راهنمای جامع کار و اقامت در بلغارستان برای ایرانیان

اگه داری به کار کردن تو بلغارستان فکر میکنی، جای درستی اومدی. بلغارستان یه کشور تو جنوب شرقی اروپاست که به خاطر موقعیت خوب، نیروی کار تحصیل‌کرده و شرایط اقتصادی مناسب، برای شرکت‌های زیادی جذاب شده. این یعنی فرصت‌های شغلی خوبی میتونه اونجا منتظرت باشه. اما قبل از هر چیزی، باید با قوانین کار و مهاجرت این کشور آشنا بشی. این راهنما قراره مثل یه نقشه راه، قدم به قدم همه چیز رو به زبون ساده برات توضیح بده تا هیچ نکته‌ای رو از دست ندی.

قوانین کار تو بلغارستان چجوریه؟

قوانین کار تو بلغارستان برای این به وجود اومده که رابطه بین کارمند و کارفرما رو تنظیم کنه و مطمئن بشه که با همه منصفانه رفتار میشه. این قوانین چیزای مختلفی مثل ساعت کاری، حقوق، مرخصی‌ها و ایمنی و بهداشت محیط کار رو پوشش میده. هدف اصلی اینه که یه محیط کاری سالم و متعادل برای هر دو طرف ایجاد بشه تا همه بتونن با خیال راحت و بازدهی بالا کار کنن. بیا جزئیاتش رو با هم ببینیم:

۱. قراردادهای کاری و شرایطش

تو بلغارستان، قرارداد کاری یه بخش اساسی از قوانین کاره. توی این قراردادها معمولا همه شرایط و ضوابط کار، مثل مسئولیت‌های شغلی، ساعت کاری و حقوق، نوشته میشه. قراردادها میتونن برای یه مدت مشخص (مثلا یک ساله) یا نامحدود باشن. جالبه بدونی که هم قرارداد کتبی و هم شفاهی معتبره، ولی کارفرما موظفه تا یک ماه بعد از شروع کارت، یه بیانیه کتبی از شرایط اصلی کار بهت بده.

۲. ساعت کاری و اضافه‌کاری

هفته کاری استاندارد تو بلغارستان ۴۰ ساعته که معمولا تو پنج روز کاری تقسیم میشه. اضافه‌کاری هم قانون خاص خودش رو داره و کارمندها برای ساعت‌های اضافه‌کاری باید پول بیشتری بگیرن. یه سقف مشخص برای ساعت اضافه‌کاری تو هفته وجود داره و قوانین سفت و سختی هم هست که میگه تو چه شرایطی میشه از کارمند خواست اضافه‌کاری کنه.

۳. حداقل حقوق و دستمزد

بلغارستان یه حداقل حقوق داره که هر سال به‌روز میشه و همه کارفرماها باید بهش پایبند باشن. کارفرماها موظفن دستمزد منصفانه‌ای برای کار پرداخت کنن و حداقل ماهی یک بار باید حقوقت رو بدن. علاوه بر این، قوانین کار میگه که مزایای اجتماعی مثل بیمه درمانی و مرخصی باحقوق هم باید برای کارمندها فراهم بشه تا رفاهشون تامین بشه.

۴. انواع مرخصی‌ها

قوانین کار بلغارستان انواع مختلفی از مرخصی رو در نظر گرفته، مثل مرخصی سالانه باحقوق، مرخصی استعلاجی (مریضی) و مرخصی زایمان. کارمندها هر سال حق دارن تعداد روزهای مشخصی رو به عنوان مرخصی باحقوق استفاده کنن. کارفرما هم باید قوانین مربوط به مرخصی استعلاجی و مزایای زایمان رو رعایت کنه. این قوانین برای اینه که از سلامت و رفاه کارمندها تو دوران‌های سخت محافظت بشه.

۵. پایان دادن به قرارداد کار

برای تموم کردن قرارداد کار تو بلغارستان، باید مراحل قانونی مشخصی طی بشه. کارفرما باید از قبل به کارمند اطلاع بده (دوره اخطار) یا به جای اون پول پرداخت کنه. اگه کارفرما بدون دلیل موجه کسی رو اخراج کنه، ممکنه مجبور به پرداخت خسارت (حقوق سنوات) بشه. اخراج به دلایل تبعیض‌آمیز یا نقض حقوق کارمندها کاملا ممنوعه و کارمندها حق دارن اگه فکر میکنن ناعادلانه اخراج شدن، از طریق قانونی اعتراض کنن.

