بررسی تئوری ساخت بیت کوین توسط سیا و آژانس امنیت ملی آمریکا

یه سوالی که شاید اولش عجیب و غریب به نظر بیاد ولی مدتیه که تو ذهن خیلی‌ها میچرخه اینه که چقدر احتمال داره بیت کوین رو سازمان سیا ساخته باشه؟ این سوال شاید اولش تو جمع‌های خودمونی و فروم‌های اینترنتی مثل ردیت مطرح میشد، اما حالا پاش به جاهای جدی‌تری هم باز شده. مثلا یکی از کاربرای ردیت این بحث رو با یه تئوری شروع کرد: دولت آمریکا داره بیت کوین‌هاشو میفروشه ولی انگار خیلی هم عجله‌ای نداره و با خیال راحت این کار رو میکنه. از طرفی، خیلی واضحه که وضعیت دلار آمریکا و بقیه پول‌های دولتی (که بهشون میگن فیات) چندان جالب نیست. با این اوصاف، آیا ممکنه دولت آمریکا اونقدرها هم که به نظر میرسه از ماجرا پرت نباشه و خودش پشت این قضیه باشه؟ این فقط یه تئوری برای بحث و گفتگوئه، اما جرقه‌ای شد برای شروع کلی گمانه‌زنی.

حالا این جرقه با حرف‌های یکی از چهره‌های رسانه‌ای معروف، یعنی تاکر کارلسون، تبدیل به یه آتیش بزرگ شده. کارلسون که قبلا یکی از مجری‌های پربیننده شبکه فاکس نیوز بود، در یه سخنرانی تو یه رویداد خصوصی در حاشیه کنفرانس بیت کوین ۲۰۲۴ در نشویل، یه حرفی زد که کل جامعه ارزهای دیجیتال رو به هم ریخت. اون ادعا کرد که بیت کوین توسط سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا یا همون سیا (CIA) ساخته شده. این حرف، هرچند تایید نشده، باعث شده بحث‌ها و تئوری‌های توطئه زیادی دوباره جون بگیرن.

ادعای جنجالی تاکر کارلسون

تاکر کارلسون تو اون رویداد با یه لحنی که ترکیبی از شوخی و جدیت بود، گفت که خالق مرموز بیت کوین، یعنی ساتوشی ناکاموتو، در واقع همون سازمان سیا است. اون اینطور توضیح داد: «آدم‌های دنیای کریپتو فقط دنبال پول درآوردن نیستن. اونا میخوان دنیا رو برای همیشه تغییر بدن. اینها آدم‌های سطحی نیستن. اینها کسایی هستن که میتونن به هر سوالی جواب بدن، به جز اینکه ساتوشی کی بوده. یکی باید به این سوال جواب بده. فکر کنم همه ما میدونیم جوابش چیه. معلومه که کار سیا بوده. من فکر میکنم همه ما این رو میدونیم.»

حرف‌های اون باعث خنده حضار شد اما کنجکاوی زیادی رو هم برانگیخت. کارلسون حتی اشاره کرد که قبلا هم ادعا کرده بود آژانس امنیت ملی آمریکا یا ان‌اس‌ای (NSA) پیام‌های رمزنگاری شده‌اش تو اپلیکیشن سیگنال رو جاسوسی میکرده و همین موضوع شک و تردیدش به دخالت دولت تو فناوری رو بیشتر کرده. اون معتقده بیت کوین هم مثل اپلیکیشن سیگنال یه «هانی‌تپ» یا تله عسلیه؛ یعنی یه چیزی که خیلی جذاب به نظر میرسه ولی در واقع برای به دام انداختن و جمع‌آوری اطلاعات طراحی شده. جالبه که کارلسون با وجود این باور، هنوز بیت کوین رو یه ابزار عالی برای رسیدن به آزادی مالی میدونه و میگه: «برام مهم نیست اگه کار سیا بوده باشه. مهم نیست. ایده هنوز هم یه ایده عالیه.»

