مرورگر هوش مصنوعی کامت از پرپلکسیتی

این روزها موج جدیدی از مرورگرهای وب مبتنی بر هوش مصنوعی به راه افتاده و به نظر میرسه شرکت‌های فناوری دارن دنبال راه‌های بیشتری میگردن تا ابزارهای خودشون رو وارد زندگی روزمره ما کنن. یکی از جدیدترین و پرسروصداترین این محصولات، مرورگر کامت (Comet) از شرکت پرپلکسیتی (Perplexity AI) است که هفته پیش عرضه شد و توجه خیلی از فعالان حوزه تکنولوژی رو به خودش جلب کرد. کامت قراره رقیبی برای مرورگرهای معروفی مثل گوگل کروم و سافاری باشه و تجربه‌ای کاملا متفاوت از وبگردی رو ارائه بده. اما این مرورگر چیه و چطور کار میکنه و چه آینده‌ای رو برای اینترنت ترسیم میکنه؟

کامت چیست و چطور کار میکند؟

به زبان ساده، کامت یک مرورگر وب بر پایه کرومیوم (Chromium) است، یعنی از نظر فنی شبیه به گوگل کروم ساخته شده و از ویژگی‌های استانداردی مثل تب، افزونه‌ها و بوکمارک‌ها پشتیبانی میکنه. اما چیزی که کامت رو کاملا متمایز میکنه، ترکیب دنیای دستیارهای هوش مصنوعی با وبگردی است. در هر لحظه که با کامت کار میکنید، میتونید به دستیار پرپلکسیتی دسترسی داشته باشید و ازش بخواید کارهای مختلفی رو براتون انجام بده.

این دستیار در یک نوار کناری (sidebar) قرار گرفته و میتونه کارهایی مثل خلاصه کردن محتوای یک صفحه، خودکار کردن وظایف، برنامه‌ریزی جلسات و پر کردن فرم‌ها رو انجام بده. وقتی کامت رو باز میکنید، با ظاهری شبیه به ترکیب یک مرورگر سنتی و صفحه اصلی موتور جستجوی پرپلکسیتی روبرو میشید. یک کادر مرکزی برای وارد کردن دستورات (prompt) وجود داره که برای ۲۲ میلیون کاربر فعال پرپلکسیتی، کاملا آشناست.

آراویند سرینیواس، مدیرعامل پرپلکسیتی، کامت رو چیزی فراتر از یک مرورگر معمولی توصیف میکنه. به گفته او، کامت مثل یک «سیستم عامل شناختی» عمل میکنه. اون این مرورگر رو یک «جعبه همه‌کاره» یا «omni box» میدونه که کاربر میتونه توش هم وبگردی کنه، هم سوالات اطلاعاتی بپرسه و هم وظایف پیچیده‌تر و عاملانه (agentic) رو بهش بسپره. این مرورگر طراحی شده تا گردش‌کارهای مبتنی بر هوش مصنوعی رو به صورت یکپارچه اجرا کنه و زمینه رو برای آینده‌ای که بهش «محاسبات عاملانه» میگن، فراهم کنه.

تجربه‌های اولیه؛ از شگفتی تا محدودیت

تجربه کار با کامت برای کاربران اولیه ترکیبی از شگفتی و روبرو شدن با محدودیت‌ها بوده. جان-آنتونی دیسوتو، نویسنده تک‌ریدار، که به مدت ۴۸ ساعت به این مرورگر دسترسی داشته، میگه که در ابتدا کار با کامت کندتر از چیزی بوده که تصور میکرده، چون مدام در حال نظارت بر عملکرد هوش مصنوعی بوده تا ببینه کارهاش رو درست انجام میده یا نه. اما لحظه شگفت‌انگیز یا به قول خودش «کلیک» زمانی اتفاق افتاد که یاد گرفت به کامت اعتماد کنه و اجازه بده وظایف رو به تنهایی انجام بده، در حالی که خودش روی کارهای مهمتر تمرکز میکنه.