۶. اتحادیه‌های کارگری و چانه‌زنی‌های دسته‌جمعی

قوانین کار بلغارستان حق کارمندها برای تشکیل و عضویت تو اتحادیه‌های کارگری رو به رسمیت میشناسه. این اتحادیه‌ها نقش مهمی تو مذاکره با کارفرماها برای بستن قراردادهای دسته‌جمعی دارن. تو این مذاکرات به مسائلی مثل شرایط کاری، حقوق و بقیه موارد مربوط به کار پرداخته میشه. هدف از این فرآیند اینه که یه رابطه منصفانه و سودمند برای هر دو طرف، یعنی کارمند و کارفرما، شکل بگیره.

۷. بهداشت و ایمنی شغلی

حفظ سلامت و ایمنی کارمندها یکی از اولویت‌های قوانین کار بلغارستانه. کارفرماها وظیفه دارن یه محیط کار امن فراهم کنن، آموزش‌های لازم رو بدن و مقررات ایمنی رو رعایت کنن. بازرسی‌های منظمی هم انجام میشه تا مطمئن بشن همه چیز رعایت شده. کارمندها هم این حق رو دارن که اگه شرایط کار امن نبود، از انجام اون کار خودداری کنن بدون اینکه براشون مشکلی پیش بیاد.

فرآیند استخدام تو بلغارستان چطوریه؟

تو بلغارستان، فرآیند استخدام معمولا یه روال مشخص داره که با قوانین و فرهنگ اونجا هماهنگه. شرکت‌ها اول شرح وظایف و شرایط لازم برای یه موقعیت شغلی رو مشخص میکنن و بعد از طریق کانال‌های مختلف آگهی میدن. کارجوها تو بلغارستان بیشتر از سایت‌های کاریابی آنلاین، شبکه‌های اجتماعی و شبکه‌های حرفه‌ای برای پیدا کردن کار استفاده میکنن.

• ارسال درخواست و غربالگری اولیه:
  کاندیداهای احتمالی درخواستشون رو همراه با رزومه و یه نامه پوششی (کاور لتر) میفرستن. کارفرماها تو بلغارستان معمولا درخواست‌ها رو بررسی میکنن تا یه لیست کوتاه از کاندیداهای مناسب برای مراحل بعدی آماده کنن. غربالگری اولیه ممکنه شامل مصاحبه تلفنی یا ویدیویی باشه تا صلاحیت، مهارت‌های ارتباطی و تناسب کلی فرد با موقعیت شغلی سنجیده بشه.
• مصاحبه و ارزیابی:
  مصاحبه‌های حضوری بخش خیلی مهمی از فرآیند استخدام تو بلغارستانه. کارفرماها ممکنه چند دور مصاحبه با اعضای مختلف تیم و مدیرها برگزار کنن. هدف این مصاحبه‌ها فقط ارزیابی مهارت‌های فنی نیست، بلکه تناسب فرهنگی فرد با سازمان هم سنجیده میشه. بعضی از کارفرماها ممکنه از آزمون‌های عملی یا مطالعه موردی (کیس استادی) هم استفاده کنن تا توانایی حل مسئله کاندیدا رو بسنجن.
• ملاحظات قانونی:
  رعایت قوانین کار تو فرآیند استخدام بلغارستان خیلی مهمه. کارفرماها باید مطمئن بشن که روش‌های استخدامشون با مقررات محلی، مثل قراردادهای کاری، ساعت کاری و مزایای کارمندها، مطابقت داره. آشنایی با قوانین هم برای کارفرما و هم برای کارجو مهمه تا یه فرآیند استخدام منصفانه و شفاف شکل بگیره.
• پیشنهاد شغلی و مذاکره:
  وقتی کاندیدای مناسب پیدا شد، کارفرما یه پیشنهاد شغلی (جاب آفر) بهش میده. ممکنه در مورد حقوق، مزایا و بقیه شرایط کار مذاکراتی صورت بگیره. تو بلغارستان، مذاکره در مورد جنبه‌های مختلف پیشنهاد شغلی توسط کاندیداها کاملا رایجه و کارفرماها معمولا از اینکه یه کاندیدا بتونه انتظاراتش رو به وضوح بیان کنه، استقبال میکنن.
• آنبوردینگ و یکپارچه‌سازی:
  بعد از اینکه کاندیدا پیشنهاد شغلی رو قبول کرد، فرآیند آنبوردینگ (جامعه‌پذیری سازمانی) شروع میشه. این فرآیند شامل آشنا کردن کارمند جدید با سیاست‌ها، رویه‌ها و فرهنگ کاری شرکته. کارفرماها تو بلغارستان اهمیت یه فرآیند آنبوردینگ روان رو میدونن، چون به یکپارچه‌سازی اعضای جدید تیم کمک میکنه و باعث میشه سریع‌تر به یه عضو مفید و کارآمد تبدیل بشن.
• چالش‌ها و فرصت‌ها:
  با وجود اینکه فرآیند استخدام معمولا مشخصه، ممکنه چالش‌هایی هم وجود داشته باشه. مثلا رقابت برای جذب نیروهای ماهر یا نیاز به پیدا کردن تعادل بین تخصص فنی و مهارت‌های نرم. کارفرماها همچنین میتونن فرصت‌هایی برای بهتر کردن استراتژی‌های استخدامشون پیدا کنن، مثلا با استفاده از تکنولوژی برای یه فرآیند کارآمدتر و ساده‌تر.

