یارانه‌ چین برای خودروهای مجهز به فناوری هواوی

در بعضی از مناطق چین، یک اتفاق نسبتا عجیب در حال رخ دادنه. دولت‌های محلی شروع کردن به دادن یارانه‌های نقدی به مردمی که خودروهای برقی یا هیبریدی پلاگین میخرن، اما یک شرط خیلی خاص وجود داره، این ماشین‌ها باید از نرم‌افزار شرکت هواوی استفاده کنن. به گفته کارشناس‌ها، این نوع معاملات و تخفیف‌ها تا به حال خیلی مرسوم نبوده و سوال‌های زیادی رو به وجود آورده.

از ماه مه سال ۲۰۲۵، مجله «وایرد» شناسایی کرده که دست کم ۱۰ دولت استانی و شهری در چین، یارانه‌هایی رو برای مصرف‌کننده‌ها اعلام کردن. مبلغ این یارانه‌ها برای هر خودرو بین ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ یوان چین متغیره، که چیزی حدود ۲۸۰ تا ۷۰۰ دلار امریکا میشه. شرایط و مبلغ دقیق این یارانه‌ها در هر منطقه کمی با هم فرق داره، اما همشون یک نقطه مشترک و کلیدی دارن: این تخفیف‌ها فقط و فقط برای خرید خودروهایی قابل استفاده هستن که از سیستم عامل «هارمونی او اس» (HarmonyOS) و سیستم رانندگی خودران هواوی بهره میبرن. این موضوع باعث شده تا توجه خیلی‌ها به این اقدام جلب بشه، چون مشخصا یک شرکت خاص رو هدف قرار داده.

چرا این یارانه‌ها غیرعادی به نظر میرسن؟

برای اینکه بهتر بفهمیم چرا این ماجرا اینقدر مهمه، باید کمی به عقب برگردیم. دولت چین از سال ۲۰۰۹ برنامه گسترده‌ای رو برای دادن یارانه به خودروهای برقی شروع کرد. این سیاست کمک خیلی بزرگی به رشد سریع این صنعت در چین کرد و باعث شد مردم در طول دهه گذشته به شکل گسترده‌ای به سمت خرید این نوع خودروها برن. اما این مشوق‌ها، چه در سطح ملی و چه در سطح محلی، حدود دو سال پیش به تدریج حذف شدن. دلیل این کار این بود که دولت میخواست شرکت‌های خودروسازی رو تشویق کنه تا به سوددهی مستقل برسن و دیگه به کمک‌های دولتی وابسته نباشن.

نکته مهم اینجاست که به گفته متخصصان، حتی در اوج دوران ارائه تخفیف‌های دولتی برای خودروهای برقی، این یارانه‌ها هیچوقت به طور مشخص و انحصاری به یک شرکت خاص محدود نمیشدن. یعنی دولت‌ها نمیگفتن که این تخفیف فقط برای خرید محصولات فلان شرکت هست. اما حالا شرایط فرق کرده و به نظر میرسه که این یارانه جدید فقط برای خودروهای مجهز به تکنولوژی هواوی طراحی شده.

تو له، بنیان‌گذار موسسه مشاوره‌ای «سینو اتو اینسایتس» که به طور تخصصی بازار خودروی چین رو تحلیل میکنه، در این باره توضیح میده. او میگه که حمایت دولت‌های محلی از شرکت‌های خودروسازی بومی خودشون چیز جدید یا عجیبی نیست. مثلا خیلی وقت‌ها پیش میاد که دولت‌های محلی با معرفی سیاست‌های حمایتی یا خرید خودروهای برقی تولید داخل برای ناوگان تاکسیرانی شهرشون، از این شرکت‌ها پشتیبانی میکنن.

اما تو له در ادامه یک سوال مهم رو مطرح میکنه: «ایا اونها دارن مستقیما به یک مصرف‌کننده چک میدن تا بخشی از هزینه خرید یک خودروی خاص رو پوشش بدن؟ من فکر نمیکنم این کار رو انجام بدن». به گفته او، این اقدام اخیر خیلی برجسته و قابل توجهه، مخصوصا با در نظر گرفتن دو نکته. اول اینکه دولت‌های منطقه‌ای در چین در حال حاضر به خاطر کند شدن رشد اقتصادی، از نظر مالی تحت فشار هستن و با کمبود نقدینگی روبرو شدن. دوم اینکه دولت مرکزی در پکن هم اونها رو از ارائه کمک‌های بیش از حد به شرکت‌های خصوصی منع کرده. این محدودیت‌ها باعث میشه که یارانه‌های اخیر برای محصولات هواوی حتی بیشتر از قبل عجیب به نظر برسن.