برای مثال، موقع نوشتن مقاله‌اش، از کامت خواسته بود که رستوران‌های راهنمای میشلن در کپنهاگ رو بر اساس معیارهای خاصی پیدا کنه، در دسترس بودن هتل برای ماه عسلش در ژاپن رو بررسی کنه و حتی بهترین قیمت رو برای بازی «Donkey Kong Bananza» برای نینتندو سوییچ ۲ پیدا کنه. در حالی که کامت مشغول انجام این کارها بوده، اون تونسته تمام تمرکزش رو روی کارش بذاره. به گفته دیسوتو، این سطح از بهره‌وری در دنیای همیشه متصل به اینترنت، کمتر دست‌یافتنی است.

از طرف دیگه، تست‌های انجام شده توسط رسانه‌های دیگه مثل ان‌بی‌سی نیوز نشون میده که این فرآیند همیشه هم بی‌نقص و روان نیست. در این تست‌ها، کامت تونست در کارهایی مثل رزرو کردن، آماده کردن سبد خرید آنلاین و برنامه‌ریزی یک سفر کامل کمک کنه، اما اغلب به دخالت کاربر نیاز داشت، مخصوصا به خاطر محدودیت‌های حریم خصوصی که اجازه نمیده به اطلاعات شخصی کاربر دسترسی داشته باشه. برای مثال، موقع تلاش برای خرید آنلاین، دستیار کامت اعلام کرد که به دلایل امنیتی نمیتونه مستقیما تراکنش مالی انجام بده یا اطلاعات پرداخت رو ذخیره کنه، اما میتونه برای پیدا کردن تخفیف‌ها، مقایسه محصولات یا اضافه کردن کالا به سبد خرید کمک کنه.

در یک تست دیگه، وقتی از کامت خواسته شد تا برای یک موقعیت شغلی در سایت Indeed درخواست بفرسته، مرورگر به سایت رفت، یک شغل رو انتخاب کرد و فرآیند درخواست رو شروع کرد، اما برای ورود به حساب کاربری به خود کاربر نیاز داشت و در نهایت اعلام کرد که کاربر باید خودش درخواست رو بازبینی و ارسال کنه.

آنابل نیکود از آی‌بی‌ام تینک هم تجربه مشابهی داشت. اون کامت رو به جیمیل و تقویم گوگل خودش متصل کرد. کامت تونست به راحتی ایمیل‌ها رو براش پیدا کنه، اما وقتی ازش خواست ایمیل‌های مربوط به یک سفر آینده رو نشون بده، فقط «بعضی وقت‌ها» این کار رو درست انجام داد. با این حال، کامت تونست یک رستوران پیدا و رزرو کنه و حتی یک ایمیل به همسرش بفرسته که به گفته او، کاملا شبیه به ایمیلی بود که خودش مینوشت. اما کامت همیشه هم دقیق نیست؛ در یک مورد، وقتی میخواست برای خودش و دوستش یک میز رزرو کنه، به اشتباه به یک مخاطب دیگه ایمیل فرستاد. کریس هی، مهندس برجسته در آی‌بی‌ام، در این باره میگه که این مرورگرها برای سناریوهای معمول مثل رزرو پرواز یا رستوران به خوبی آموزش دیده‌اند، اما ممکنه در وظایف متفاوت، رفتار دیگه‌ای نشون بدن.

موارد استفاده شگفت‌انگیز

دارمش شاه، هم‌بنیانگذار هاب‌اسپات، که خودش یکی از کاربران اولیه کامت بوده، از سه مورد استفاده صحبت میکنه که به نظرش «ذهن رو منفجر میکنه».