این حرف‌ها واکنش‌های خیلی متفاوتی رو به همراه داشت. مثلا دیوید آیک، که یه نظریه‌پرداز توطئه معروف انگلیسیه، این ادعا رو به حرکت‌های سیاسی دیگه‌ای ربط داد و پرسید: «اگه سیا بیت کوین رو شروع کرده و حالا ترامپ و رفقای سیلیکون ولی‌ایش دارن ازش حمایت میکنن، فکر نمیکنی شاید چیزهای بیشتری برای دونستن وجود داره؟»

اما همه با این ایده موافق نبودن. سیف‌الدین آموس، نویسنده کتاب معروف «استاندارد بیت کوین»، این ایده رو کاملا رد کرد و گفت: «بیت کوین یه نرم‌افزاره که خودت میتونی کدش رو بخونی و بررسی کنی. هیچ چیز دیگه‌ای جز نرم‌افزاری که میخونی وجود نداره و هزاران نفر برای پونزده سال این کد رو خوندن.» جان هاوکینز، یه نویسنده دیگه، هم نظر کارلسون رو بی‌اساس دونست و گفت: «تاکر کوچکترین ایده‌ای نداره. اون فقط داره بر اساس هیچ و پوچ حدس‌های عجیب و غریب میزنه.»

یکی از چهره‌های قدیمی‌تر جامعه کریپتو به اسم تایلر دوردن هم ارتباط بیت کوین با سیا رو رد کرد و یه تئوری دیگه مطرح کرد: «کار سیا نبود. اونا دیرتر با اتریوم وارد بازی شدن چون یکی با بیت کوین ازشون جلو زده بود. برای همین، ده سال گذشته رو صرف ساختن و خراب کردن دنیای کریپتو در اطراف بیت کوین کردن تا بتونن اون رو هم زمین بزنن. متاسفانه این نقشه کار نکرده و حالا به دردسر افتادن.»

ریشه‌های تئوری دخالت دولت: چرا اصلا این بحث‌ها وجود داره؟

این اولین بار نیست که چنین بحث‌هایی مطرح میشه. سال‌هاست که تو فروم‌های اینترنتی مثل ردیت و لینکدین، تئوری دخالت سیا یا ان‌اس‌ای در ساخت بیت کوین دست به دست میشه. اما دلیل این همه شک و تردید چیه؟ چند تا سرنخ و مدرک غیرمستقیم وجود داره که طرفداران این تئوری بهشون استناد میکنن.

۱. معمای بزرگ: ساتوشی ناکاموتو کیست؟

مهم‌ترین دلیلی که این تئوری‌ها رو زنده نگه داشته، هویت ناشناس خالق بیت کوینه. هویت واقعی ساتوشی ناکاموتو یکی از جذاب‌ترین رازهای دنیای ارزهای دیجیتاله. این فرد یا گروه، بعد از انتشار وایت‌پیپر بیت کوین در سال ۲۰۰۸ و فعال کردن شبکه در سال ۲۰۰۹، تا حدود سال ۲۰۱۰ و اوایل ۲۰۱۱ فعال بود و بعد به طور کامل غیب شد. آخرین کارهایی که ساتوشی انجام داد این بود که کنترل مخزن کد بیت کوین و کلید هشدار شبکه رو به اعضای مهم جامعه مثل گاوین اندرسن سپرد.

در آوریل ۲۰۱۱، گاوین اندرسن که یکی از توسعه‌دهنده‌های اصلی بیت کوین بود، اعلام کرد که برای سخنرانی به یه کنفرانس در سازمان سیا دعوت شده. بعضی‌ها معتقدن همین اتفاق باعث نگرانی ساتوشی و غیب شدنش شد تا از زیر ذره‌بین سازمان‌های دولتی دور بمونه. این ناشناس بودن باعث شده خیلی‌ها فکر کنن ساتوشی احتمالا آموزش‌های اطلاعاتی دیده بوده.

