از تاریخ ۲۰ ژوئن ۲۰۲۵، یه سری قوانین جدید به اسم «اکودیزاین» یا طراحی زیست‌محیطی قراره برای گوشی‌های هوشمند و تبلت‌هایی که توی بازار اتحادیه اروپا فروخته میشن، اجرا بشه. از همین تاریخ، یه «برچسب انرژی» جدید هم برای گوشی‌های هوشمند و تبلت‌های اسلیت اجباری میشه.
البته این قوانین شامل حال همه دستگاه‌ها نمیشه. مثلا تبلت کامپیوترها، محصولاتی که نمایشگر اصلی انعطاف‌پذیر دارن (از اینا که رول میشن) و گوشی‌های هوشمند مخصوص ارتباطات با امنیت بالا، از این قاعده مستثنا هستن.
اصل تمرکز این قوانین روی چیزهاییه که عمر محصول رو بیشتر کنه؛ مثل تعمیرپذیری، قابلیت ارتقا و دوام باتری. ایده اینه که اگه مثلا عمر متوسط یه گوشی هوشمند میان‌رده از ۳ سال به ۴.۱ سال برسه، با اینکه تعداد کل گوشی‌های در حال استفاده ثابت میمونه، فروش سالانه گوشی کم میشه.
قانون اکودیزاین شامل چه مواردی می‌شود
الزامات این قانون شامل موارد زیر میشه:
- مقاومت: دستگاه باید در برابر افتادن‌های اتفاقی یا خط و خش مقاوم باشه و در برابر گرد و غبار و آب از خودش محافظت کنه.
- دوام باتری: باتری‌ها باید به اندازه کافی با دوام باشن؛ یعنی حداقل ۸۰۰ چرخه شارژ و دشارژ رو تحمل کنن و بعد از اون هنوز حداقل ۸۰ درصد ظرفیت اولیه‌شون رو داشته باشن.
- تعمیر و قطعات: باید قوانین مشخصی برای باز کردن و تعمیر دستگاه وجود داشته باشه. تولیدکننده‌ها موظف میشن قطعات یدکی اصلی رو ظرف ۵ تا ۱۰ روز کاری در اختیار تعمیرکارها قرار بدن و این قطعات باید تا ۷ سال بعد از توقف فروش اون مدل در بازار، موجود باشن.
- آپدیت سیستم‌عامل: آپدیت‌های سیستم‌عامل باید برای مدت طولانی‌تری در دسترس باشن (حداقل ۵ سال از زمانی که فروش آخرین عدد از اون مدل محصول در بازار تموم شده).
- دسترسی تعمیرکارها: تعمیرکارهای حرفه‌ای باید دسترسی بدون تبعیض به هر نرم‌افزار یا فریم‌وری که برای تعویض قطعه لازمه، داشته باشن.
برچسب انرژی برای گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها
گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها باید یه برچسب انرژی داشته باشن که اطلاعاتی در مورد بهره‌وری انرژی، طول عمر باتری، محافظت در برابر گرد و غبار و آب، و مقاومت در برابر سقوط‌های اتفاقی رو نشون بده. این اولین باره که یه محصول در بازار اتحادیه اروپا باید «امتیاز تعمیرپذیری» رو هم نمایش بده.
این برچسب به مصرف‌کننده‌های اروپایی کمک میکنه تا انتخاب‌های آگاهانه‌تر و پایدارتری داشته باشن. روی این برچسب‌ها یه کد QR هم هست که با اسکن کردنش میشه وارد پایگاه داده محصولات اروپا (EPREL) شد و اطلاعات دقیق‌تری از هر مدل به دست آورد.
بخش‌های مختلف برچسب انرژی
- کلاس بهره‌وری انرژی: یه مقیاس از A تا G که نشون میده دستگاه چقدر بهینه انرژی مصرف میکنه.
- دوام باتری در هر چرخه: یعنی باتری با یه بار شارژ کامل چقدر دوام میاره. مثلا اگه نوشته باشه ۱۰ ساعت، یعنی بر اساس یه تست استاندارد که استفاده واقعی رو شبیه‌سازی میکنه، میشه حدود ۱۰ ساعت از دستگاه استفاده کرد.
- کلاس مقاومت در برابر سقوط مکرر: این کلاس (از A تا E) نشون میده دستگاه بعد از چند بار سقوط (طبق تست استاندارد) هنوز بدون مشکل کار میکنه. کلاس A مقاوم‌ترین و E کم‌مقاومت‌ترینه.