انواع قراردادهای کاری در بلغارستان

فهمیدن انواع مختلف قراردادهای کاری تو بلغارستان هم برای کارفرماها و هم برای کارمندها خیلی مهمه تا مطمئن بشن قوانین رو رعایت میکنن و انتظاراتشون تو رابطه کاری مشخصه. هر نوع قرارداد، حقوق و مسئولیت‌های خاص خودش رو داره.

۱. قراردادهای کاری با مدت معین (Fixed-Term):

این قراردادها برای یه دوره زمانی مشخص بین کارفرما و کارمند بسته میشه. معمولا برای کارهای موقتی یا پروژه‌ای از این نوع قرارداد استفاده میشه. تو بلغارستان، این قراردادها باید کتبی باشن و جزئیاتی مثل مدت زمان استخدام، نوع کار و بقیه شرایط مهم توش ذکر بشه. کارفرماها ممکنه برای کارهای فصلی، پروژه‌های خاص یا برای پوشش دادن افزایش موقت حجم کار از این نوع قرارداد استفاده کنن.

۲. قراردادهای کاری نامحدود (Open-Ended):

این نوع قراردادها، که بهشون قراردادهای دائمی هم میگن، تاریخ پایان مشخصی ندارن و تا وقتی که توسط کارفرما یا کارمند فسخ نشن، ادامه پیدا میکنن. این مدل قرارداد برای استخدام‌های بلندمدت که وظایف کارمند دائمیه و به پروژه یا دوره خاصی محدود نمیشه، خیلی رایجه. تو بلغارستان، این قراردادها حقوق و حمایت‌های خاصی به کارمندها میدن و فسخ اونها معمولا به رعایت رویه‌های قانونی مشخص و دلایل موجه نیاز داره.

۳. قراردادهای کاری پاره‌وقت (Part-Time):

این قراردادها برای کارمندهایی طراحی شدن که ساعت کاری کمتری نسبت به کارمندهای تمام‌وقت دارن. تو این قراردادها، ساعت کاری توافق‌شده مشخص میشه. کار پاره‌وقت هم برای کارفرما و هم برای کارمند انعطاف‌پذیری ایجاد میکنه و برای افرادی که تعهدات دیگه‌ای مثل تحصیل یا مسئولیت‌های خانوادگی دارن، مناسبه. تو بلغارستان، کارمندهای پاره‌وقت به نسبت ساعت کاریشون از مزایا و حمایت‌های شغلی مشابه کارمندهای تمام‌وقت برخوردارن.

۴. قراردادهای کاری موقت (Temporary):

این قراردادها اغلب برای جبران کمبود نیروی کار موقت یا نیازهای پروژه‌ای خاص استفاده میشن. ویژگی اصلی این قراردادها مدت زمان محدودشونه و معمولا برای کارهایی که به نیروی انسانی اضافی برای یه دوره کوتاه نیاز دارن، به کار میرن. کارفرماهایی که از این قراردادها استفاده میکنن باید مقررات قانونی در مورد حداکثر مدت زمان این قراردادها و حقوق کارگران موقت رو رعایت کنن.