اولین مورد، مدیریت ایمیل و تقویم است. به گفته او، اتصال کامت به جیمیل به شکلی است که قبلا در هیچ ابزار دیگه‌ای ندیده. هوش مصنوعی میتونه ایمیل‌های طولانی رو خلاصه کنه، جلسه برنامه‌ریزی کنه و رویدادهای تقویم رو مدیریت کنه، بدون اینکه نیاز باشه کاربر صفحه‌ای رو ترک کنه. او به عنوان مثال میگه که یک روز صبح از کامت خواسته: «برنامه امروزم رو بهم بگو و برای سه درخواست جلسه‌ای که تو اینباکسم دارم، بهترین زمان‌ها رو پیشنهاد بده». در عرض چند ثانیه، کامت تقویمش رو تحلیل کرده، جلسات کلیدی رو خلاصه کرده و بهترین زمان‌ها رو بر اساس محتوای ایمیل‌ها پیدا کرده و حتی پیش‌نویس پاسخ ایمیل‌ها رو هم آماده کرده.
دومین مورد، خلاصه کردن فوری ویدیوها است. کامت میتونه محتوای ویدیوهای یوتیوب، حتی یک پادکست دو ساعته رو خلاصه کنه یا عبارات خاصی رو توش پیدا کنه. دارمش شاه این قابلیت رو روی سخنرانی ۱۶ دقیقه‌ای خودش در تدکس تست کرد و به جای اینکه کل ویدیو رو برای پیدا کردن جملات کلیدی تماشا کنه، از کامت خواست تا «نکات اصلی رو خلاصه کنه و سه تا از بهترین جملات رو استخراج کنه». این کار فقط ۲۰ ثانیه طول کشید.
سومین مورد، اتوماسیون در لینکدین است. کامت میتونه به صورت هوشمند درخواست‌های اتصال بفرسته و پیام‌های شخصی‌سازی شده بر اساس ارتباطات متقابل یا علایق مشترک بنویسه. حتی میتونه درخواست‌های اتصال در حال انتظار رو بررسی کنه و افراد مهمی که ممکنه از دست داده باشید رو مشخص کنه.

استراتژی پرپلکسیتی و رقابت در بازار

عرضه کامت فقط یک محصول جدید نیست، بلکه بخشی از یک استراتژی بلندمدت برای رقابت با گوگل است. آراویند سرینیواس معتقده که ساختن و نگهداری یک مرورگر از نظر فنی بسیار سخت‌تر از ساختن یک ابزار چت دیگه‌ است و این به پرپلکسیتی فرصت بیشتری برای متمایز شدن میده. او میدونه که شرکت‌هایی مثل اوپن‌ای‌آی و آنتروپیک احتمالا ابزارهای مشابهی عرضه میکنن، اما به برتری فنی خودشون اطمینان داره.

او همچنین به طور مستقیم از استراتژی گوگل انتقاد میکنه. به گفته سرینیواس، مدل کسب و کار گوگل که بر اساس تبلیغات بنا شده، مانع از این میشه که این شرکت بتونه بهترین و مستقیم‌ترین پاسخ‌ها رو به کاربر بده. اون میگه: «اگه شما جواب مستقیم سوالتون رو با لینک رزرو همونجا دریافت کنید، گوگل چطوری میخواد از شرکت‌هایی مثل بوکینگ و اکسپدیا پول دربیاره؟… اصلا به نفعشون نیست که به شما جواب‌های خوب بدن». او همچنین معتقده که عرضه ویژگی‌های هوش مصنوعی توسط گوگل کند بوده و اغلب «یک ویژگی مشابه سال به سال با یک اسم متفاوت و توسط یک تیم متفاوت عرضه میشه».

در همین راستا، دارمش شاه، فاش کرد که دامنه اینترنتی os.ai رو به پرپلکسیتی فروخته. او که قبلا هم سهامدار این شرکت بوده، حالا سهامدار بزرگتری شده و معتقده این حرکت نشان‌دهنده باور او به چشم‌انداز یک «سیستم عامل برای عصر هوش مصنوعی» است. به گفته او: «هر تغییر بزرگ فناوری، نوع جدیدی از سیستم عامل رو به همراه میاره و کاملا منطقیه که یک سیستم عامل برای هوش مصنوعی وجود داشته باشه». جالبه که این معامله در یک گفتگوی عمومی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) بین او و سرینیواس در ماه مارس شروع شده بود.

تغییرات در وب و آینده جستجو

ظهور مرورگرهای عاملانه مثل کامت، میتونه تاثیر عمیقی بر ساختار وب و مدل‌های کسب و کار آنلاین داشته باشه. یکی از این تاثیرات، تقویت پدیده «جستجوی بدون کلیک» (zero-click search) است. از اونجایی که این مرورگرها اطلاعات رو خلاصه میکنن و به جای هدایت کاربر به سایت‌های دیگه، پاسخ رو مستقیما نمایش میدن، افراد تمایل بیشتری دارن که در همون صفحه باقی بمونن. گزارش‌های اخیر هم نشون میده که نرخ کلیک در ابزارهای جستجوی مبتنی بر هوش مصنوعی پایین‌تر است.

