مجوز کار در اردن
برای اینکه بتونی مجوز کار اردن رو بگیری، باید یه سری مدارک و شرایط مشخص رو داشته باشی. این مدارک برای اینه که دولت اردن مطمئن بشه تو صلاحیت‌های لازم رو داری و همه چیز قانونیه.
لیست مدارک و شرایط مورد نیاز:
- پاسپورت معتبر: باید پاسپورتی داشته باشی که حداقل شش ماه از اعتبارش باقی مونده باشه.
- قرارداد کاری: یه پیشنهاد شغلی رسمی یا قرارداد کاری از یه کارفرمای اردنی لازمه. توی این قرارداد باید جزئیاتی مثل عنوان شغلی، مدت زمان کار و حقوقت به وضوح نوشته شده باشه.
- گواهی پزشکی: باید از یه کلینیک مورد تایید وزارت بهداشت اردن، گواهی سلامت بگیری. این گواهی تایید میکنه که تو بیماری‌های واگیردار نداری.
- گواهی عدم سوء پیشینه: یه مدرک رسمی از مقامات کشورت (ایران) که نشون بده سابقه کیفری نداری.
- مدارک تحصیلی و حرفه‌ای: باید مدارکی که نشون دهنده صلاحیت و تجربه تو برای اون شغل خاص هست رو ارائه بدی. این مدارک اغلب باید به صورت رسمی ترجمه و تایید بشن.
- بیمه درمانی: باید مدرکی نشون بدی که یه بیمه درمانی معتبر داری که کل مدت زمان استخدامت رو پوشش میده.
- پرداخت هزینه‌ها: باید رسید پرداخت هزینه‌های مربوط به مجوز کار رو ارائه بدی. این هزینه‌ها بسته به ملیت و بخش شغلی متفاوته.
- عکس پاسپورتی: چند قطعه عکس جدید در اندازه پاسپورت.
علاوه بر اینها، یه نکته مهم دیگه هم وجود داره: آزمون بازار کار (Labor Market Test). کارفرماها تو اردن معمولا باید ثابت کنن که برای اون موقعیت شغلی، نتونستن یه شهروند اردنی واجد شرایط پیدا کنن. دولت اردن اولویت رو به اشتغال شهروندان خودش میده، برای همین کارفرما باید نشون بده که واقعا به تخصص تو نیاز داشته. البته این قانون ممکنه تو بخش‌های خاص یا برای موقعیت‌های خیلی تخصصی، استثناهایی داشته باشه.
همچنین، بعضی از شغل‌ها به طور کلی برای خارجی‌ها ممنوع هستن. این شغل‌ها برای شهروندهای اردنی رزرو شدن. این لیست میتونه شامل موارد زیر باشه:
- کارهای اداری و دفتری
- رانندگی
- کارهای مخابراتی
- صنایع دستی و سنتی مثل نجاری، آهنگری، گلدوزی و سفالگری
- کارهای خدماتی مثل خشکشویی و مشاغل مشابه
مراحل قدم به قدم برای گرفتن مجوز کار
پروسه گرفتن مجوز کار در اردن چند مرحله مشخص داره که معمولا توسط کارفرما پیش برده میشه. بیا این مراحل رو با هم مرور کنیم:
- پیدا کردن پیشنهاد شغلی
اولین و مهم‌ترین قدم اینه که یه پیشنهاد کاری از یه شرکت اردنی بگیری. این شرکت باید حاضر بشه که به عنوان اسپانسر یا «کفیل» تو عمل کنه. بدون پیشنهاد کاری، عملا نمیتونی برای مجوز کار اقدام کنی. - جمع‌آوری مدارک لازم
بعد از اینکه پیشنهاد کاری رو گرفتی، باید تمام مدارکی که بالاتر گفتیم رو جمع‌آوری کنی. این شامل پاسپورت معتبر، قرارداد کاری، گواهی پزشکی، گواهی عدم سوء پیشینه، مدارک تحصیلی و حرفه‌ای و مدرک بیمه درمانی میشه. - ارسال درخواست توسط کارفرما