ایا این کمک‌ها مستقیما از طرف هواوی هستن؟

تو له همچنین یک نکته احتیاطی رو یادآوری میکنه. او میگه که این طرح‌های تشویقی از طرف دولت‌های محلی لزوما به طور مستقیم به خود شرکت هواوی مرتبط نیست. این غول فناوری با طیف وسیعی از شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات اصلی (OEM) در استان‌های مختلف چین همکاری میکنه. خیلی وقت‌ها پیش میاد که تامین‌کننده‌های پایین‌دستی این شرکت‌ها روابط قوی و نزدیکی با مقامات محلی دارن و این مقامات هم معمولا دوست دارن که کسب‌وکارهای منطقه خودشون موفق باشن و رشد کنن. پس این احتمال وجود داره که این حمایت‌ها در واقع برای پشتیبانی از شرکای تجاری هواوی در اون مناطق باشه.

ابهام بزرگ: چه کسی هزینه این تخفیف‌ها رو پرداخت میکنه؟

یکی از بزرگترین سوال‌ها در این ماجرا اینه که واقعا چه کسی پول این یارانه‌ها رو میده. بیشتر اطلاعیه‌هایی که منتشر شده، به این سوال جواب روشنی نمیدن و از گفتن اینکه چه کسی صورتحساب رو پرداخت میکنه، خودداری کردن. همین موضوع باعث سردرگمی هم در بین خریداران خودرو و هم در بین ناظران صنعت شده.

با این حال، بعضی از اطلاعیه‌ها به طور واضح گفتن که دولت این پول رو پرداخت نمیکنه. برای مثال، در اطلاعیه‌ای که دپارتمان بازرگانی استان یون‌نان در تاریخ ۱۱ ژوییه منتشر کرد، گفته شده بود که یارانه ۴۲۰ دلاری «توسط شرکت‌های فروش محلی وابسته به اتحاد هوشمند حمل و نقل هارمونی» پرداخت میشه. عبارت‌های مشابهی در اطلاعیه‌های مقامات شهرهای گوانگژو و هولون‌بویر (شهری در استان مغولستان داخلی در شمال چین) هم دیده شده.

با این وجود، هنوز در همه موارد مشخص نیست که دقیقا کدوم شرکت یا سازمان هزینه این تخفیف‌ها رو تامین میکنه. یک احتمال اینه که خود شرکت هواوی این هزینه رو پرداخت میکنه، چون تمام این اطلاعیه‌ها به وضوح به نفع این شرکت هستن. احتمال دیگه اینه که یکی از خودروسازهایی که با هواوی شریک تجاریه و از فناوری‌های رانندگی هوشمند این شرکت استفاده میکنه، این پول رو میده.

تصویری که خدشه‌دار میشه: هواوی و دولت چین

از زمانی که هواوی در دوران دولت اول ترامپ توسط ایالات متحده به شدت تحریم شد، این شرکت تلاش زیادی کرده تا تاکید کنه که به عنوان یک شرکت خصوصی و کاملا جدا از دولت چین فعالیت میکنه. اما این یارانه‌های جدید خودرو، این تصویر رو تا حدی مخدوش کرده. در حالی که بعضی از اطلاعیه‌های دولتی نشون میدن که این یارانه‌ها ممکنه از جیب خود هواوی یا شرکای اون پرداخت بشن، باز هم اینطور به نظر میرسه که هواوی در حال دریافت یک رفتار ترجیحی و ویژه از طرف دولت‌های محلیه؛ رفتاری که رقبای این شرکت از اون بی‌بهره هستن. مجله «وایرد» برای شفاف‌سازی این موضوع با هواوی تماس گرفته و در مورد نقش احتمالی این شرکت در پرداخت یارانه‌ها سوال کرده، اما هواوی تا زمان انتشار گزارش پاسخی نداده.

اولین نشانه‌ها و نحوه اعلام یارانه‌ها

یکی از اولین یارانه‌های این چنینی در ماه مارس به صورت آنلاین ظاهر شد. در اون زمان، اداره بازرگانی منطقه لونگ‌گانگ در شهر شنژن، یعنی همون منطقه‌ای که دفتر مرکزی هواوی در اون قرار داره، پستی منتشر کرد و اعلام کرد که خریداران خودروی محلی میتونن تا سقف ۴۰۰۰ یوان (حدود ۵۶۰ دلار) برای خرید خودرویی که از سیستم دستیار راننده هواوی استفاده میکنه، یارانه دریافت کنن. در این اطلاعیه گفته شده بود که یارانه‌ها بر اساس اولویت ثبت‌نام داده میشن تا زمانی که کل بودجه ۱۴ میلیون یوانی تموم بشه. این یعنی بیش از ۳۵۰۰ نفر از ساکنان شنژن میتونستن از این طرح بهره‌مند بشن.