کریس هی از آی‌بی‌ام میگه: «این اتفاق، سئو رو برای همیشه تغییر میده». به گفته او، ما وارد دنیای «سئوی هوش مصنوعی» میشیم و این سوال پیش میاد که حالا یک صفحه فرود (landing page) چطور میتونه مرتبط باشه؟

این تغییرات در حالی اتفاق میفته که اعتماد به هوش مصنوعی در حال افزایشه. یک نظرسنجی از دانشگاه راتگرز نشون میده که اعتماد به هوش مصنوعی در بین افراد ۱۸ تا ۲۴ ساله ۶۰ درصد و در بین افرادی که درآمد بالای ۱۰۰ هزار دلار در سال دارن ۶۲ درصد است. حتی ادی کیو، معاون ارشد اپل، شهادت داده که در آوریل ۲۰۲۵، برای اولین بار در تاریخ، جستجوهای گوگل در مرورگر سافاری کاهش پیدا کرده و این کاهش رو به هوش مصنوعی مرتبط دونسته.

دسترسی، قیمت و آینده پیش رو

در حال حاضر، دسترسی به کامت محدود است. این مرورگر فقط برای مشترکین طرح پرپلکسیتی مکس که ماهانه ۲۰۰ دلار (یا ۳۰۰ دلار استرالیا) هزینه داره، در دسترسه. بقیه کاربران میتونن در یک لیست انتظار ثبت نام کنن تا به صورت دعوتی به این مرورger دسترسی پیدا کنن. پرپلکسیتی اعلام کرده که کامت در طول تابستان به کاربران بیشتری عرضه میشه و در نهایت به صورت رایگان در دسترس عموم قرار خواهد گرفت و برنامه‌هایی برای پشتیبانی از موبایل هم در آینده وجود داره.

پرپلکسیتی در حال بررسی مدل‌های مختلف کسب و کار فراتر از تبلیغات است، از جمله اشتراک، قیمت‌گذاری بر اساس میزان استفاده و دریافت کارمزد از تراکنش‌ها. سرینیواس میگه: «تنها چیزی که میدونم اینه که اشتراک و قیمت‌گذاری بر اساس استفاده، قطعا وجود خواهند داشت. دریافت درصدی از تراکنش‌ها هم خوبه». او اعتراف میکنه که مدل کسب و کار گوگل «احتمالا بهترین مدل کسب و کار تاریخ» بوده، اما با کنایه اضافه میکنه: «شاید اونقدر خوب بود که برای از بین بردنش به هوش مصنوعی نیاز بود».

کامت و رقبای نوظهورش مثل دیا از شرکت بروزر کمپانی، اپرا نئون و مرورگر احتمالی اوپن‌ای‌آی، در حال شکل دادن به یک جنگ جدید در دنیای مرورگرها هستن. این بار، مزیت رقابتی نه بر سر سرعت یا استانداردها، بلکه بر سر اینه که دستیارهای هوش مصنوعی چقدر میتونن به نمایندگی از شما کارهای مختلف رو انجام بدن.

اگرچه این فناوری هنوز در مراحل اولیه و نسخه بتا قرار داره و مشکلاتی مثل کرش کردن یا اشتباه در انجام وظایف رو داره، اما یک نگاه اجمالی به آینده‌ای ارائه میده که در اون، ما دیگه فقط صفحات وب رو تماشا نمیکنیم، بلکه به طور فعال با اینترنت برای انجام کارهامون تعامل میکنیم. این مرورگرها به دنبال تغییر بنیادین نحوه تعامل ما با اطلاعات و انجام وظایف آنلاین هستن و به نظر میرسه که برای اولین بار در بیش از یک دهه، هیجان دوباره به دنیای مرورگرها برگشته. چالش اصلی این خواهد بود که آیا این هیجان و قابلیت‌های جدید میتونه کاربرانی رو که سال‌هاست به کروم و سافاری عادت کردن (که تقریبا ۸۵ درصد از ترافیک جهانی مرورگرها رو در اختیار دارن) متقاعد به تغییر کنه یا نه.

منابع