حالا نوبت کارفرماته. اون باید درخواست مجوز کار تو رو به همراه تمام مدارک جمع‌آوری شده، به وزارت کار اردن (Ministry of Labor) ارائه بده. این کار میتونه به صورت آنلاین یا حضوری انجام بشه. اگه برای منطقه ویژه اقتصادی عقبه (ASEZA) اقدام میکنی، درخواست به سازمان مربوط به همون منطقه ارسال میشه. - منتظر موندن برای تاییدیه
زمان بررسی پرونده متغیره، اما به طور معمول بین ۳۰ تا ۶۰ روز (یا ۴ تا ۸ هفته) طول میکشه. البته این زمان میتونه بسته به کامل بودن مدارک، بخش شغلی مورد نظر و ملیت تو کمتر یا بیشتر بشه. کارفرما باید به طور منظم وضعیت درخواست رو پیگیری کنه. تو این مرحله ممکنه سازمان‌های امنیتی هم درخواست تو رو بررسی کنن. - دریافت مجوز کار و شروع کار قانونی
وقتی درخواستت تایید شد، مجوز کار صادر میشه. با داشتن این مجوز، تو میتونی به صورت کاملا قانونی کار خودت رو تو اردن شروع کنی. البته فراموش نکن که بعد از این مرحله، باید برای گرفتن کارت اقامت (Residency Card) هم اقدام کنی. بعد از رسیدن به اردن، باید خودت رو به مقامات محلی معرفی کنی و این کارت رو بگیری.
یه نکته خیلی مهم برای کارگرهای مصری:
برای کارگرهایی که از مصر میان، یه سری مراحل اضافی وجود داره. مثلا کارفرما باید یه فرم مخصوص به اسم «درخواست آوردن» (bringing application) رو پر کنه و تاییدیه وزارت کار رو بگیره. کارگر مصری هم باید مدارک بیشتری مثل تاییدیه قرارداد از وزارت نیروی انسانی مصر ارائه بده. این نشون میده که قوانین میتونن برای ملیت‌های مختلف، کمی متفاوت باشن.
هزینه‌ها، زمان‌بندی و تمدید مجوز کار
حالا که با مراحل کلی آشنا شدی، بیا نگاه دقیق‌تری به جزئیات مالی و زمانی بندازیم. این اطلاعات بهت کمک میکنه برنامه‌ریزی بهتری داشته باشی.
هزینه‌های ویزا و مجوز کار چقدره؟
هزینه‌ها تو اردن میتونه بر اساس ملیت کارمند و بخش کاری که توش فعالیت میکنه، متفاوت باشه. به طور کلی، هزینه‌ها برای کارگرهای غیرعرب بیشتر از کارگرهای عربه.
اینجا یه جدول از هزینه‌های اصلی درخواست مجوز کار رو میبینی:
| نوع مجوز | هزینه درخواست (به دینار اردن – JOD) |
|---|---|
| مجوز کار کارگر غیرعرب (بخش غیرکشاورزی) | ۳۰۰ دینار |
| مجوز کار کارگر عرب (بخش غیرکشاورزی) | ۱۸۰ دینار |
| مجوز کار کارگر غیرعرب (بخش کشاورزی) | ۱۲۰ دینار |
| مجوز کار کارگر عرب (بخش کشاورزی) | ۶۰ دینار |
یه نسخه دیگه از هزینه‌ها که تو یکی از منابع ذکر شده بود، کمی متفاوته و بهتره هر دو رو در نظر داشته باشی:
- هزینه مجوز کار: بین ۱۷۵ تا ۵۵۰ دینار اردن (تقریبا ۲۵۰ تا ۷۷۵ دلار آمریکا)
- هزینه ویزا: حدود ۴۰ تا ۶۰ دینار اردن (تقریبا ۵۵ تا ۸۵ دلار آمریکا)
این تفاوت قیمت‌ها ممکنه به خاطر تغییرات سالانه یا قوانین خاص برای صنایع مختلف باشه. پس همیشه بهتره کارفرمات آخرین هزینه‌ها رو از وزارت کار استعلام کنه.
هزینه‌های جانبی دیگه هم وجود داره که باید در نظر بگیری:
- هزینه معاینات پزشکی و آزمایش‌ها.
- هزینه ترجمه رسمی و تایید مدارک.