از ماه مه به بعد، اطلاعیه‌های زیادی با زبان و ادبیات مشابه توسط ادارات بازرگانی در استان‌ها و شهرهای دیگه منتشر شد. در چین، این ادارات بازرگانی به عنوان نهادهای ناظر بر حقوق مصرف‌کننده عمل میکنن و مسئولیت توزیع یارانه‌های دولتی رو بر عهده دارن. برای مثال، سال گذشته یک برنامه عظیم دولتی برای تشویق مردم به تعویض لوازم الکترونیکی و خودروهای قدیمی با مدل‌های جدید راه‌اندازی شد تا به تحریک اقتصاد کمک کنه. این ادارات مسئول اجرای اون برنامه هم بودن. اینکه یارانه‌های مربوط به هواوی هم از طریق همین ادارات بازرگانی اعلام میشن، باعث میشه که این طرح‌ها تقریبا هیچ فرقی با یک برنامه رفاهی رسمی دولتی نداشته باشن و کاملا رسمی به نظر برسن.

در بعضی موارد، مثل استان‌های هنان و آنهویی، این یارانه‌ها به جای ادارات بازرگانی، توسط انجمن‌های صنعت خودروی استانی منتشر شدن. در حالی که این انجمن‌ها از نظر فنی گروه‌های تجاری خصوصی هستن، اطلاعیه‌هاشون روی سربرگ‌های رسمی و با مهرهای قرمز چاپ شده بودن که به اونها حس اقتدار و رسمیت میداد.

استراتژی جدید هواوی در صنعت خودرو

بعد از اینکه تحریم‌های تجاری امریکا کسب‌وکار جهانی گوشی‌های هوشمند هواوی رو به شدت تحت تاثیر قرار داد و عملا این شرکت رو مجبور کرد از بازارهای خارج از چین خارج بشه، این غول فناوری در تلاش بوده تا خودش رو از نو بسازه. علاوه بر ساخت سیستم عامل هارمونی برای گوشی‌های هوشمند، لوازم خانگی هوشمند و خودروها، هواوی به طور فزاینده‌ای در حال کار روی مدل‌های زبان بزرگ و فناوری‌های رانندگی خودران در میانه رونق هوش مصنوعیه.

این شرکت به شکل معروفی اعلام کرده که هرگز خودش خودرو نخواهد ساخت (برخلاف رقیبش در دنیای گوشی‌های هوشمند یعنی شیائومی)، اما با تعداد زیادی از شرکت‌های خودروسازی چینی وارد همکاری شده. فناوری رانندگی خودران هواوی به خصوص برای تولیدکنندگان چینی که ظرفیت و توانایی توسعه سیستم خودران رو به تنهایی ندارن، بسیار جذابه. به گفته تو له، این فناوری «از نظر فنی به برند خاصی وابسته نیست و همین موضوع برای برندهایی که در تلاش هستن تا با پیشرفت‌ها در زمینه رانندگی هوشمند همگام بشن، جذابه». او اضافه میکنه: «عملا، اگه در بازار چین ناامید شده باشین و نتونین خودتون رو با سرعت تغییرات وفق بدین، باید با هواوی شریک بشین».

جنجال در بازار رقابتی چین

این یارانه‌ها در چین جنجال زیادی به پا کرده، چون به نظر میرسه که به برندهای خاصی در یک بازار خودروی برقی که به شکل وحشیانه‌ای رقابتی شده، یک برتری ناعادلانه میده. با اشباع شدن بازار داخلی، برندهای خودروی برقی چینی مجبور شدن برای باقی موندن در رقابت، قیمت‌ها رو کاهش بدن و به مصرف‌کننده‌ها آپدیت‌های فنی رایگان یا گزینه‌های تامین مالی بدون بهره پیشنهاد کنن.