۵. قراردادهای کاری آزمایشی (Probationary):

این نوع قرارداد برای ارزیابی مناسب بودن یه کارمند برای یه موقعیت شغلی در طول یه دوره آزمایشی استفاده میشه. این قراردادها معمولا مدت زمان کوتاه‌تری دارن و به کارفرما و کارمند اجازه میدن قبل از تعهد به یه قرارداد بلندمدت، رابطه کاری رو ارزیابی کنن. تو بلغارستان، دوره‌های آزمایشی محدودیت‌های قانونی دارن و کارفرما باید به وضوح شرایط و ضوابط دوره آزمایشی رو تو قرارداد مشخص کنه. اگه دوره آزمایشی موفقیت‌آمیز باشه، قرارداد میتونه به یه قرارداد بلندمدت تبدیل بشه.

۶. قراردادهای قانون مدنی (خوداشتغالی – Civil Law):

این قراردادها، که اغلب با خوداشتغالی یا کار آزاد (فریلنسری) مرتبطن، با قراردادهای کاری سنتی فرق دارن. تو بلغارستان، افرادی که وارد این نوع قراردادها میشن به عنوان پیمانکار مستقل در نظر گرفته میشن و مسئول مدیریت مالیات و سهم بیمه اجتماعی خودشون هستن. این قراردادها انعطاف‌پذیری زیادی برای هر دو طرف فراهم میکنن.

حقوق و مزایا در بلغارستان چطوریه؟

حقوق و مزایا نقش مهمی تو جذب و نگه داشتن استعدادهای ماهر تو بازار کار رقابتی بلغارستان داره. قوانین کار و روندهای بازار، چشم‌انداز مزایای کارمندها رو شکل میدن تا تعادلی بین پیشنهادهای کارفرما و نیازهای نیروی کار ایجاد بشه.

• بیمه اجتماعی و درمانی:
  تو بلغارستان، پرداخت حق بیمه اجتماعی هم برای کارفرما و هم برای کارمند اجباریه. این پرداخت‌ها مزایای مختلفی مثل بیمه درمانی رو تامین میکنن. کارمندها به سیستم بهداشت و درمان ملی دسترسی دارن که خدمات پزشکی، بستری شدن تو بیمارستان و داروهای تجویزی رو پوشش میده.
• مرخصی با حقوق و تعطیلات:
  قانون کار بلغارستان مرخصی با حقوق رو برای کارمندها الزامی کرده که معمولا بین ۲۰ تا ۲۵ روز در سال متغیره و به سابقه کار بستگی داره. علاوه بر این، کارمندها حق استفاده از تعطیلات عمومی رو هم دارن که به تعادل بین کار و زندگی کمک میکنه.
• مزایای بازنشستگی:
  بلغارستان یه سیستم بازنشستگی داره که ترکیبی از طرح‌های بازنشستگی دولتی و خصوصیه. کارفرماها و کارمندها به صندوق بازنشستگی دولتی پول واریز میکنن تا امنیت مالی بازنشسته‌ها تامین بشه. بعضی کارفرماها طرح‌های بازنشستگی تکمیلی خصوصی هم ارائه میدن.
• برنامه‌های سلامت کارمندان:
  خیلی از شرکت‌های بلغاری با درک اهمیت سلامت کارمندها، روی برنامه‌های سلامتی سرمایه‌گذاری میکنن. این برنامه‌ها ممکنه شامل عضویت تو باشگاه‌های ورزشی، حمایت از سلامت روان و اقدامات پیشگیرانه بهداشتی باشه.
• پاداش و انگیزه‌های عملکردی:
  برای ایجاد انگیزه و پاداش دادن به کارمندهای با عملکرد بالا، شرکت‌ها تو بلغارستان معمولا پاداش‌ها و انگیزه‌های عملکردی مختلفی ارائه میدن. اینها میتونن شامل پاداش سالانه، برنامه‌های مشارکت در سود یا کمیسیون‌های مبتنی بر عملکرد باشن.
• فرصت‌های توسعه حرفه‌ای:
  سرمایه‌گذاری روی رشد حرفه‌ای کارمندها یکی از جنبه‌های کلیدی بسته‌های مزایای خیلی از شرکت‌های بلغاریه. این میتونه شامل حمایت مالی از برنامه‌های آموزشی، کارگاه‌ها یا دوره‌های تحصیلات تکمیلی باشه.
• مزایای خانوادگی و والدین:
  قوانین کار بلغارستان از سیاست‌های دوستدار خانواده، مثل مرخصی والدین و مزایای مراقبت از کودک، حمایت میکنه. مرخصی زایمان به مادران جدید داده میشه و پدرها هم حق استفاده از مرخصی پدری رو دارن. بعضی شرکت‌ها حتی فراتر از الزامات قانونی میرن و مزایای اضافی مثل کمک هزینه مهدکودک یا برنامه‌های کاری منعطف رو برای حمایت از والدین ارائه میدن.

