اطلاعات بیومتریک جایگزین مهر پاسپورت در اروپا می‌شود

سیستم ورود/خروج (EES) دقیقا چیه؟

سیستم ورود/خروج (EES) یه سیستم مرزی دیجیتالیه که برای ثبت اطلاعات مسافرهای غیراروپایی که برای مدت کوتاه به کشورهای عضو اتحادیه اروپا سفر میکنن، طراحی شده. هر بار که کسی از مرزهای خارجی یکی از ۲۹ کشور منطقه شنگن عبور کنه، از این سیستم استفاده میشه. کشورهایی مثل اتریش، بلژیک، جمهوری چک، استونی، فرانسه، مجارستان، لوکزامبورگ و اسپانیا جزو این منطقه هستن. البته قبرس و جمهوری ایرلند عضو شنگن نیستن و این سیستم برای سفر به این دو کشور کاربرد نداره.

منظور از «مسافر غیراروپایی» هر کسیه که شهروند اتحادیه اروپا یا کشورهای ایسلند، نروژ، لیختن‌اشتاین و سوییس نباشه.

در عمل قراره چه اتفاقی بیفته؟

اگه بخواید به یکی از کشورهای منطقه شنگن سفر کنید، لازم نیست از قبل کاری انجام بدید و ثبت‌نام توی این سیستم هم هیچ هزینه‌ای نداره. ولی وقتی با هواپیما سفر میکنید، موقع رسیدن به مقصد باید یه سری مراحل رو طی کنید؛ مثلا ازتون عکس گرفته میشه و اثر انگشتتون ثبت میشه.

اگه از طریق بندر دوور، تونل مانش در فولکستون یا ایستگاه قطار سنت پانکراس وارد منطقه شنگن بشید، مراحل چک EES قبل از خروج شما از بریتانیا انجام میشه. ممکنه موقع خروج از منطقه شنگن هم لازم باشه دوباره عکس و اثر انگشت بدید.

یادتون باشه که کسایی که زیاد به منطقه شنگن سفر میکنن، در هر دوره ۱۸۰ روزه، بیشتر از ۹۰ روز نمیتونن اونجا بمونن و موندن بیشتر از این مدت، جریمه داره.

وقتی سیستم EES کامل اجرا بشه، دیگه خبری از مهر زدن دستی توی پاسپورت‌ها نیست و این سیستم دیجیتالی جایگزینش میشه. دولت بریتانیا از مسافرها خواسته که توی دوره انتقال به این سیستم جدید، خودشون رو برای معطلی‌های بیشتر از حد معمول آماده کنن، چون ممکنه ثبت اطلاعات هر نفر چند دقیقه بیشتر طول بکشه.

هدف از راه‌اندازی EES چیه؟

این سیستم چندتا هدف اصلی داره:

• کارآمدتر کردن کنترل‌های مرزی: با جایگزین کردن مهر پاسپورت با یه سیستم خودکار دیجیتالی، سرعت بررسی‌ها بالا میره و به کارکنان مرزی کمک میکنه کارآمدتر باشن.
• ساده و سریع‌تر کردن عبور از مرز: به لطف بررسی‌های سریع‌تر، گزینه‌های سلف‌سرویس و امکان ارائه اطلاعات از قبل، مسافرها زمان کمتری رو در مرزها تلف میکنن.
• جلوگیری از مهاجرت نامنظم: این سیستم با استفاده از اطلاعات اثر انگشت و چهره، ورود و خروج افراد رو ردیابی میکنه و به جلوگیری از موندن بیش از حد مجاز، استفاده از هویت‌های جعلی یا سواستفاده از سفر بدون ویزا کمک میکنه.
• بهبود امنیت: EES به افسرهای مرزی و نهادهای قانونی این امکان رو میده که به اطلاعات مهم مسافرها دسترسی داشته باشن. اینطوری شانس بیشتری برای شناسایی خطرهای امنیتی و کاهش ریسک تروریسم و جرایم جدی دیگه دارن.

به گفته گونار استرومر، وزیر دادگستری سوئد، «مقابله با چالش‌های امنیتی فعلی نیازمند کنترل‌های مرزی مدرن و موثره. با سیستم جدید ورود/خروج، نهادهای مجری قانون برای شناسایی افرادی که ممکنه تهدیدی برای امنیت سوئد و اتحادیه اروپا باشن، مجهزتر خواهند بود». یوهان فورسل، وزیر مهاجرت سوئد، هم اضافه کرده که «مقامات سوئدی ابزارهای بیشتری برای بهبود کنترل‌های مرزی و جلوگیری از مهاجرت نامنظم خواهند داشت. این سیستم جدید کنترل بر اینکه چه کسی در کشور حضور داره رو تقویت میکنه، که به مقابله با «جامعه در سایه» هم کمک میکنه».