- هزینه صدور کارت اقامت یا تاییدیه‌های امنیتی.
چقدر طول میکشه تا مجوز کار آماده بشه؟
همونطور که قبلا هم اشاره کردیم، زمان پردازش درخواست مجوز کار تو اردن به طور میانگین بین ۳۰ تا ۶۰ روز (یا ۴ تا ۸ هفته) از زمان ارسال مدارک کامل، طول میکشه.
عواملی که میتونن روی این زمان تاثیر بذارن:
- کامل بودن مدارک: اگه مدارکت ناقص باشه، پروسه متوقف میشه و تا زمان تکمیل مدارک، زمان از دست میدی.
- صنعت و بخش کاری: بعضی از صنایع ممکنه به بررسی‌های بیشتری نیاز داشته باشن.
- کشور مبدا کارمند: ملیت تو هم میتونه روی زمان بررسی تاثیر داشته باشه.
- تاییدیه‌های امنیتی: اگه نیاز به بررسی امنیتی باشه، این مرحله میتونه زمان‌بر باشه.
برای همین، خیلی مهمه که پروسه درخواست مجوز کار رو خیلی زودتر از تاریخی که میخوای کارت رو شروع کنی، آغاز کنی تا اگه تاخیری پیش اومد، به مشکل برنخوری.
تمدید مجوز کار چطوریه؟
مجوزهای کار تو اردن معمولا برای یک سال اعتبار دارن. بعد از یک سال، اگه بخوای به کارت ادامه بدی، باید این مجوز تمدید بشه.
نکات مهم برای تمدید:
- کارفرما باید فرآیند تمدید رو حداقل یک تا دو ماه قبل از تاریخ انقضای مجوز شروع کنه.
- تمدید به موقع خیلی مهمه تا وضعیت قانونی تو در کشور به خطر نیفته و بتونی بدون وقفه به کارت ادامه بدی.
- اگه کارفرما نخواد مجوزت رو تمدید کنه، باید این موضوع رو به اداره کار اطلاع بده تا اسم تو از سوابق اون شرکت حذف بشه.
کار در اردن به عنوان «دیجیتال نومد» یا فریلنسر
با زیاد شدن دورکاری، خیلی‌ها دوست دارن بدون اینکه به یه شرکت خاص تو یه کشور خاص محدود باشن، سفر کنن و کار کنن. به این افراد «دیجیتال نومد» (Digital Nomad) یا کوچ‌نشین دیجیتال میگن. حالا سوال اینه که وضعیت این افراد تو اردن چطوریه؟
آیا اردن ویزای مخصوص دیجیتال نومدها داره؟
تا الان، اردن ویزای خاصی برای دیجیتال نومدها نداره. این یعنی مسیر مشخص و رسمی برای کسایی که میخوان به عنوان فریلنسر از راه دور برای شرکت‌های خارجی کار کنن و تو اردن زندگی کنن، وجود نداره.
پس دیجیتال نومدها چطور به اردن میرن؟
معمولا، این افراد با ویزای توریستی وارد اردن میشن. ویزای توریستی بسته به ملیت فرد میتونه تا سه ماه اعتبار داشته باشه. اما چند تا مشکل وجود داره:
- محدودیت زمانی: تمدید ویزای توریستی برای بیشتر از سه ماه میتونه خیلی سخت و چالش‌برانگیز باشه.
- محدودیت کاری: از نظر قانونی، ویزای توریستی اجازه کار کردن رو به تو نمیده. هرچند خیلی از دیجیتال نومدها این کار رو میکنن، اما از نظر حقوقی تو یه منطقه خاکستری قرار میگیرن.
- مسائل مالیاتی: به عنوان یه فریلنسر که تو اردن زندگی و کار میکنه، طبق قوانین باید درآمدت رو به اداره مالیات گزارش بدی، حتی اگه مشتری‌هات خارجی باشن.
شرایط کلی برای دیجیتال نومدها (با ویزای توریستی):
- داشتن پاسپورت با حداقل شش ماه اعتبار.
- گرفتن ویزای توریستی.
- ارائه مدرکی که نشون بده تمکن مالی لازم برای تامین هزینه‌های زندگی در طول اقامتت رو داری.