مرخصی‌ها و تعطیلات در بلغارستان

سیاست‌های مربوط به مرخصی و تعطیلات تو بلغارستان نشون دهنده تعهد به رفاه کارمندها و اهمیت تعادل بین کار و زندگیه. این سیاست‌ها به ایجاد یه محیط کاری مثبت کمک میکنن.

1. مرخصی سالانه: تو بلغارستان، مرخصی سالانه یه بخش خیلی مهمه. کارمندها حق دارن هر سال تعداد مشخصی روز تعطیل باشن که معمولا بین ۲۰ تا ۲۵ روزه. مقدار دقیقش اغلب به عواملی مثل سابقه کار و سیاست‌های داخلی شرکت بستگی داره. هدف از مرخصی سالانه اینه که کارمندها استراحت کنن و وقتشون رو با خانواده و دوستاشون بگذرونن.
2. تعطیلات عمومی: بلغارستان تعدادی تعطیلات عمومی داره که توسط دولت به عنوان روزهای غیرکاری تعیین شدن. این روزها شامل جشن‌های مهم فرهنگی، مذهبی و ملی مثل روز سال نو، روز آزادی و کریسمس میشه. تو تعطیلات عمومی، کسب‌وکارها، مدارس و ادارات دولتی معمولا تعطیلن. کارمندهایی که مجبورن تو این روزها کار کنن، معمولا حق دریافت پول بیشتر یا مرخصی جایگزین رو دارن.
3. مرخصی زایمان و پدری: بلغارستان تاکید زیادی روی حمایت از والدین داره. مرخصی زایمان به مادرها داده میشه تا بتونن برای مراقبت از نوزادشون از کار مرخصی بگیرن. مدت زمان مرخصی زایمان متغیره اما معمولا چند ماه طول میکشه. پدرها هم حق دارن از مرخصی پدری برای حمایت از همسر و وقت گذروندن با نوزادشون استفاده کنن.
4. مرخصی استعلاجی (مریضی): کارمندها تو بلغارستان در صورت بیماری یا آسیب‌دیدگی حق استفاده از مرخصی استعلاجی رو دارن. مدت زمان و حقوق در طول این مرخصی میتونه بسته به سیاست‌های کارفرما و سابقه کار کارمند متفاوت باشه. تو بعضی موارد، کارمندها ممکنه نیاز به ارائه گواهی پزشکی داشته باشن.
5. مرخصی ویژه: مرخصی ویژه تو بلغارستان ممکنه برای رویدادهای خاص زندگی مثل عروسی، مراسم ترحیم یا دلایل شخصی دیگه داده بشه. این نوع مرخصی معمولا از قبل درخواست میشه و به تایید کارفرما بستگی داره.

برای کار در بلغارستان چه ویزا و مجوزهایی لازمه؟

خب، رسیدیم به بخش اصلی ماجرا. به عنوان یه شهروند ایرانی، شما جزو شهروندان خارج از اتحادیه اروپا (non-EU) حساب میشید. این یعنی برای کار کردن قانونی تو بلغارستان، حتما به مجوز کار (Work Permit) و ویزای بلندمدت (نوع D) نیاز دارید. بیایید اینها رو دقیق‌تر بررسی کنیم.

چه کسانی به مجوز کار نیاز دارند؟

به طور کلی، هر کسی که شهروند اتحادیه اروپا (EU)، منطقه اقتصادی اروپا (EEA) یا سوئیس نباشه، برای کار کردن تو بلغارستان باید مجوز کار بگیره. این یعنی شما به عنوان یه ایرانی حتما بهش نیاز دارید. معمولا این کارفرماست که باید از طرف شما برای این مجوز اقدام کنه، قبل از اینکه شما کارتون رو شروع کنید.

