شکر نیشکر یا شربت ذرت در نوشابه‌های کوکاکولا

اخیرا یک خبر حسابی سر و صدا کرده و اون هم اینه که دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا، گفته که کوکاکولا قراره توی نوشیدنی‌های تولیدی خودش در آمریکا، به جای شربت ذرت با فروکتوز بالا، از شکر نیشکر واقعی استفاده کنه. این ماجرا ابعاد مختلفی داره، از اقتصاد و کشاورزی گرفته تا سلامت مردم و سیاست‌های تجاری. بیاین با هم نگاهی دقیق به تمام جنبه‌های این داستان بندازیم و ببینیم چه خبره.

شروع ماجرا: یک پست در شبکه‌های اجتماعی

همه چیز از یک پست دونالد ترامپ در شبکه اجتماعی خودش، تروث سوشال، در روز چهارشنبه ۱۶ جولای شروع شد. او نوشت: «من با کوکاکولا در مورد استفاده از شکر نیشکر واقعی در کوکای تولیدی در ایالات متحده صحبت کردم و اونها موافقت کردن که این کار رو انجام بدن. میخوام از تمام مقامات کوکاکولا تشکر کنم. این یک حرکت خیلی خوب از طرف اونها خواهد بود – خودتون خواهید دید. اینجوری بهتره!».

این خبر مثل بمب صدا کرد، اما واکنش خود کوکاکولا خیلی محتاطانه بود. این شرکت در بیانیه‌ای که روز ۱۶ جولای منتشر کرد، رسما این تغییر رو تایید نکرد. اونها گفتن: «ما از اشتیاق پرزیدنت ترامپ برای برند نمادین کوکاکولا قدردانی میکنیم. جزئیات بیشتر در مورد محصولات جدید و نوآورانه در محدوده محصولات کوکاکولا به زودی به اشتراک گذاشته میشه». این بیانیه خیلی کلی بود و چیزی رو قطعی نکرد. حتی جالبه که کوکاکولا روز بعد در یک پیام در شبکه اجتماعی ایکس از شربت ذرت با فروکتوز بالا دفاع کرد و گفت که این ماده بیشتر از شکر معمولی یا شیرین‌کننده‌های پرکالری دیگه باعث چاقی نمیشه و کالریش هم تقریبا با شکر معمولی یکسانه و بدن هم اونها رو به شکل مشابهی متابولیزه میکنه. اونها تاکید کردن که «نوشابه‌های برند کوکاکولا هیچ ماده مضری ندارن».

شرکت پپسی هم در واکنش به این اتفاقات، روز پنجشنبه اعلام کرد اگه مصرف‌کننده‌ها بخوان، اونها هم در محصولاتشون مثل نوشابه‌های پپسی از شکر استفاده میکنن. در حال حاضر هم پپسی از سال ۲۰۰۹ نسخه‌ای از نوشابه‌های خودش رو با شکر نیشکر تولید میکنه.

واکنش بازار سهام هم جالب بود. بعد از اعلام ترامپ، سهام شرکت‌هایی که تولیدکننده اصلی شربت ذرت با فروکتوز بالا هستن، مثل آرچر-دنیلز-میدلند (ADM) و اینگردیون (Ingredion)، افت کرد. سهام ADM در روز ۱۷ جولای نزدیک به ۱ درصد کاهش پیدا کرد و سهام اینگردیون هم بعد از یک افت ۷ درصدی قبل از باز شدن بازار، در نهایت با کاهش ۰.۶ درصدی بسته شد. در مقابل، سهام خود کوکاکولا نزدیک به ۲ درصد رشد کرد.

پیامدهای اقتصادی: یک تغییر پرهزینه و پیچیده

تحلیلگرای صنعت غذا و نوشیدنی میگن که اگه کوکاکولا و صنایع دیگه بخوان شکر نیشکر رو جایگزین شربت ذرت کنن، با یک چالش بزرگ و پرهزینه روبرو میشن. ران استرک، سردبیر ارشد در انتشارات ساسلند که اطلاعات مربوط به مواد اولیه رو برای صنایع غذایی آمریکا فراهم میکنه، میگه: «صنایع غذا و نوشیدنی در گذشته به خاطر هزینه‌ها شروع به استفاده از شربت ذرت در آمریکا کردن. این ماده از شکر ارزونتره». به گفته او، صنعت نوشیدنی از شربت ذرت با فروکتوز بالای ۵۵ درصد (55HFCS) و نانوایی‌ها از نوع ۴۲ درصد اون (42HFCS) استفاده میکنن.