- داشتن بیمه درمانی که کل مدت اقامتت رو پوشش بده.
پس اگه یه شرکت بخواد تو رو به عنوان یه کارمند دورکار که تو اردن زندگی میکنه استخدام کنه، باید از این محدودیت‌ها و نبود ویزای رسمی دیجیتال نومد باخبر باشه. بهترین راه برای کارهای طولانی مدت، هنوز همون مسیر گرفتن مجوز کار از طریق یه اسپانسر محلی یا یه شرکت EOR هست.
نگاهی به قوانین کار و حقوق کارمندان در اردن
اگه قراره تو اردن کار کنی، خیلی خوبه که با یه سری از قوانین اصلی کار و حقوقی که به عنوان کارمند داری، آشنا باشی. این قوانین تو «قانون کار اردن شماره ۸ سال ۱۹۹۶» و اصلاحیه‌های بعدی اون اومده.
ساعت کاری قانونی:
- ساعت کاری استاندارد در اردن ۸ ساعت در روز و ۴۸ ساعت در هفته (معمولا ۶ روز در هفته) هست.
- روز جمعه معمولا روز تعطیل هفتگی برای شرکت‌های خصوصیه.
اضافه کاری:
- اگه کارفرما ازت بخواد بیشتر از ساعت کاری استاندارد کار کنی، باید با موافقت تو باشه.
- دستمزد اضافه کاری باید حداقل ۱۲۵ درصد (یعنی ۱.۲۵ برابر) دستمزد عادی تو باشه.
- اگه تو روزهای تعطیل رسمی یا تعطیلات مذهبی کار کنی، دستمزدت باید حداقل ۱۵۰ درصد (۱.۵ برابر) دستمزد عادیت باشه.
مرخصی‌ها:
- مرخصی سالانه:
- اگه کمتر از پنج سال برای یه کارفرما کار کرده باشی، سالی ۱۴ روز مرخصی با حقوق داری.
- اگه بیشتر از پنج سال سابقه کار برای همون کارفرما داشته باشی، مرخصی سالانه‌ات به ۲۱ روز افزایش پیدا میکنه.
- اگه قبل از اینکه از مرخصی‌هات استفاده کنی، قراردادت تموم بشه، کارفرما باید پول روزهای مرخصی باقی‌مونده‌ات رو بهت بده.
- مرخصی استعلاجی (پزشکی):
- هر کارمند در سال حق داره ۱۴ روز مرخصی استعلاجی با حقوق کامل بگیره. البته باید گزارش یه پزشک معتبر و مورد تایید رو ارائه بدی.
- مرخصی زایمان (برای خانم‌ها):
- خانم‌ها میتونن در مجموع ۱۰ هفته مرخصی زایمان با حقوق کامل بگیرن که میتونه قبل و بعد از زایمان باشه. اما حداقل ۶ هفته از این مرخصی باید حتما بعد از زایمان استفاده بشه.
- در طول سال اول بعد از زایمان، خانم‌ها حق دارن روزی یک ساعت برای شیردهی به نوزادشون مرخصی بگیرن.
- بعد از تموم شدن مرخصی زایمان، خانم‌ها میتونن تا یک سال مرخصی بدون حقوق بگیرن و کارفرما حق نداره تو این مدت قراردادشون رو فسخ کنه.
- تعطیلات عمومی:
- تعطیلات رسمی در اردن شامل مواردی مثل روز سال نو، روز کارگر، عید فطر، روز استقلال، عید قربان، سال نوی هجری، تولد پیامبر اسلام و کریسمس میشه. تاریخ تعطیلات مذهبی بر اساس تقویم قمری تغییر میکنه.
دوره آزمایشی و فسخ قرارداد:
- دوره آزمایشی (Probation): کارفرما و کارمند میتونن روی یه دوره آزمایشی توافق کنن. این دوره برای اینه که کارفرما مهارت‌های تو رو بسنجه و تو هم ببینی که آیا با کار و محیطش راحتی یا نه. مدت این دوره تحت هیچ شرایطی نباید بیشتر از سه ماه (۹۰ روز) باشه.