بعضی‌ها مثل کسانی که اقامت دائم بلغارستان رو دارن یا اعضای خانواده شهروندان اروپایی، ممکنه از این قانون معاف باشن، ولی این شرایط برای اکثر ماها صدق نمیکنه.

انواع ویزاهای بلغارستان

بلغارستان سه نوع ویزای اصلی داره:

• ویزای نوع A (ترانزیت فرودگاهی): این ویزا برای کساییه که تو فرودگاه بلغارستان پروازشون رو عوض میکنن و حق خروج از محوطه فرودگاه رو ندارن. این ویزا به درد کار ما نمیخوره.
• ویزای نوع C (اقامت کوتاه): این ویزای استاندارد برای سفرهای کوتاه مثل گردشگری، بازدیدهای کاری کوتاه یا دیدن خانواده است. با این ویزا میشه تا ۹۰ روز در یک دوره ۱۸۰ روزه تو بلغارستان موند. مهم: با ویزای نوع C نمیشه به صورت بلندمدت کار کرد.
• ویزای نوع D (اقامت بلندمدت): این همون ویزاییه که ما لازم داریم. این ویزا برای خارجی‌هاییه که قصد دارن تو بلغارستان زندگی یا کار کنن. در واقع، این ویزا حکم بلیط ورود شما به بلغارستان برای کار رو داره، بعد از اینکه مجوز کارتون صادر شد. معمولا برای ۶ تا ۱۲ ماه صادر میشه. برای گرفتن این ویزا باید مدارکی مثل داشتن محل اقامت، بیمه درمانی و پول کافی برای تامین هزینه‌ها رو نشون بدید. یه نکته خیلی مهم اینه که برای درخواست ویزای نوع D باید حتما مصاحبه حضوری تو سفارت یا کنسولگری بلغارستان داشته باشید.

انواع مجوزهای کار در بلغارستان

بسته به نوع کار و مهارت‌های شما، چند نوع مجوز کار تو بلغارستان وجود داره:

نوع مجوز	توضیحات
مجوز واحد اقامت و کار (Single Permit)	این رایج‌ترین نوع مجوزه. برای خارجی‌هایی که توسط یه شرکت بلغاری استخدام میشن صادر میشه و تا یک سال اعتبار داره و قابل تمدیده. برای این مجوز، کارفرما باید ثابت کنه که هیچ شهروند بلغاری یا اروپایی مناسبی برای اون شغل پیدا نکرده.
کارت آبی اتحادیه اروپا (EU Blue Card)	این مجوز برای متخصصان خیلی ماهره. مزایای بیشتری داره، مثلا نیازی به تست بازار کار نداره. شرایطش سخت‌تره: باید مدرک دانشگاهی داشته باشید و حقوقتون حداقل ۱.۵ برابر میانگین حقوق تو بلغارستان باشه. این کارت تا ۴ سال اعتبار داره.
مجوز کار فصلی	برای کارهای موقت تو بخش‌هایی مثل کشاورزی یا گردشگریه و تا ۹ ماه در سال اعتبار داره.
مجوز انتقال درون‌شرکتی (ICT)	برای کارمندهای شرکت‌های چندملیتیه که به شعبه بلغارستان منتقل میشن.
مجوز کار آزاد (Freelance)	برای کساییه که میخوان به صورت خوداشتغال یا فریلنسر تو بلغارستان کار و زندگی کنن. برای این مجوز باید طرح کسب‌وکار (بیزینس پلن) و سابقه کار مرتبط ارائه بدید.

نکته مهم: بلغارستان چیزی به اسم «ویزای دیجیتال نومد» (Digital Nomad Visa) به طور مشخص نداره، اما مسیر مجوز کار آزاد (Freelrance) میتونه گزینه‌ی جایگزین خوبی برای این افراد باشه.

مراحل گرفتن مجوز کار و ویزا چیه؟ (راهنمای قدم به قدم)

فرآیند گرفتن مجوز و ویزا چند مرحله داره و نیازمند هماهنگی بین شما، کارفرما و ادارات مختلف بلغارستانه.