در طول این سال‌ها، افراد زیادی به عنوان ساتوشی واقعی معرفی شدن:

• نیک سابو: یه دانشمند کامپیوتر و از اولین نظریه‌پردازهای «قراردادهای هوشمند». اون قبلا یه ارز به اسم «بیت گلد» رو پیشنهاد داده بود که شباهت‌هایی به بیت کوین داشت. خودش همیشه این موضوع رو رد کرده.
• هال فینی: یه دانشمند کامپیوتر دیگه که اولین تراکنش بیت کوین رو مستقیما از خود ساتوشی دریافت کرد. اون هم این ادعا رو رد کرده.
• دوریان پرنتیس ساتوشی ناکاموتو: مردی که نزدیک لس‌آنجلس زندگی میکنه و اسمش شبیه خالق بیت کوینه. اون هم گفته که هیچ ربطی به این ماجرا نداره.
• کریگ رایت: یه دانشمند کامپیوتر استرالیایی که تنها کسیه که به طور علنی ادعا کرده ساتوشی ناکاموتوست. اون در سال ۲۰۱۶ سعی کرد با نشون دادن دسترسی به کلیدهای رمزنگاری خصوصی ساتوشی، خبرنگارها رو قانع کنه. اما خیلی‌ها بهش شک کردن و در نهایت یه دادگاه در بریتانیا بهش دستور داد که دیگه این ادعای دروغ رو تکرار نکنه.

نویسنده‌ای به اسم بنجامین والاس تو کتاب جدیدش به اسم «آقای ناکاموتوی مرموز» سعی کرده این معما رو حل کنه. اون با کلی آدم دیگه هم مصاحبه کرده، مثل بن لوری، یه پیشگام نرم‌افزار متن‌باز بریتانیایی، و ری دیلینجر، یه سایفرپانک و علاقه‌مند قدیمی به پول دیجیتال. همه این افراد هم هرگونه ارتباطی با ساتوشی بودن رو رد کردن. با همه این تحقیقات، هویت ساتوشی هنوز یه راز باقی مونده.

۲. سرنخ‌های فنی و تاریخی

طرفداران تئوری دخالت دولت فقط به هویت ناشناس ساتوشی تکیه نمیکنن. اونا به چند نکته فنی و تاریخی هم اشاره میکنن که به نظرشون مشکوکه.

الگوریتم رمزنگاری SHA-256:
امنیت بالای بیت کوین به خاطر استفاده از الگوریتمی به اسم «الگوریتم هش امن ۲۵۶» یا به اختصار SHA-256 است. این الگوریتم برای همه چیز تو بیت کوین استفاده میشه، از ساختن شناسه تراکنش‌ها و هش بلاک‌ها گرفته تا آدرس‌ها. به زبان ساده، این یه فرمول ریاضیه که هر داده‌ای رو به یه رشته متن به ظاهر تصادفی تبدیل میکنه و همین باعث میشه هک کردن بیت کوین تقریبا غیرممکن باشه. نکته جالب اینجاست که این الگوریتم مستقیما توسط آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA) طراحی شده. یه ریاضی‌دان به اسم گلن ام. لیلی تحت نظارت ان‌اس‌ای این الگوریتم رو طراحی کرد و در سال ۲۰۰۱ به صورت عمومی منتشرش کرد. لیلی بعدا رئیس تحقیقات ریاضیات ان‌اس‌ای شد. البته باید گفت که SHA-256 امروزه یکی از پراستفاده‌ترین الگوریتم‌های هش در جهانه و تو خیلی چیزها از امضای دیجیتال گرفته تا رمزنگاری پسوردها استفاده میشه. عمومی بودن اون از سال ۲۰۰۱ به این معنیه که هر کسی میتونسته ازش استفاده کنه و تا امروز هیچ‌کس نتونسته یه راه مخفی یا «بک‌دور» تو این الگوریتم پیدا کنه.