- دوام باتری بر اساس چرخه: یعنی باتری چند چرخه شارژ و دشارژ رو تحمل میکنه تا ظرفیت قابل استفاده‌اش به ۸۰ درصد ظرفیت اولیه برسه.
- کلاس تعمیرپذیری: این کلاس (از A تا E) بر اساس شاخص تعمیرپذیری تعیین میشه. A یعنی راحت‌تر تعمیر میشه و E یعنی سخت‌تر. جزئیات ۶ پارامتری که برای این شاخص در نظر گرفته میشه، برای هر مدل در پایگاه داده EPREL موجوده.
- درجه حفاظت در برابر نفوذ (IP): این استاندارد میزان مقاومت دستگاه در برابر ورود گرد و غبار و رطوبت رو نشون میده. عدد اول برای جامدات و گرد و غباره (از ۰ تا ۶ که ۶ یعنی کاملا ضد گرد و غبار) و عدد دوم برای آبه (از ۰ تا ۹). مثلا یه گوشی با استاندارد IP68 کاملا ضد گرد و غباره و میشه تا عمق ۱ متری آب فرو بردش.
این قوانین چه تاثیری روی مصرف‌کننده‌ها دارد؟
نکات برجسته:
گوشی‌ها و تبلت‌هایی که طبق این قوانین تولید بشن، تا سال ۲۰۳۰ سالانه تقریبا ۱۴ تراوات ساعت در انرژی اولیه صرفه‌جویی میکنن. این مقدار یک سوم مصرف انرژی اولیه فعلی این محصولاته. این قوانین به استفاده بهینه و بازیافت مواد اولیه حیاتی هم کمک میکنن.
آمار و ارقام:
(متن اصلی شامل چند نموداره که نشون میده فروش، تعداد دستگاه‌های موجود، مصرف انرژی، انتشار گازهای گلخانه‌ای، هزینه‌های مصرف‌کننده و درآمدهای کسب‌وکارها در سال ۲۰۱۰ و ۲۰۳۰ چطور بوده و خواهد بود. این نمودارها اثرات قوانین اکودیزاین رو هم نشون میدن.)
گوشی‌ها و تبلت‌ها در قالب عدد:
در سال ۲۰۲۰، ۶۸۷ میلیون گوشی و تبلت در اتحادیه اروپا در حال استفاده بوده (یعنی به طور متوسط هر نفر ۱.۵ دستگاه داشته). از این تعداد، ۵۵ درصد گوشی هوشمند، ۱۹ درصد تبلت، ۱۶ درصد تلفن بی‌سیم و ۱۰ درصد بقیه موبایل‌ها بودن.
تلفن‌های بی‌سیم به طور متوسط روزی ۹.۶ دقیقه استفاده فعال داشتن و بقیه زمان رو در حالت‌های مختلف استندبای بودن. این منجر به ۸۵۵ میلیارد ساعت حالت استندبای شبکه‌ای در سال ۲۰۲۰ شده.
آداپتورهای گوشی و تبلت به طور متوسط روزی ۲.۵ ساعت در حال شارژ فعال، ۹.۵ ساعت در حالت شارژ قطره‌ای (نگه داشتن شارژ در سطح بالا) و ۱۲ ساعت در حالت بی‌باری (گوشی وصل نبوده) بودن.
چقدر بهینه‌تر خواهند شد
- مصرف برق حالت استندبای تلفن‌های بی‌سیم ۶۳ درصد کم میشه.
- مصرف برق برای شارژ گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها ۲۵ درصد کم میشه.
این کاهش مصرف به خاطر قوانین قبلی و جدید اکودیزاین هست. مثلا برای گوشی‌ها و تبلت‌ها، چون دوام باتری بیشتر میشه، دفعات شارژ کم میشه و این خودش باعث صرفه‌جویی در انرژی میشه. برای مثال، مصرف برق سالانه یه گوشی هوشمند رده بالا در سال ۲۰۳۰ از ۱۲.۲ کیلووات ساعت به ۹.۲ کیلووات ساعت میرسه.
صرفه‌جویی در انرژی و هزینه
پیش‌بینی میشه این قوانین در سال ۲۰۳۰ باعث صرفه‌جویی ۲.۲ تراوات ساعت برق بشن (۳۱ درصد کمتر از سناریوی بدون این قوانین). این مقدار معادل ۰.۰۹ درصد کل مصرف برق اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۰ هست. این یعنی حدود ۱۰ کیلووات ساعت صرفه‌جویی برای هر خانوار در سال ۲۰۳۰.