- فسخ قرارداد: یه قرارداد کاری میتونه به دلایل مختلفی تموم بشه:
- توافق دو طرفه.
- تموم شدن مدت قرارداد یا پروژه.
- فوت کارمند یا ناتوانیش در انجام کار (که باید توسط مرجع پزشکی تایید بشه).
- در قراردادهای نامحدود، اگه یکی از طرفین بخواد قرارداد رو فسخ کنه، باید از یک ماه قبل به طرف مقابل خبر بده.
- فسخ قرارداد بدون اطلاع قبلی: در شرایط خاصی، کارفرما میتونه قرارداد رو بدون اطلاع قبلی فسخ کنه. این شرایط شامل مواردی مثل ارائه مدارک جعلی، آسیب جدی به اموال شرکت، غیبت غیرموجه برای بیش از ۲۰ روز، افشای اسرار کاری، یا ارتکاب جرم میشه.
حمایت از کارمندان و قوانین ضد تبعیض:
قانون کار اردن تبعیض بر اساس جنسیت رو ممنوع کرده. اگه مشخص بشه که دستمزدها بر اساس جنسیت متفاوته، کارفرما جریمه میشه.
چالش‌ها و نکات مهم برای کار کردن در اردن
همونطور که دیدی، کار کردن در یه کشور جدید مثل اردن، در کنار فرصت‌هاش، چالش‌هایی هم داره. آگاه بودن از این چالش‌ها بهت کمک میکنه که با دید بازتری تصمیم بگیری و خودت رو برای مواجهه باهاشون آماده کنی.
چالش‌های اصلی:
- سیستم کفالت (Kafala): این بزرگترین چالشه. همونطور که مفصل توضیح دادیم، وابستگی قانونی تو به کارفرما میتونه باعث محدودیت در جابجایی شغلی و استقلالت بشه.
- رعایت قوانین کار: قوانین کار اردن جزئیات زیادی داره، به خصوص در مورد کارگرهای خارجی. کارفرماها باید خیلی دقیق این قوانین رو رعایت کنن وگرنه با جریمه‌های سنگین روبرو میشن. این موضوع برای تو هم مهمه چون حق و حقوقت به این قوانین بستگی داره.
- تفاوت‌های فرهنگی: درک کردن آداب و رسوم محلی و فرهنگ محیط کار خیلی مهمه. اردن یه کشور با فرهنگ اسلامی و سنتیه. چیزهایی مثل نحوه لباس پوشیدن (به خصوص برای خانم‌ها)، رفتار محتاطانه در مکان‌های عمومی و احترام به سنت‌های اجتماعی و مذهبی میتونه به ایجاد یه محیط کاری خوب و جلوگیری از سوءتفاهم‌ها کمک کنه. مثلا در ماه رمضان، خوردن، آشامیدن و سیگار کشیدن در ملاء عام از طلوع تا غروب آفتاب ممنوعه.
- مراحل اداری: پروسه گرفتن ویزا و مجوز کار میتونه زمان‌بر و پیچیده باشه و به مدارک خیلی دقیقی نیاز داره. هر اشتباه کوچیکی میتونه باعث تاخیرهای طولانی بشه.
- ایمنی و امنیت: به خاطر تنش‌های موجود در منطقه خاورمیانه، وضعیت امنیتی میتونه غیرقابل پیش‌بینی باشه. تظاهرات و اعتراضات، به خصوص در ارتباط با مسائل منطقه‌ای، به طور منظم اتفاق میفته. هرچند این تظاهرات معمولا مسالمت‌آمیزن، اما بهتره از محل تجمع‌ها دوری کنی. همچنین توصیه میشه از سفر به مناطق مرزی با سوریه و عراق (به جز سایت توریستی ام قیس) و اردوگاه‌های پناهندگان خودداری کنی.
نکاتی برای کارفرماها (که برای تو هم مفیده بدونی):
- کمک گرفتن از متخصصان محلی: خیلی از شرکت‌ها برای اینکه مطمئن بشن قوانین رو درست رعایت میکنن و با پیچیدگی‌های سیستم کفالت به مشکل نمیخورن، از وکیل‌ها یا مشاورهای محلی کمک میگیرن.