مقاله سال ۱۹۹۶ ان‌اس‌ای:
یه مدرک دیگه که طرفداران این تئوری بهش اشاره میکنن، یه مقاله سفیده که در سال ۱۹۹۶، یعنی حدود ده سال قبل از تولد بیت کوین، توسط کارمندان ان‌اس‌ای نوشته شده. عنوان این مقاله اینه: «چطور یه پول بسازیم: رمزنگاری پول الکترونیکی ناشناس». تو این مقاله، سیستمی توصیف شده که شباهت‌های زیادی به بیت کوین داره. مثلا در مورد استفاده از رمزنگاری کلید عمومی برای پرداخت‌های ناشناس صحبت میکنه. البته این مقاله یه توضیح هم داره که میگه: «این مقاله تحقیقی توسط کارمندان ان‌اس‌ای برای پیشبرد مطالعه رمزنگاری تهیه شده و محتوای اون لزوما بیانگر مواضع دولت آمریکا، وزارت دفاع یا آژانس امنیت ملی نیست.» با این حال، وجود چنین مقاله‌ای از نظر خیلی‌ها نمیتونه تصادفی باشه.

ترجمه اسم «ساتوشی ناکاموتو»:
بعضی‌ها حتی پا رو فراتر گذاشتن و سعی کردن از خود اسم ساتوشی ناکاموتو هم یه سرنخ پیدا کنن. اونا میگن اگه این اسم رو به صورت آزاد از ژاپنی ترجمه کنیم، «ناکاموتو» میتونه به معنی «مرکزی» و «ساتوشی» به معنی «هوشمند» یا «اطلاعات» باشه. پس در کنار هم میشه «اطلاعات مرکزی» که اشاره‌ای به سازمان اطلاعات مرکزی یا سیا است. البته این استدلال خیلی قوی نیست چون ساتوشی ناکاموتو یه اسم نسبتا رایج ژاپنیه و معمولا سازمان‌های جاسوسی سعی نمیکنن با گذاشتن اسم‌های تابلو، توجه‌ها رو به خودشون جلب کنن.

چرا یک سازمان دولتی باید بیت کوین رو بسازه؟

فرض کنیم این تئوری درسته. سوال بعدی اینه که انگیزه یه سازمان دولتی مثل سیا یا ان‌اس‌ای از ساختن یه ارز دیجیتال غیرمتمرکز چی میتونه باشه؟ چند تا دلیل احتمالی مطرح شده:

• ابزاری برای عملیات‌های مخفی: بیت کوین به خاطر ناشناس بودن و غیرمتمرکز بودنش، میتونه یه ابزار مناسب برای تراکنش‌های مخفی باشه. یه سازمان اطلاعاتی میتونه ازش برای جابجایی پول بدون اینکه توسط سیستم‌های نظارتی مالی سنتی ردیابی بشه، استفاده کنه.
• یک تله بزرگ برای مجرمان (Honeypot): این یکی از محبوب‌ترین ایده‌هاست. تئوری میگه که دولت بیت کوین رو مثل یه طعمه بزرگ طراحی کرده تا انواع مجرم‌ها، از تروریست‌ها و قاچاقچی‌ها گرفته تا فراریان مالیاتی، رو به سمت خودش بکشونه. وقتی همه این افراد از بیت کوین استفاده کنن، دولت میتونه تمام تراکنش‌های مالی دنیای زیرزمینی رو زیر نظر بگیره.
• آمادگی برای بحران‌های مالی آینده: بعضی‌ها مثل رائول پال، مدیرعامل ریل ویژن و مدیر اجرایی سابق گلدمن ساکس، معتقدن که بیت کوین شاید نتیجه یه آزمایش توسط دولت‌های آمریکا و بریتانیا برای پیدا کردن یه راه خروج از بحران‌های مالی آینده باشه. رائول پال میگه: «فکر نمیکنم تصادفی باشه که بیت کوین درست موقع بحران مالی جهانی (۲۰۰۸) بیرون اومد. فکر نمیکنم تصادفی باشه که چرخه هاوینگ و همه اینها به هم مرتبطن.»

جف من، یه تحلیلگر رمزنگاری سابق ان‌اس‌ای، در مصاحبه‌ای گفته که این ایده «امکان‌پذیره» که ان‌اس‌ای بیت کوین رو به عنوان ابزاری برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد دشمنانش ساخته باشه، اما خودش به این موضوع شک داره. اون میگه که آژانس منابع لازم برای چنین کاری رو داشته، اما بر اساس تجربه‌اش، ان‌اس‌ای همیشه خیلی مراقب بوده که از چارچوب اختیاراتش خارج نشه و جاسوسی شهروندان آمریکایی رو انجام نده. ساختن بیت کوین میتونست به عنوان جاسوسی از شهروندان خودشون تلقی بشه. البته اون این رو هم اضافه میکنه که در سال ۱۹۹۶ از آژانس خارج شده و شاید حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و قانون میهن‌پرستی که بعد از اون تصویب شد، این رویه رو تغییر داده باشه.

