خلاصه
- آلبانی یه دستیار هوش مصنوعی به اسم «دیلا» رو به عنوان اولین «وزیر مجازی» برای مبارزه با فساد معرفی کرده.
- هدف اصلی دیلا اینه که مناقصه‌ها و تدارکات دولتی کاملاً شفاف بشن و جلوی رشوه و تضاد منافع رو بگیره.
- دیلا قبلاً به عنوان دستیار صوتی تو پورتال دولتی «ای-آلبانی» کار میکرده و به شهروندا خدمات میداده.
در یک اتفاق جالب، دولت آلبانی یک دستیار دیجیتال رو به عنوان اولین «وزیر مجازی» معرفی کرده که با هوش مصنوعی ساخته شده. این وزیر جدید که «دیلا» نام داره، قراره مسئولیت تدارکات و مناقصه‌های دولتی رو به عهده بگیره تا به گفته نخست وزیر، جلوی فساد گرفته بشه.
نخست وزیر آلبانی، ادی راما، روز پنج‌شنبه در کنفرانس حزب حاکم سوسیالیست در تیرانا، اعضای چهارمین دولت متوالی خودش رو معرفی کرد. اونجا بود که اعلام کرد دیلا، «اولین عضو کابینه که به صورت فیزیکی حضور نداره، اما به صورت مجازی توسط هوش مصنوعی ساخته شده»، به آلبانی کمک میکنه تا به «کشوری تبدیل بشه که مناقصه‌های عمومی اون صد در صد عاری از فساد باشه».
دیلا کیه و از کجا اومده؟
دیلا که اسمش در زبان آلبانیایی به معنی «خورشید» هست، از ماه ژانویه به عنوان یک دستیار صوتی در پورتال دولتی «e-Albania» فعال بوده. کارش این بود که به مردم کمک کنه تا کارهای اداری و بوروکراتیک خودشون رو راحت‌تر انجام بدن. این پورتال حدود ۹۵ درصد از خدمات شهروندی رو به صورت دیجیتالی ارائه میده و دیلا راهنمای مردم در این مسیر بوده.
قبل از این «انتصاب»، دیلا به عنوان یک دستیار مجازی به بیش از یک میلیون درخواست کمک کرده بود. طبق آمارهای رسمی، اون تا حالا به صدور ۳۶٬۶۰۰ سند دیجیتال کمک کرده و نزدیک به ۱٬۰۰۰ سرویس مختلف رو از طریق این پلتفرم ارائه داده. تصویری هم که از دیلا در این پورتال نمایش داده میشه، یک زن با لباس سنتی آلبانی هست.
ماموریت اصلی: مناقصه‌های شفاف
ادی راما که در انتخابات ماه می برای چهارمین بار انتخاب شد، توضیح داده که مسئولیت انتخاب برنده‌های مناقصه‌های دولتی قراره «قدم به قدم» از وزارتخونه‌ها گرفته بشه و به هوش مصنوعی سپرده بشه. هدف اینه که مطمئن بشن «تمام هزینه‌های عمومی در فرایند مناقصه صد در صد شفاف و مشخصه».
بر اساس این طرح، دیلا قراره تمام مناقصه‌هایی که دولت با شرکت‌های خصوصی میبنده رو بررسی کنه و صلاحیت هر کدوم رو به صورت کاملا بی‌طرفانه بسنجه. نخست وزیر معتقده هوش مصنوعی میتونه یک ابزار موثر برای مبارزه با فساد باشه و رشوه، تهدید و تضاد منافع رو از بین ببره.
این موضوع از اونجایی اهمیت داره که مناقصه‌های عمومی در آلبانی، که کشوری با جمعیت ۲.۸ میلیون نفر و متقاضی عضویت در اتحادیه اروپا هست، همیشه منبع رسوایی‌های فساد بوده. متخصص‌ها میگن این کشور به مرکزی برای باندهای بین‌المللی تبدیل شده که به دنبال پول‌شویی از طریق قاچاق مواد مخدر و اسلحه هستن و فساد تا رده‌های بالای دولتی هم نفوذ کرده.
یک حرکت نمادین یا یک وزیر واقعی؟
با اینکه ادی راما از دیلا به عنوان یک عضو کابینه اسم برده، این حرکت بیشتر نمادین به نظر میرسه تا رسمی. چون طبق قانون اساسی آلبانی، وزرای دولت باید شهروندانی باشن که حداقل ۱۸ سال سن دارن و از نظر روانی سالم هستن.