- آموزش فرهنگی: شرکت‌های خوب برای مدیران و کارمندهاشون دوره‌های آشنایی با فرهنگ محلی میذارن تا درک متقابل بیشتر بشه.
- به روز بودن: قوانین کار و مهاجرت دائم در حال تغییرن. کارفرماها باید همیشه اطلاعاتشون رو به روز نگه دارن.
نکات ایمنی شخصی:
- جرم و جنایت: آمار جرم و جنایت در اردن پایینه، اما جرائم کوچیک مثل جیب‌بری، به خصوص در مناطق توریستی، اتفاق میفته. همیشه مراقب وسایل شخصیت، به خصوص پاسپورتت باش.
- ایمنی زنان: خانم‌هایی که تنها سفر میکنن ممکنه با آزار و اذیت‌های کلامی روبرو بشن. توصیه میشه که خانم‌ها لباس‌های پوشیده‌تر بپوشن، گروهی سفر کنن و در تاکسی روی صندلی عقب بشینن.
- رانندگی: رانندگی در اردن میتونه چالش‌برانگیز باشه. بعضی راننده‌ها قوانین رو رعایت نمیکنن و ممکنه تهاجمی رانندگی کنن. اگه تصادف کنی و عابر پیاده‌ای آسیب ببینه، قانون معمولا راننده رو مقصر میدونه.
- قوانین مربوط به الکل: مصرف الکل فقط در مکان‌های مجاز (مثل هتل‌ها و رستوران‌های خاص) قانونیه. مستی در ملاء عام جرمه و میتونه منجر به جریمه سنگین یا زندان بشه.
راهکار جدید: شرکت‌های «کارفرمای ثبت شده» یا EOR چی هستن؟
ممکنه موقع تحقیق در مورد کار در خارج از کشور، به اصطلاح Employer of Record یا EOR برخورده باشی. شرکت‌هایی مثل Skuad، Playroll، G-P و Velocity Global این خدمات رو ارائه میدن. اما EOR دقیقا یعنی چی و چه کمکی میکنه؟
EOR به زبان ساده:
فرض کن یه شرکت بزرگ مثلا تو اروپا میخواد تو رو در اردن استخدام کنه، اما هیچ دفتر یا شعبه رسمی در اردن نداره. ثبت یه شرکت جدید تو یه کشور خارجی خیلی زمان‌بر و پرهزینه‌اس. اینجا EOR وارد ماجرا میشه.
یه شرکت EOR در واقع یه سازمان ثالثه که به صورت قانونی در اردن ثبت شده. این شرکت به جای اون شرکت اروپایی، تو رو استخدام میکنه. یعنی از نظر قانونی، تو کارمند شرکت EOR در اردن محسوب میشی.
EOR چه کارهایی انجام میده؟
- استخدام قانونی: EOR به عنوان کارفرمای قانونی تو، قرارداد کاری مطابق با قوانین اردن باهات امضا میکنه.
- اسپانسر ویزا و مجوز کار: چون EOR یه نهاد قانونی در اردنه، میتونه برای تو اسپانسر بشه و تمام مراحل گرفتن ویزا و مجوز کارت رو انجام بده.
- حقوق و دستمزد (Payroll): EOR مسئولیت پرداخت حقوقت، کسر مالیات و پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی رو بر عهده میگیره.
- رعایت قوانین: EOR تضمین میکنه که تمام جنبه‌های استخدام تو، از مرخصی‌ها گرفته تا مزایا، با قوانین کار اردن مطابقت داره.
- مدیریت منابع انسانی: کارهای اداری مربوط به استخدامت رو هم انجام میده.
چرا این روش خوبه؟ (هم برای تو و هم برای شرکت اصلی)
برای شرکت اصلی، مزیتش اینه که میتونه بدون دردسر ثبت شرکت و درگیر شدن با قوانین پیچیده یه کشور دیگه، استعدادهای جهانی مثل تو رو استخدام کنه و سریع وارد بازار جدید بشه.
برای تو هم مزیتش اینه که با یه نهاد قانونی و معتبر در اردن طرف هستی که تمام حق و حقوقت رو بر اساس قوانین محلی پرداخت میکنه و از نظر قانونی، وضعیتت کاملا مشخص و امنه. تو در عمل برای اون شرکت اروپایی کار میکنی، اما روی کاغذ، کارمند شرکت EOR در اردن هستی.