• قدم اول: تست بازار کار (توسط کارفرما)
  برای مجوز کار استاندارد، کارفرما اول باید سعی کنه موقعیت شغلی رو با نیروی محلی پر کنه. این کار با آگهی دادن شغل و گرفتن تاییدیه از اداره کار انجام میشه. این مرحله برای کارت آبی اتحادیه اروپا لازم نیست.
• قدم دوم: ارائه درخواست مجوز کار به اداره کار (توسط کارفرما)
  کارفرما همه مدارک لازم (شامل مدارک شما و مدارک شرکت) رو جمع‌آوری میکنه و به آژانس ملی اشتغال بلغارستان (National Employment Agency) تحویل میده. این فرآیند معمولا بین ۱۰ تا ۳۰ روز طول میکشه. اگه درخواست تایید بشه، یه نامه تاییدیه کتبی صادر میشه.
• قدم سوم: درخواست ویزای نوع D (توسط شما)
  حالا نوبت شماست. با در دست داشتن نامه تاییدیه مجوز کار، باید برای ویزای بلندمدت نوع D از سفارت یا کنسولگری بلغارستان تو کشور خودتون (ایران) اقدام کنید. مدارکی مثل پاسپورت، عکس، نامه مجوز کار، مدارک مالی، بیمه و گواهی عدم سوء‌پیشینه لازمه. یادتون نره که مصاحبه حضوری اجباریه. پردازش ویزای نوع D معمولا حدود ۳۵ روز کاری (تقریبا ۷ هفته) طول میکشه.
• قدم چهارم: ورود به بلغارستان و ثبت‌نام برای اقامت
  بعد از گرفتن ویزای نوع D، میتونید به بلغارستان سفر کنید. به محض ورود، باید به اداره مهاجرت (Migration Directorate) برید و برای کارت اقامت خودتون درخواست بدید. این کارت، اقامت بلندمدت شما رو رسمی میکنه. بعد از این مرحله، میتونید به طور قانونی کارتون رو شروع کنید.
• قدم پنجم: رعایت قوانین و تمدید
  هم شما و هم کارفرما باید حواستون به تاریخ انقضای مجوز باشه. اگه قراره به کارتون ادامه بدید، باید خیلی زودتر (حداقل ۱۴ روز قبل از انقضا) برای تمدید اقدام کنید.

هزینه‌ها و زمان‌بندی چقدره؟

برنامه‌ریزی برای هزینه‌ها و زمان خیلی مهمه.

مورد	هزینه تقریبی	زمان تقریبی پردازش
درخواست مجوز کار	بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ لوا بلغارستان (BGN)	۱۰ تا ۳۰ روز
درخواست ویزای نوع D	حدود ۱۰۰ یورو	تا ۳۵ روز کاری
درخواست کارت اقامت	بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ لوا بلغارستان (BGN)	حدود ۱۴ روز

این هزینه‌ها میتونن تغییر کنن و هزینه‌های جانبی مثل ترجمه مدارک رو هم باید در نظر بگیرید.

چالش‌های استخدام در بلغارستان و نکاتی برای کارجوها

هر مسیری چالش‌های خودشو داره. دونستن این چالش‌ها بهت کمک میکنه آماده‌تر باشی.

• مراحل اداری پیچیده: سیستم اداری بلغارستان میتونه زمان‌بر و پر از کاغذبازی باشه. باید صبور باشی و با دقت همه جزئیات رو دنبال کنی.
• الزامات تست بازار کار: این مرحله میتونه فرآیند استخدام رو طولانی کنه.
• موانع زبانی: با اینکه زبان انگلیسی تو محیط‌های کاری رایجه، خیلی از اسناد رسمی و ارتباطات اداری به زبان بلغاریه. یاد گرفتن اصول اولیه زبان بلغاری میتونه خیلی کمکت کنه.
• تفاوت‌های فرهنگی: آماده باش که با یه فرهنگ کاری جدید روبرو بشی. انعطاف‌پذیری و احترام به فرهنگ محلی کلید موفقیتته.

چند تا نکته برای یه درخواست موفق:

1. زود شروع کن: فرآیند رو خیلی زودتر از تاریخ مورد نظرت برای شروع کار، آغاز کن تا برای تاخیرهای احتمالی وقت داشته باشی.
2. دقت در مدارک: مطمئن شو همه مدارک کامل، دقیق و در صورت نیاز ترجمه شده باشن.
3. با متخصص‌ها مشورت کن: اگه میتونی، از وکیل‌های مهاجرت یا متخصص‌هایی که با قوانین بلغارستان آشنا هستن، کمک بگیر.
4. به‌روز بمون: سایت‌های دولتی و سفارت بلغارستان رو برای آخرین اطلاعات و تغییرات قوانین چک کن.