نگاهی به یک داستان قدیمی: ماجرای شرکت کریپتو ای‌جی (Crypto AG)

برای اینکه بفهمیم آیا سازمان‌های اطلاعاتی واقعا چنین کارهایی میکنن یا نه، میشه به یه داستان واقعی از دوران جنگ سرد نگاه کرد. یه نویسنده که در مورد تاریخچه ارزهای دیجیتال مطالعه کرده، میگه که بعد از خوندن کتابی به اسم «جاسوس‌ها: جنگ اطلاعاتی حماسی بین شرق و غرب»، به یه شباهت جالب برخورده.

تو این کتاب، ماجرای عملیاتی به اسم روبیکون تعریف شده. داستان از این قراره:

• یه شرکت به اسم AB Cryptotehnik در دهه ۱۹۲۰ تو سوئد تاسیس میشه.
• بعد از مرگ موسسش، مالکیت به یه سرمایه‌گذار اولیه به اسم بوریس هاگلین میرسه.
• با شروع جنگ جهانی دوم، هاگلین به آمریکا میره و برای شرکتش دنبال مشتری میگرده و یه قرارداد بزرگ برای فروش ۱۴۰ هزار ماشین رمزنگاری میبنده.
• اون با ویلیام اف. فریدمن، که در سال ۱۹۵۲ رئیس رمزنگاری ان‌اس‌ای میشه، دوست میشه. وکیلش هم، استوارت هدن، معاون مدیر سیا میشه.
• شرکت به سوئیس که یه کشور بی‌طرف بود منتقل میشه و اسمش به کریپتو ای‌جی تغییر میکنه.
• در نهایت، سازمان سیا در سال ۱۹۷۰ این شرکت رو به طور کامل میخره چون همکاری باهاش خیلی ارزشمند بوده.

در تمام طول فعالیت این شرکت، ماشین‌های رمزنگاری که به بیش از ۱۲۰ کشور فروخته میشدن، در واقع دستکاری شده بودن. یعنی سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و متحدانش میتونستن پیام‌های رمزنگاری شده کشورهایی که این دستگاه‌ها رو خریده بودن، بخونن. این کشورها پول زیادی میدادن تا اسب‌های تروجان رو وارد سیستم‌های ارتباطی خودشون کنن.

نویسنده‌ای که این داستان رو تعریف میکنه، میگه شباهت اسمی «کریپتو ای‌جی» و «کریپتوکارنسی» و این ایده که یه ابزار به ظاهر امن در واقع یه وسیله برای جاسوسیه، خیلی جالبه. اون میگه شاید کل ماجرای بیت کوین هم یه شوخی بزرگ از طرف سازمان‌های اطلاعاتی باشه تا حوصله‌شون سر نره. از نظر اون، بیت کوین اولین «میم کوین» تاریخه و اگه فرض کنیم که یه تله اطلاعاتی باشه، قطعا بهترین نگاهی که میشه به تراکنش‌های دنیای واقعی و دنیای زیرزمینی انداخت رو فراهم میکنه.

اگه این تئوری درست باشه، چه تاثیری روی ما داره؟

این بحث‌ها فقط برای سرگرمی نیست. اگه روزی ثابت بشه که بیت کوین واقعا توسط یه سازمان دولتی ساخته شده، این موضوع میتونه پیامدهای خیلی بزرگی برای سرمایه‌گذارها و پلتفرم‌های ترید مثل پاکت آپشن داشته باشه.