این مدل به خصوص برای شرکت‌هایی که به صورت دورکاری فعالیت میکنن یا میخوان سریع تیمشون رو در کشورهای مختلف گسترش بدن، خیلی محبوب شده. پس اگه دیدی شرکتی از طریق یه EOR میخواد تو رو در اردن استخدام کنه، بدون که این یه روش کاملا قانونی و مدرن برای استخدام بین‌المللیه.
نگاهی به مالیات و بیمه در اردن
وقتی در کشوری کار میکنی، بخشی از درآمدت به عنوان مالیات و حق بیمه کسر میشه. آشنایی کلی با این سیستم در اردن بهت کمک میکنه بدونی از حقوقت چقدر کم میشه و این پول کجا میره.
مالیات بر درآمد شخصی (PIT):
سیستم مالیات بر درآمد در اردن به صورت تصاعدی هست. یعنی هرچقدر درآمدت بیشتر باشه، درصد مالیاتی که میدی هم بیشتر میشه. این نرخ‌ها روی درآمد مشمول مالیات ماهانه اعمال میشه.
اینجا یه جدول ساده از نرخ‌های مالیات بر درآمد سالانه (که از حقوقت ماهانه کسر میشه) رو میبینی:
| درآمد مشمول مالیات سالانه (به دینار اردن) | نرخ مالیات |
|---|---|
| تا ۵,۰۰۰ دینار اول | ۵٪ |
| ۵,۰۰۰ دینار دوم (از ۵,۰۰۱ تا ۱۰,۰۰۰) | ۱۰٪ |
| ۵,۰۰۰ دینار سوم (از ۱۰,۰۰۱ تا ۱۵,۰۰۰) | ۱۵٪ |
| ۵,۰۰۰ دینار چهارم (از ۱۵,۰۰۱ تا ۲۰,۰۰۰) | ۲۰٪ |
| درآمد بالای ۲۰,۰۰۰ تا ۱,۰۰۰,۰۰۰ دینار | ۲۵٪ |
| باقیمانده درآمد | ۳۰٪ |
علاوه بر این، برای درآمدهای سالانه بالای ۲۰۰,۰۰۰ دینار، یه ۱٪ اضافه به عنوان «مشارکت ملی» کسر میشه. کارفرما وظیفه داره این مالیات رو هر ماه از حقوقت کسر کنه و به دولت بده.
بیمه تامین اجتماعی (Social Security):
تمام کارمندهای خارجی هم باید تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی اردن (SSC) باشن. این برای اینه که از مزایایی مثل بازنشستگی، از کار افتادگی و بیمه بیکاری بهره‌مند بشی.
- سهم کارفرما: کارفرما باید ۱۴.۲۵٪ از حقوق ناخالص تو رو به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کنه.
- سهم کارمند: ۷.۵٪ هم از حقوق ناخالص تو کسر میشه و به این سازمان واریز میشه.
پس در مجموع، ۲۱.۷۵٪ از حقوقت برای تامین اجتماعی کنار گذاشته میشه که بخش بزرگیش رو کارفرما میده.
مالیات بر فروش (Sales Tax):
این مالیات مستقیما از حقوق تو کم نمیشه، اما روی قیمت کالاها و خدماتی که میخری تاثیر داره. نرخ استاندارد مالیات بر فروش در اردن ۱۶٪ هست، اما برای بعضی کالاها و خدمات ضروری، این نرخ کمتره.
بیمه درمانی:
علاوه بر تامین اجتماعی، معمولا یه مبلغ ماهانه هم از حقوقت برای بیمه درمانی کسر میشه که بهت اجازه میده از خدمات بهداشت عمومی استفاده کنی. البته خیلی از شرکت‌های بزرگ، بیمه‌های درمانی تکمیلی خصوصی هم برای کارمندهاشون فراهم میکنن.
اطلاعات تکمیلی و متفرقه
در آخر، چند تا نکته و خبر متفرقه اما مهم وجود داره که از منابع مختلف جمع‌آوری شده و خوبه که ازشون باخبر باشی.