در اوایل سال جاری، دولت مرکزی در پکن به خودروسازان سیگنال داد که باید از استفاده از تاکتیک‌های قیمت‌گذاری شدید خودداری کنن. ایلاریا مازوکو، عضو ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) که سیاست صنعتی چین برای خودروهای برقی رو از نزدیک مطالعه کرده، میگه: «دولت مرکزی در نهایت میخواد شرکت‌های باثبات و سودآور رو ببینه، نه یک صنعت فوق‌العاده پراکنده که در اون هیچکس پول درنمیاره». او اضافه میکنه: «برای مصرف‌کننده‌ها، این وضعیت در حال حاضر فوق‌العاده است، اما در درازمدت پایدار نیست».

فشار از طرف دولت مرکزی برای جلوگیری از دامن زدن به جنگ‌های قیمتی ممکنه باعث شده باشه که شرکت‌ها به دنبال راه‌های خلاقانه‌تری برای ارزان‌تر کردن خودروهاشون باشن. در عین حال، به گفته مازوکو، دولت‌های محلی ممکنه به فناوری رانندگی خودران هواوی با دید مثبت نگاه کنن، چون این فناوری با یک هدف سیاستی دیگه، یعنی توسعه تولیدات با فناوری پیشرفته و دستیابی به خودکفایی در فناوری‌های هوش مصنوعی در چین، همخوانی داره.

یک سابقه قدیمی‌تر

قبل از امسال، مجله «وایرد» تونسته بود فقط یک مورد یارانه خودروی مشابه دیگه برای هواوی از سال ۲۰۲۲ پیدا کنه. در اون سال، شهر شنژن، زادگاه هواوی، برای افرادی که خودروهای مجهز به سیستم عامل هارمونی رو میخریدن، مبلغ ۱۴۰۰ دلار برای هر خودرو یارانه میداد. در اون زمان هم هواوی به سوالات «وایرد» در مورد اینکه ایا این شرکت هزینه اون یارانه‌ها رو هم پرداخت کرده یا نه، پاسخی نداد.

واکنش‌ها در فضای مجازی و نگاهی به چشم‌انداز بزرگتر

این خبر در شبکه‌های اجتماعی مختلف مثل فیسبوک، اینستاگرام و ایکس (توییتر سابق) بازتاب زیادی داشت. مجله «وایرد» در پست‌های مختلفی به این موضوع پرداخت و بر روی این نکته تاکید کرد که هویت پرداخت‌کننده این یارانه‌ها مشخص نیست. این موضوع واکنش کاربرها رو هم به دنبال داشت. برای مثال، در یکی از پست‌های فیسبوک، کاربری به اسم ازرا وان در کامنتی نوشت: «در امریکا ما فقط پول رو مستقیما از مالیات‌دهنده‌ها به مدیران شرکت‌های خودروسازی میدیم. این تفاوت بین سوسیالیسم و کاپیتالیسمه». او در این کامنت به بسته حمایتی دولت امریکا از خودروسازان در سال ۲۰۰۸ اشاره کرده بود. کاربر دیگری به اسم تری بول نظری متفاوت داشت و به موضوع فرار مغزها از امریکا اشاره کرد و نوشت که سیاست‌های فعلی در امریکا یک هدیه به دانشگاه‌ها و صنایع چین، کانادا و اروپاست.

از طرفی، جرمی وایت، دبیر نوآوری‌های مجله «وایرد» که آینده خودروها و تسلط صنعت خودروسازی چین رو پوشش میده، در پستی دیگر به چشم‌انداز بزرگتری اشاره کرد. او نوشت که صنعت خودروسازی چین، پس از حمایت‌های دولتی و جذب استعدادهای برتر غربی، در آستانه تسلط بر بازار جهانیه و در مقابل، خودروی مقرون به صرفه در امریکا در حال انقراضه. این نگاه نشون میده که ماجرای یارانه‌های هواوی فقط یک اتفاق محلی نیست، بلکه بخشی از یک رقابت جهانی بزرگتر در صنعت خودروسازیه.

در نهایت، این ماجرای پیچیده سوالات زیادی رو بی‌پاسخ میذاره. در حالی که به نظر میرسه شرکت‌های وابسته به هواوی هزینه این تخفیف‌ها رو میدن، حمایت آشکار دولت‌های محلی از طریق اعلام رسمی این برنامه‌ها، مرز بین یک شرکت خصوصی و حمایت دولتی رو کمرنگ میکنه. این اتفاق در یک بازار به شدت رقابتی رخ میده و نشون‌دهنده تلاش شرکت‌ها برای یافتن راه‌های خلاقانه برای جذب مشتری و همچنین همسویی اهداف شرکت‌های فناوری بزرگ با سیاست‌های کلان دولت برای پیشرفت در تکنولوژی‌های آینده است.

منابع