برنامه راه‌اندازی چطوریه؟

راه‌اندازی این سیستم به صورت مرحله‌ای و تدریجی طی یک دوره شش ماهه انجام میشه. اول از فرودگاه‌های بزرگ شروع میشه و بعد به بنادر و گذرگاه‌های زمینی میرسه. اتحادیه اروپا قصد داره تا ۱۰ آوریل ۲۰۲۶ این سیستم رو در تمام مرزهای خارجی شنگن به طور کامل پیاده‌سازی کنه.

مارک تنزر، مدیر اجرایی انجمن آژانس‌های مسافرتی بریتانیا (ABTA)، گفته که این انجمن از تصمیم اتحادیه اروپا برای معرفی تدریجی این طرح حمایت میکنه. به گفته اون، «راه‌اندازی یک سیستم مرزی دیجیتال جدید در ۲۹ کشور کار ساده‌ای نیست و انجام اون طی یک دوره شش ماهه باید به جا افتادن سیستم کمک کنه و تاثیر منفی روی مسافرها رو به حداقل برسونه».

البته این راه‌اندازی مرحله‌ای چالش‌های خودشو داره. تنزر میگه: «آماده کردن مسافرها برای سیستمی که ممکنه باهاش روبرو بشن یا نشن، سخته، به خصوص که به دلایل امنیتی، احتمالا نمیدونیم کدوم مرزها از روز اول فعال میشن».

ثبت اطلاعات بیومتریک

مسافرهایی که برای اولین بار وارد میشن، باید یک عکس از چهره و چهار اثر انگشتشون رو در گذرگاه‌های مرزی ثبت کنن. البته بچه‌های زیر دوازده سال فقط عکس چهره میدن. این اطلاعات بیومتریک یک پروفایل دیجیتالی برای مسافر ایجاد میکنه که برای سه سال معتبره. این کار باعث میشه محاسبات مربوط به مدت اقامت به صورت خودکار انجام بشه و در سفرهای بعدی، مراحل بررسی سریع‌تر پیش بره.

اطلاعات پاسپورت، سوابق ورود و خروج و داده‌های بیومتریک برای سه سال ذخیره میشن. این مدت برای کسایی که بیشتر از حد مجاز موندن یا خروجشون ثبت نشده، تا پنج سال افزایش پیدا میکنه.

موارد خاص و معافیت‌ها

یه سری موارد خاص و معافیت‌ها هم برای این سیستم در نظر گرفته شده:

• سفرهای دریایی (کروز): کشتی‌های کروزی که سفرشون رو از خارج از منطقه شنگن شروع و تموم میکنن (مثلا از یک بندر در بریتانیا) معمولا از بررسی‌های EES معاف هستن. این شامل سفرهای یک روزه به داخل منطقه به عنوان بخشی از برنامه سفر هم میشه. اما اگه مسافری در یکی از بنادر منطقه شنگن از کشتی پیاده بشه و با وسیله دیگه‌ای به مقصد دیگه‌ای بره، موقع ترک کشتی باید مراحل EES رو طی کنه.
• معافیت‌های دیگر: بعضی از شهروندهای بریتانیایی از EES معاف هستن. این گروه شامل دارندگان ویزاهای بلندمدت و شهروندهای غیراروپایی میشه که برای تحقیق، تحصیل یا خدمات داوطلبانه به اروپا سفر میکنن. این افراد نیازی به ثبت‌نام در EES ندارن و فقط باید موقع رسیدن به مرز، مدارک معافیتشون رو به افسر مرزی نشون بدن.

EES و ارتباطش با سیستم ETIAS

سیستم EES بخشی از یک پروژه بزرگ‌تر برای مدرن‌سازی مدیریت مرزهای اتحادیه اروپاست. این سیستم در واقع داره زمینه رو برای سیستم بعدی یعنی سیستم اطلاعات و مجوز سفر اروپا (ETIAS) آماده میکنه.

انتظار میره ETIAS در سال ۲۰۲۶ راه‌اندازی بشه. با شروع به کار ETIAS، مسافرهای معاف از ویزا (مثلا کسانی که پاسپورت بریتانیایی دارن) باید قبل از سفر برای ورود به کشورهای منطقه شنگن درخواست مجوز بدن. این مجوز ۲۰ یورو هزینه خواهد داشت و شبیه به برنامه ESTA در آمریکاست.

میزان آگاهی مسافرها

بر اساس داده‌های انجمن ABTA، آگاهی مسافرهای بریتانیایی از سیستم EES در حال افزایشه. در حالی که در سال ۲۰۲۴ فقط ۴۴ درصد از این سیستم خبر داشتن، این عدد حالا به بیش از نصف رسیده. در بین کسایی که در یک سال گذشته به خارج از کشور سفر کردن، این آگاهی ۶۱ درصد بوده.

با این حال، تجربه اولیه مسافرها از EES بسته به کشور یا مرزی که از اون عبور میکنن، خیلی متفاوت خواهد بود. بعضی‌ها ممکنه در ابتدا فقط با تغییرات محدودی روبرو بشن، در حالی که بقیه ممکنه با تمام مراحل جدید چک مواجه بشن.