تغییر این فرمولاسیون نیازمند تغییرات اساسی در زنجیره تامین شرکت‌هاست، چون شربت ذرت و شکر نیشکر از تولیدکننده‌های متفاوتی میان. به علاوه، باید برچسب محصولات عوض بشه و همه اینها هزینه زیادی داره. جیمز مک‌دانل، یکی از شرکای شرکت مشاوران مدیریت CIL، میگه کوکاکولا بطری‌سازهای مستقلی داره که صدها کارخونه اونها برای استفاده از شربت ذرت با فروکتوز بالا طراحی شده. هر تغییری نیازمند سرمایه‌گذاری اضافیه و بعیده که بطری‌سازها بخوان این هزینه رو متقبل بشن. او اضافه میکنه که مصرف‌کننده‌ها هم احتمالا از هزینه اضافی ناراحت میشن و میگه «شما فکر کردید مردم از قیمت تخم‌مرغ عصبانی بودن!».

هدر جونز، تحلیلگر موسسه تحقیقاتی هدر جونز، در یادداشتی تحقیقاتی نوشته که اگه کوکاکولا بخواد تمام مصرف شربت ذرت خودش رو با نیشکر جایگزین کنه، با توجه به اختلاف قیمت فعلی بین این دو ماده و احتمال افزایش شدید قیمت شکر نیشکر، «افزایش هزینه به احتمال خیلی زیاد از ۱ میلیارد دلار فراتر میره».

کشاورزی آمریکا در معرض خطر

این تغییر فقط برای شرکت‌ها گرون تموم نمیشه، بلکه میتونه به کشاورزای آمریکایی هم ضربه بزنه. انجمن پالایشگران ذرت (CRA) هشدار داده که حذف کامل شربت ذرت با فروکتوز بالا از زنجیره غذایی آمریکا میتونه قیمت ذرت رو تا ۳۴ سنت در هر بوشل کاهش بده و این یعنی ۵.۱ میلیارد دلار ضرر برای درآمد کشاورزان. این انجمن گفته: «موج شوک اقتصادی ناشی از این اتفاق، منجر به از دست رفتن شغل در مناطق روستایی و پیامدهای اقتصادی قابل توجهی برای جوامع در سراسر کشور میشه». جان بود، مدیرعامل این انجمن هم گفته: «جایگزینی شربت ذرت با فروکتوز بالا با شکر نیشکر منطقی نیست. پرزیدنت ترامپ از مشاغل تولیدی آمریکا، کشاورزان آمریکایی و کاهش کسری تجاری حمایت میکنه. این جایگزینی هزاران شغل تولیدی مواد غذایی در آمریکا رو از بین میبره، درآمد مزارع رو کم میکنه و واردات شکر خارجی رو افزایش میده، اون هم بدون هیچ فایده غذایی».

بر اساس داده‌های دولتی آمریکا، سالانه حدود ۴۰۰ میلیون بوشل ذرت برای تولید شربت ذرت در نوشیدنی‌ها و سایر محصولات غذایی استفاده میشه که این مقدار حدود ۲.۵ درصد از کل تولید ذرت آمریکاست. برای تولید یک پوند شربت ذرت با فروکتوز بالا، صنعت حدود ۲.۵ پوند ذرت مصرف میکنه. بنابراین، یک تغییر بزرگ در مصرف شربت ذرت، تقاضا برای این غله رو کم میکنه و به کشاورزای ذرت آسیب میزنه.

از طرف دیگه، این تغییر میتونه به نفع تولیدکننده‌های شکر نیشکر در ایالت‌هایی مثل لوئیزیانا و فلوریدا باشه. اما اینجا یک مشکل دیگه وجود داره.

کمبود شکر و چالش واردات

آمریکا به اندازه کافی شکر نیشکر برای تامین نیاز شیرین مصرف‌کننده‌های خودش تولید نمیکنه. این کشور سالانه حدود ۳.۶ میلیون تن متریک شکر نیشکر تولید میکنه که نصف این مقدار در فلوریدا، ایالت محل زندگی ترامپ، تولید میشه. در مقابل، تولید شربت ذرت حدود ۷.۳ میلیون تن در ساله.

برای جبران این کمبود، آمریکا باید واردات شکر رو افزایش بده. مایکل مک‌دوگال، تحلیلگر بازار شکر، میگه که این شکر «به احتمال زیاد از برزیل میاد» که بزرگترین تولیدکننده شکر نیشکر در جهانه. اما اینجا پای سیاست‌های تجاری ترامپ به میون میاد. مک‌دوگال اشاره میکنه که «ترامپ به تازگی یک تعرفه واردات ۵۰ درصدی روی برزیل اعمال کرده». این تعرفه‌ها واردات شکر رو سخت و گرون میکنه و این خودش یک چالش بزرگه.