یک مسئله داغ: بحث بر سر سهمیه کارگران خارجی

جالبه بدونی که همزمان با پیوستن بلغارستان به منطقه شنگن و افزایش درخواست‌ها برای ویزا، یه بحث داخلی هم تو این کشور در جریانه. در حال حاضر، قانونی وجود داره که میگه حداکثر ۲۰ درصد از کارکنان یه شرکت بزرگ (و ۳۵ درصد در شرکت‌های کوچک و متوسط) میتونن از خارج از اتحادیه اروپا باشن. دولت بلغارستان طرحی رو پیشنهاد داده که این سهمیه رو تا ۵۰ درصد افزایش بده.

این طرح با مخالفت اتحادیه کارگری «پادکرپا» (Podkrepa) روبرو شده. اونها نگرانن که افزایش شدید تعداد کارگران خارجی باعث اشباع بازار کار، کاهش دستمزدها و بیکار شدن کارگران محلی بشه. از طرف دیگه، دولت و کارفرماها، به خصوص تو بخش‌هایی مثل گردشگری و ساخت‌وساز، میگن که با کمبود نیروی کار مواجه هستن و برای پر کردن این جای خالی‌ها به کارگران خارجی نیاز دارن. این نشون میده که بلغارستان، مثل خیلی از کشورهای دیگه، در حال دست و پنجه نرم کردن با چالش ایجاد تعادل بین نیازهای اقتصادی و حمایت از نیروی کار داخلی خودشه.

استفاده از شرکت‌های کارگزار رسمی (EOR)

شاید اسم «کارگزار رسمی» یا Employer of Record (EOR) به گوشت خورده باشه. اینها شرکت‌هایی هستن که به صورت قانونی کارمندها رو از طرف یه شرکت دیگه استخدام میکنن. مثلا یه شرکت آمریکایی میخواد تو رو تو بلغارستان استخدام کنه اما خودش اونجا شعبه نداره. این شرکت میتونه از یه EOR مثل Deel، Multiplier، Papaya Global یا Velocity Global استفاده کنه.

اون EOR به صورت قانونی کارفرمای تو در بلغارستان میشه، تمام کارهای مربوط به قرارداد، حقوق، مالیات و بیمه رو انجام میده و حتی میتونه تو فرآیند گرفتن ویزا و مجوز کار بهت کمک کنه. این روش به شرکت‌های خارجی اجازه میده بدون نیاز به ثبت شرکت در بلغارستان، به راحتی نیروی کار استخدام کنن. این موضوع برای تو به عنوان کارمند هم خوبه، چون خیالت راحته که تمام مراحل قانونی استخدامت توسط یه شرکت متخصص محلی انجام میشه.

پایان دادن به قرارداد کاری در بلغارستان

تو بلغارستان، فسخ قرارداد کاری یه فرآیند کاملا قانونمنده که هم کارفرما و هم کارمند باید ازش پیروی کنن تا همه چیز منصفانه باشه.

1. دوره اخطار (Notice Period): معمولا فسخ قرارداد با اطلاع‌رسانی به طرف مقابل شروع میشه. مدت زمان این دوره اخطار تو قرارداد کاری و قوانین کار مشخص شده. در طول این مدت، کارمند به دریافت حقوق و مزایای معمولیش ادامه میده.
2. دلایل فسخ: قانون کار بلغارستان دلایل مشخصی رو برای فسخ قرارداد تعیین کرده. کارفرما باید دلایل موجهی مثل سوءرفتار کارمند، عملکرد ضعیف، تعدیل نیرو یا پایان قرارداد مدت معین داشته باشه.
3. جلسه فسخ قرارداد: تو بعضی موارد، کارفرماها یه جلسه برگزار میکنن تا تصمیم رو به کارمند اطلاع بدن و دلایلش رو توضیح بدن.
4. حقوق پایان کار (Severance Pay): قانون کار بلغارستان ممکنه کارفرما رو ملزم به پرداخت حقوق پایان کار به کارمند بکنه. مقدار این پول معمولا به سابقه کار و دلیل فسخ بستگی داره.
5. حقوق کارمند: کارمندها تو بلغارستان حق دارن به اخراج ناعادلانه اعتراض کنن. اگه کارمندی فکر کنه که اخراجش غیرمنصفانه بوده، میتونه به مراجع مربوط به کار شکایت کنه.