محدودیت عربستان سعودی برای ویزای کار اردنی‌ها:
در یک خبر مربوط به می و ژوئن ۲۰۲۵، اعلام شد که عربستان سعودی به طور موقت صدور «ویزای کار گروهی» (Block Work Visa) رو برای شهروندان چند کشور از جمله اردن متوقف کرده. این نوع ویزا به شرکت‌ها اجازه میده تعداد زیادی نیروی کار خارجی رو به صورت یکجا استخدام کنن. این توقف موقتی بود و بعدا برداشته شد، اما نشون میده که سیاست‌های کشورهای همسایه هم میتونه روی فرصت‌های شغلی و مهاجرتی تاثیر بذاره.
خدمات کنسولی و سفارت‌ها در اردن:
- سفارت کانادا در امان: سفارت کانادا در پایتخت اردن، امان، فعاله و به شهروندان کانادایی که در اردن زندگی یا سفر میکنن خدمات میده. این سفارت لیستی از تعطیلات رسمی خودش رو برای سال ۲۰۲۵ اعلام کرده که شامل تعطیلات اردنی مثل عید فطر و روز استقلال و تعطیلات کانادایی مثل روز کانادا و روز شکرگزاری میشه. این نشون میده که سفارت‌خانه‌های خارجی در اردن فعال هستن و میتونی برای کارهای مربوط به کشورهای دیگه (اگه لازم شد) بهشون مراجعه کنی.
- مرکز درخواست ویزای کانادا (VAC): در شهر امان، یک مرکز درخواست ویزا برای کانادا وجود داره. این یعنی اگه در آینده بخوای از اردن برای سفر یا مهاجرت به کانادا اقدام کنی، میتونی از خدمات این مرکز استفاده کنی.
مهاجرت از اردن به کشورهای دیگر:
یه نکته جالب اینه که خیلی از منابعی که در مورد اردن صحبت میکنن، در واقع راهنماهایی برای شهروندان سوری یا عراقی هستن که در اردن زندگی میکنن و میخوان از طریق سفارت‌های مستقر در امان (مثل سفارت آمریکا) به کشورهای غربی مهاجرت کنن. این موضوع نشون میده که اردن یه هاب منطقه‌ای برای امور کنسولی و مهاجرتیه.
خدمات ترجمه:
یادت باشه که زبان رسمی در اردن عربیه. تمام مدارک رسمی که میخوای به نهادهای دولتی ارائه بدی، باید به صورت رسمی به زبان عربی ترجمه شده باشن.
منابع
- [۱] Extraction Failed
- [۲] Extraction Failed
- [۳] Extraction Failed
- [۴] Jordan Work Permits & Visas Process for Employers in 2025
- [۵] 2025 Guide for Employers – Work Visas in Jordan | Velocity Global
- [۶] Work Permits & Visas in Jordan
- [۷] Visa Bulletin For September 2024
- [۸] Embassy of Canada to Jordan, in Amman
- [۹] U.S. Embassy Amman, Jordan – AMM
- [۱۰] Travel advice and advisories for Jordan
- [۱۱] Saudi Arabia: Temporary Hold on ‘Block Work Visa Quotas’ for Certain Nationalities | Fragomen, Del Rey, Bernsen & Loewy LLP
- [۱۲] Find a visa application centre – Canada.ca
- [۱۳] Technical Difficulties
- [۱۴] Employer of Record (EOR) Jordan | Updated for 2025 | Skuad
- [۱۵] Work Permit in Jordan | Skuad 2025 Guide
- [۱۶] Check processing times at IRCC – Canada.ca
- [۱۷] Work Visa Requirements Jordan & Work Permits | G-P
- [۱۸] Consulate General of Canada to the United States, in Boston
- [۱۹] Jordan | Fragomen, Del Rey, Bernsen & Loewy LLP
- [۲۰] Technical Difficulties
- [۲۱] How to answer: Will you now or in the future require sponsorship to
- [۲۲] Immigrate through the Atlantic Immigration Program: Apply for a temporary work permit (optional) – Canada.ca
- [۲۳] What Is the Kafala System? | Council on Foreign Relations
دیدگاهتان را بنویسید