• نوسانات بازار: خبر تایید شده دخالت دولت میتونه باعث نوسانات شدید تو بازار بشه چون سرمایه‌گذارها به این خبر واکنش نشون میدن.
• تغییرات قانونی: نظارت و قوانین دولتی خیلی سختگیرانه‌تر میشن و این میتونه روی نحوه کار پلتفرم‌های ترید و مشتریانشون تاثیر بذاره.
• احساسات سرمایه‌گذارها: اعتماد به بیت کوین و بقیه ارزهای دیجیتال ممکنه از بین بره و باعث بشه مردم استراتژی‌های سرمایه‌گذاریشون رو تغییر بدن.

ورود کامپیوترهای کوانتومی به ماجرا

یه بحث تخصصی‌تر هم در این مورد وجود داره که به کامپیوترهای کوانتومی ربط پیدا میکنه. همونطور که ادوارد اسنودن فاش کرد، ان‌اس‌ای در حال کار روی ساختن یه کامپیوتر کوانتومی بوده. این کامپیوترها، اگه ساخته بشن، میتونن خیلی از انواع رمزنگاری امروزی رو بشکنن.

• کامپیوترهای معمولی در مقابل کوانتومی: کامپیوترهای امروزی اطلاعات رو به صورت بیت (صفر یا یک) پردازش میکنن. اما کامپیوترهای کوانتومی از «کیوبیت» استفاده میکنن که میتونه همزمان هم صفر باشه، هم یک و هم حالت‌های بین این دو. این یعنی یه کامپیوتر کوانتومی میتونه میلیون‌ها محاسبه رو به طور همزمان انجام بده.
• تاثیر روی رمزنگاری بیت کوین: بیت کوین از دو نوع الگوریتم اصلی استفاده میکنه: الگوریتم امضای دیجیتال منحنی بیضوی (ECDSA) برای امضای تراکنش‌ها، و الگوریتم‌های هش SHA-256 و RIPEMD160. اگه ان‌اس‌ای موفق به ساخت یه کامپیوتر کوانتومی کاربردی بشه، الگوریتم ECDSA در خطر قرار میگیره و قابل شکستن میشه، اما SHA-256 و RIPEMD160 همچنان امن باقی میمونن.

خبر خوب اینه که جایگزین کردن ECDSA نسبتا راحته. اگه SHA-256 در خطر قرار میگرفت، فاجعه خیلی بزرگ‌تر بود، چون میلیاردها دلار صرف ساختن دستگاه‌های استخراج (ماینر) شده که کارشون فقط انجام محاسبات SHA-256 است و با از رده خارج شدن این الگوریتم، همه اون دستگاه‌ها بی‌ارزش میشدن.

با همه این حرف‌ها، حتی کامپیوترهای کوانتومی هم محدودیت‌های خودشون رو دارن. بر اساس قوانین فیزیک (ترمودینامیک)، برای شکستن یه کلید رمزنگاری ۲۵۶ بیتی با روش brute force (یعنی امتحان کردن همه حالت‌های ممکن)، به انرژی‌ای بیشتر از کل انرژی تولید شده توسط خورشید در ۳۲ سال نیاز داریم. پس حتی با کامپیوتر کوانتومی هم، شکستن رمزنگاری از این راه غیرممکنه و باید به خود الگوریتم‌های ریاضی حمله کرد.

در نهایت، با اینکه تئوری دخالت سیا یا ان‌اس‌ای در ساخت بیت کوین پر از سرنخ‌های جالب و داستان‌های جذابه، هیچ مدرک قطعی و محکمی برای اثباتش وجود نداره. جامعه کریپتو پر از آدم‌های باهوش و متخصص در زمینه رمزنگاریه که به صورت اوپن‌سورس روی این پروژه کار کردن. ایدئولوژی اصلی بیت کوین، یعنی غیرمتمرکز بودن و دوری از کنترل دولت، با ماهیت یه سازمان اطلاعاتی در تضاده. همونطور که جف من، مامور سابق ان‌اس‌ای، میگه، احتمالا جواب قطعی این سوال رو هیچوقت نخواهیم فهمید، «مگر اینکه دیگه اهمیتی نداشته باشه.» تا اون روز، این معما همچنان بخشی از افسانه‌های دنیای ارزهای دیجیتال باقی میمونه.