از نظر هزینه، چون عمر دستگاه‌ها بیشتر میشه، مردم کمتر گوشی جدید میخرن. این باعث میشه در سال ۲۰۳۰، در کل ۲۰ میلیارد یورو در هزینه‌های خرید صرفه‌جویی بشه. اگه هزینه‌های انرژی و تعمیر رو هم حساب کنیم، در نهایت ۱۹.۸ میلیارد یورو (یعنی ۲۲ درصد) در هزینه‌ها صرفه‌جویی میشه که برای هر خانوار حدود ۹۸ یورو در سال هست.
خلاصه صرفه‌جویی‌های مورد انتظار
در سال ۲۰۳۰، این قوانین باعث صرفه‌جویی کلی ۸.۱ تراوات ساعت در انرژی اولیه میشن. از این مقدار، بخشی مربوط به کاهش مصرف برق در زمان استفاده و بخش بزرگ‌تری مربوط به کاهش انرژی مصرفی در فاز تولید (به خاطر کاهش فروش) هست که البته این صرفه‌جویی بیشتر خارج از اتحادیه اروپا اتفاق میفته. صرفه‌جویی در هزینه‌های مصرف‌کننده هم حدود ۲۰ میلیارد یورو تخمین زده شده.
وظایف تامین‌کننده‌ها (Suppliers) چیست
تامین‌کننده‌ها باید مطمئن بشن که:
- هر گوشی هوشمند یا تبلت اسلیت با یه برچسب چاپ شده عرضه میشه.
- اطلاعات محصول رو در پایگاه داده عمومی وارد میکنن.
- اگه فروشنده درخواست کنه، برگه اطلاعات محصول رو به صورت چاپی بهش میدن.
- محتوای اسناد فنی رو در پایگاه داده وارد میکنن.
- در هر تبلیغ تصویری برای یه مدل خاص، کلاس بهره‌وری انرژی و محدوده کلاس‌ها رو ذکر میکنن.
- در هر محتوای تبلیغاتی فنی (مثل بروشورها یا محتوای اینترنتی)، کلاس انرژی رو ذکر میکنن.
- یه نسخه الکترونیکی از برچسب انرژی رو در اختیار فروشنده‌ها قرار میدن.
- یه نسخه الکترونیکی از برگه اطلاعات محصول رو در اختیار فروشنده‌ها قرار میدن.
وظایف فروشنده‌ها (Dealers) چیست
فروشنده‌ها باید مطمئن بشن که:
- هر گوشی و تبلتی در محل فروش (حتی در نمایشگاه‌ها) برچسب انرژی رو به شکلی واضح و در کنار محصول داشته باشه.
- در فروش از راه دور (مثل فروش اینترنتی)، برچسب و برگه اطلاعات محصول رو طبق قوانین ارائه بدن.
- در هر تبلیغ تصویری برای یه مدل خاص، کلاس انرژی رو ذکر کنن.
- در هر محتوای تبلیغاتی فنی، کلاس انرژی اون مدل رو ذکر کنن.
(یه راهنما هم برای فروشنده‌ها در تاریخ ۴ ژوئن ۲۰۲۵ منتشر میشه.)
نگاهی کلی به سیاست و قوانین
دو قانون اصلی برای این موضوع وجود داره:
- قانون (EU) 2023/1670 که الزامات اکودیزاین رو مشخص میکنه.
- قانون (EU) 2023/1669 که مربوط به برچسب انرژی گوشی‌های هوشمند و تبلت‌های اسلیته.
هدف این قوانین چیه؟
هدف اصلی، محدود کردن اثرات زیست‌محیطی موبایل‌ها، تلفن‌های بی‌سیم و تبلت‌ها با تعیین یه سری حداقل الزاماته. این قوانین بخشی از «معامله سبز اروپا» هستن و به مصرف‌کننده‌ها کمک میکنن انتخاب‌های پایدارتری داشته باشن.
نکات کلیدی:
این قوانین شامل مواردی مثل مقاومت در برابر سقوط، دوام باتری، قوانین تعمیر و در دسترس بودن قطعات یدکی، آپدیت‌های طولانی‌مدت سیستم‌عامل و دسترسی تعمیرکارها به نرم‌افزارهای لازم میشه. همچنین دستگاه‌هایی که طوری طراحی شدن که عملکردشون رو موقع تست تغییر بدن، به طور مشخص ممنوع شدن. کمیسیون اروپا قراره تا سپتامبر ۲۰۲۷ این قوانین رو با توجه به پیشرفت تکنولوژی بازبینی کنه.
این قوانین از چه زمانی اجرا میشوند؟
از ۲۰ ژوئن ۲۰۲۵ یا ۳۰ خرداد ۱۴۰۴
دیدگاهتان را بنویسید