بحث سلامت: کدوم شیرین‌کننده بهتره؟

یکی از دلایل اصلی این فشار برای تغییر، بحث‌های مربوط به سلامتیه. رابرت اف. کندی جونیور، وزیر بهداشت و خدمات انسانی، و فعالان کمپین او به نام «آمریکا را دوباره سالم کنیم» (MAHA) به شدت به دنبال تغییر مواد اولیه در صنعت غذا و نوشیدنی هستن و معتقدن جایگزین‌های پیشنهادی سالم‌ترن. کندی گفته که مصرف هم شکر و هم شربت ذرت با فروکتوز بالا ناسالمه، اما دانشمندان میگن شکر نسبت به شربت ذرت با فروکتوز بالا مزایای تغذیه‌ای محدودی داره.

اما آیا واقعا شکر نیشکر از شربت ذرت سالمتره؟ کارشناسا میگن تفاوت‌های جزئی وجود داره، اما مصرف بیش از حد هر دو ضرر داره. ایوری زنکر، یک متخصص تغذیه، به سی‌بی‌اس نیوز گفته: «با وجود تفاوت‌های جزئی در ساختار شیمیایی و متابولیسم، هم شکر نیشکر و هم شربت ذرت با فروکتوز بالا وقتی بیش از حد مصرف بشن، تاثیرات مشابهی بر سلامت دارن، به خصوص در قالب نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر مثل نوشابه».

شکر نیشکر، که تقریبا همون شکر معمولیه، نزدیک به ۱۰۰ درصد ساکارز داره که از حدود ۵۰ درصد گلوکز و ۵۰ درصد فروکتوز تشکیل شده. رایج‌ترین نوع شربت ذرت با فروکتوز بالا شامل ۵۵ درصد فروکتوز و ۴۵ درصد گلوکز هست. چون فروکتوز در بدن متفاوت از گلوکز پردازش میشه، این مقدار بالاتر فروکتوز در شربت ذرت بعضی از کارشناسا رو نگران کرده. هوپ بارکوکیس، متخصص تغذیه و رییس دپارتمان تغذیه در دانشگاه کیس وسترن رزرو، میگه: «افزایش مقدار فروکتوز در شربت ذرت ممکنه جزئی به نظر برسه، اما قرار گرفتن ما در معرض اون با دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی، افزایش اشتها و بیماری کبد مرتبطه».

یک متاآنالیز در سال ۲۰۲۲ نشون داد که شربت ذرت با فروکتوز بالا در مقایسه با ساکارز (شکر معمولی) با سطح بالاتری از التهاب در بدن مرتبطه. بارکوکیس میگه: «هر چیزی در رژیم غذایی ما که التهاب کلی رو افزایش بده خیلی نگران‌کننده‌ست، چون التهاب با طیف گسترده‌ای از بیماری‌های متابولیک مرتبطه».

از طرف دیگه، تحقیقات نشون داده که تاثیرات متابولیک و قلبی-عروقی این دو شیرین‌کننده مشابهه. همون متاآنالیز سال ۲۰۲۲ به این نتیجه رسید که هر دو تاثیر مشابهی بر وزن و شاخص‌های ترکیبی بدن مثل دور کمر، شاخص توده بدنی (BMI) و توده چربی دارن. این مطالعه همچنین تاثیرات مشابهی بر کلسترول، تری‌گلیسیرید و فشار خون پیدا کرد.

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) هم میگه «هیچ مدرکی» از تفاوت در ایمنی بین غذاهای شیرین شده با شربت ذرت با فروکتوز بالا و غذاهای حاوی مقادیر مشابه از شیرین‌کننده‌های دیگه مثل شکر، عسل یا سایر شیرین‌کننده‌های سنتی وجود نداره.

در مورد سلامت دندان هم دکتر ساندیپ ساچار، یک دندانپزشک در نیویورک، میگه «هیچکدوم به طور قابل توجهی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان بهتر از دیگری نیستن».

در نهایت، کارشناسا تاکید دارن که هر دو اینها «کالری خالی» دارن، یعنی انرژی میدن اما فاقد مواد مغذی دیگه مثل پروتئین، چربی‌های سالم و ریزمغذی‌ها هستن. انجمن قلب آمریکا توصیه میکنه مصرف شکر اضافه شده برای زنان به ۲۵ گرم (حدود ۶ قاشق چایخوری) و برای مردان به ۳۶ گرم (حدود ۹ قاشق چایخوری) در روز محدود بشه. اما به طور متوسط، بزرگسالان در آمریکا روزانه ۲ تا ۳ برابر این مقدار شکر مصرف میکنن. کلید اصلی «اعتدال» در مصرفه.

گرایش مصرف‌کننده: حرکت به سمت نوشیدنی‌های بدون شکر

در میون این همه بحث در مورد شکر نیشکر و شربت ذرت، یک واقعیت مهم دیگه هم وجود داره: مصرف‌کننده‌ها به طور فزاینده‌ای دنبال کوکاکولایی هستن که اصلا شکر نداشته باشه.