البته مزایای داشتن یک ربات به جای یک وزیر انسانی هم مشخصه. مثلا دیلا قرار نیست اطلاعات محرمانه‌ای از دولت به بیرون درز بده، فقط به اندازه مصرف برقش تشنه قدرته و احتمالا پرونده‌ای برای هزینه‌های سنگین و عجیب و غریب هم نخواهد داشت.
واکنش‌ها به وزیر جدید چه بود؟
این حرکت با واکنش‌های مختلفی روبه‌رو شده:
- موافقان و خوش‌بین‌ها:
- رسانه‌های آلبانیایی این اقدام رو «یک تحول بزرگ در شیوه تفکر و اعمال قدرت اداری دولت آلبانی» توصیف کردن و گفتن که این کار، فناوری رو نه فقط به عنوان یک ابزار، بلکه به عنوان یک «مشارکت‌کننده فعال در حکمرانی» معرفی میکنه.
- آنیدا بایراکتاری بیچا، بنیانگذار شرکت خدمات مالی «بالکانز کپیتال»، گفته که ادی راما «اغلب اصلاحات رو با نمایش ترکیب میکنه، برای همین طبیعیه که مردم فکر کنن این حرکت نمادینه». اما اون اضافه کرده که «وزیر هوش مصنوعی میتونه سازنده باشه، اگه به سیستم‌های واقعی برای بهبود شفافیت و اعتماد در تدارکات عمومی تبدیل بشه».
- دکتر اندی هوکسای از کینگز کالج لندن، که متخصص مسائل غرب بالکان و فساده، گفته: «هوش مصنوعی هنوز ابزار جدیدیه، اما اگه درست برنامه‌ریزی بشه، وقتی پیشنهادی رو آنلاین ثبت میکنید، میشه واضح‌تر و دقیق‌تر دید که آیا یک شرکت شرایط و معیارها رو داره یا نه».
- مخالفان و بدبین‌ها:
- حزب دموکرات که اپوزیسیون دولته، این ابتکار رو «مسخره» و «غیرقانونی» توصیف کرده. گزمنت باردی، رهبر گروه پارلمانی دموکرات‌ها، در فیسبوک نوشته: «دلقک‌بازی نخست وزیر نمیتونه به اقدامات قانونی دولت آلبانی تبدیل بشه».
- بعضی از مردم هم چندان به این طرح خوش‌بین نیستن. یک کاربر فیسبوک نوشته: «در آلبانی، حتی دیلا هم فاسد خواهد شد». کاربر دیگه‌ای هم گفته: «دزدی ادامه پیدا میکنه و تقصیر رو گردن دیلا میندازن».
نگاه نخست وزیر به آینده
ادی راما به بی‌بی‌سی گفته که تیمش، که فقط شامل متخصص‌های آلبانیایی نیست و بین‌المللیه، در حال کار روی «اولین مدل کامل هوش مصنوعی در تدارکات عمومیه». اون گفته: «ما نه تنها هرگونه نفوذ بالقوه در مناقصه‌ها رو از بین میبریم، بلکه این فرایند رو بسیار سریع‌تر، کارآمدتر و کاملا پاسخگو میکنیم».
او از ایده «جهش» از کشورهای بزرگ‌تر و پیشرفته‌تر که هنوز درگیر «روش‌های سنتی کار» هستن، حرف میزنه. این حرکت در شرایطی انجام میشه که آلبانی در حال مذاکره برای پیوستن به اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۲۷ هست و مبارزه با فساد، یکی از پیش‌شرط‌های اصلی اتحادیه اروپا بوده.
نخست وزیر قبول داره که این حرکتش تا حدی جنبه «تبلیغاتی» هم داره، اما تاکید میکنه که پشت این ارائه بازیگوشانه، یک «قصد جدی» وجود داره. اون میگه: «این کار به بقیه اعضای کابینه و سازمان‌های ملی فشار میاره تا متفاوت فکر کنن و سریع‌تر عمل کنن. این بزرگ‌ترین مزیتیه که من از این وزیر انتظار دارم». به عبارت دیگه، انگار بقیه وزیرها هم باید حواسشون رو جمع کنن، چون شاید هوش مصنوعی سراغ شغل اون‌ها هم بیاد.
دیدگاهتان را بنویسید