کوکاکولا زیرو شوگر (Coke Zero Sugar) که در سال ۲۰۱۷ معرفی شد و از شیرین‌کننده مصنوعی آسپارتام و شیرین‌کننده طبیعی استویا استفاده میکنه، یکی از سریع‌ترین محصولات در حال رشد کوکاکولاست. حجم فروش جهانی این محصول در سه ماهه اول سال ۱۴ درصد افزایش داشته، در حالی که کل حجم فروش شرکت فقط ۲ درصد رشد کرده. پپسی‌کو هم اشاره کرده که ۶۰ درصد از حجم فروش اون در بازارهای اصلی در سه ماهه دوم از نوشیدنی‌های کم‌شکر یا بدون شکر بوده.

دوئین استنفورد، سردبیر و ناشر نشریه «بیوریج دایجست»، میگه: «وقتی به نوشابه‌های کولا نگاه میکنید، درصد قابل توجهی از رشد از محصولات بدون شکر میاد». بر اساس داده‌های او، کوکای اصلی با ۱۹ درصد سهم بازار، پرفروش‌ترین نوشیدنی در آمریکا در سال گذشته بوده، در حالی که کوکاکولا زیرو شوگر با ۴ درصد سهم بازار در رتبه هفتم قرار داشته. اما نکته اینجاست که سهم بازار کوکای اصلی ثابت مونده، در حالی که سهم کوکاکولا زیرو شوگر ۱۰ درصد رشد کرده.

این نشون میده که شرکت‌های نوشابه‌سازی باید بیشتر روی نوشیدنی‌های کم‌شکر و بدون شکر تمرکز کنن که تقاضای رو به رشدی دارن.

لابی‌گری و سیاست: یک بازی پیچیده

این ماجرا یک بعد سیاسی عمیق هم داره. بر اساس تحلیل‌ها، این فشار ترامپ برای استفاده از شکر نیشکر، بخشی از تاثیرگذاری کمپین «آمریکا را دوباره سالم کنیم» (MAHA) به رهبری رابرت اف. کندی جونیور هست. این کمپین به شدت علیه غذاهای فراوری شده و افزودنی‌هایی مثل شربت ذرت فعالیت میکنه و کشاورزی آمریکا از این جنبش نگران هست.

اما این فشار با یک مانع بزرگ روبروست: لابی‌های قدرتمند کشاورزی آمریکا. در دهه ۱۹۷۰، دولت آمریکا با وضع تعرفه‌های سنگین بر واردات شکر، از تولیدکننده‌های داخلی، به خصوص چغندر قند، حمایت کرد. این کار باعث شد قیمت شکر در داخل آمریکا بالا بره و شرکت‌های غذایی به سمت شربت ذرت به عنوان یک جایگزین ارزون برن. از اون زمان، صنعت ذرت با یارانه‌های دولتی تقویت شده و لابی قدرتمند ذرت همیشه با تغییراتی که واردات شکر رو آسون کنه، مخالفت کرده.

این وضعیت، دولت ترامپ رو در یک موقعیت دوگانه یا به اصطلاح «کچ-۲۲» قرار میده. از یک طرف، دولت با کمپین MAHA برای سالم‌سازی غذا همراهی میکنه، و از طرف دیگه، به حمایت پایگاه بزرگ رای خودش یعنی کشاورزان آمریکایی نیاز داره. این یعنی دولت باید روی یک طناب باریک بین این دو سیاست متضاد حرکت کنه.

نتیجه‌گیری

در نهایت، داستان تغییر شیرین‌کننده کوکاکولا در آمریکا خیلی پیچیده‌تر از یک تغییر ساده در دستورالعمله. این ماجرا به اقتصاد، کشاورزی، تجارت بین‌الملل، سلامت عمومی و سلیقه متغیر مصرف‌کننده‌ها گره خورده. هرچند دونالد ترامپ ادعایی رو مطرح کرده، اما کوکاکولا هنوز به طور رسمی چیزی رو تایید نکرده. حتی اگر این تغییر اتفاق بیفته، اجرای اون با چالش‌های بزرگی مثل هزینه‌های سرسام‌آور، مشکلات زنجیره تامین و تعرفه‌های وارداتی روبرو خواهد بود. در عین حال، شاید بحث اصلی این نباشه که کدوم شکر بهتره، بلکه این باشه که مصرف‌کننده‌ها به طور کلی دارن از نوشیدنی‌های شیرین فاصله میگیرن و به سمت گزینه‌های بدون شکر میرن. آینده نشون میده که کوکاکولا و صنعت نوشیدنی چه مسیری رو انتخاب خواهند کرد.

منابع