ورود رسمی eSIM به ایران

این اتفاق به این معنی بود که کسانی که گوشیهای پشتیبانی کننده از eSIM را دارند، میتوانند بدون نیاز به سیمکارت فیزیکی، فقط با فعال کردن eSIM از خدمات اپراتورها استفاده کنند. همراه اول حتی اعلام کرد برای کسانی که در دوره پیش ثبت نام شرکت کنند، قرعه کشی با جایزه‌های ویژه هم در نظر گرفته است. این حرکت به عنوان اولین تجربه رسمی eSIM در ایران معرفی شد و نشان میداد که اپراتورهای ایرانی دارند نقش پررنگتری در زندگی دیجیتال مردم ایفا کنند.

اصلا این eSIM که میگویند چیست؟

شاید اسمش کمی پیچیده به نظر بیاید، اما داستان خیلی ساده است. eSIM مخفف عبارت Embedded Subscriber Identity Module است که به فارسی میشود «سیمکارت تعبیه شده». پس با سیمکارت الکترونیکی فرق دارد. برخلاف سیمکارتهای فیزیکی که یک قطعه پلاستیکی جدا هستند و باید آنها را داخل گوشی گذاشت، eSIM یک تراشه خیلی کوچک است که از کارخانه روی مادربرد خود دستگاه نصب شده. یعنی نمیشود آن را درآورد یا عوض کرد.

کارش دقیقا مثل همان سیمکارت معمولی است و شماره تلفن و اطلاعات شما را ذخیره میکند، اما یک فرق اساسی دارد: فعالسازی آن کاملا نرم افزاری و آنلاین توسط اپراتور انجام میشود. دیگر نیازی به گذاشتن و درآوردن سیمکارت نیست و همه چیز از راه دور کنترل میشود.

چرا آیفون ۱۷ اینقدر به eSIM وابسته شد؟

ماجرا از چند ماه قبل از معرفی آیفون ۱۷ شروع شد. شایعه ترسناکی بین کاربران ایرانی اپل پیچیده بود که میگفت اپل قرار است در تمام مدلهای جدیدش، سیمکارت فیزیکی را به طور کامل حذف کند. با توجه به اینکه در ایران هیچ اپراتوری از eSIM پشتیبانی نمیکرد، این خبر عملا به معنی غیر قابل استفاده شدن آیفونهای جدید در کشور بود.

وقتی اپل گوشیهای جدیدش را معرفی کرد، مشخص شد که اوضاع کمی متفاوت است. اپل اعلام کرد که فعلا گوشیهای کاملا eSIM را از انحصار بازار آمریکا خارج میکند و به کشورهای بیشتری مثل امارات، قطر و عربستان هم میآورد. اما مدل جدیدی به اسم «آیفون ایر» حتی در چین هم فقط از eSIM پشتیبانی میکند و در هیچ کشوری با جایگاه سیمکارت فیزیکی عرضه نمیشود. مدلهای آیفون ۱۷ و نسخه‌های پرو و پرو مکس هم در خیلی از کشورها مثل آمریکا، ژاپن، مکزیک و کانادا فقط با eSIM کار میکنند. در واقع اپل از سال ۲۰۲۲ تصمیم گرفته بود پشتیبانی از سیمکارت فیزیکی را برای آیفونهایی که در آمریکا میفروشد، کنار بگذارد.

این شرایط، به خصوص برای کسانی که منتظر خرید آیفون ایر، یعنی باریکترین گوشی تاریخ اپل بودند، ناامیدکننده بود. چون پشتیبانی این گوشی فقط از eSIM، آن هم در شرایطی که ایران این تکنولوژی را نداشت، به این معنی بود که خریدش منطقی نیست و رجیستر هم نمیشود.

مزایای eSIM چیست که اپل اینقدر روی آن اصرار دارد؟

شاید بپرسید چرا یک شرکت مثل اپل اینقدر تلاش میکند تا سیمکارت فیزیکی را حذف کند. دلایل مختلفی برای این کار وجود دارد:

• آزادسازی فضای داخلی گوشی: اپل میگوید هدف اصلی‌اش از استفاده از eSIM، خالی کردن فضای داخل گوشی است. eSIM خیلی کوچکتر از سیمکارتهای معمولی، حتی نمونه نانو، است. این فضای اضافی را میتوان برای قطعه‌های مهمتری مثل باتری بزرگتر استفاده کرد.
• عمر باتری بیشتر: به همین دلیل، آیفونهای سری ۱۷ که مبتنی بر eSIM هستند، باتری بزرگتری نسبت به مدلهای دارای اسلات سیمکارت فیزیکی دارند و شارژدهی آنها هم طولانیتر است. برای مثال، شارژدهی آیفون ۱۷ پرو مکس نسخه eSIM حدود دو ساعت بیشتر از مدل دیگر است. این موضوع باعث شده آیفونهای پرو و پرو مکس جدید، طولانیترین شارژدهی را در بین تمام گوشیهای تاریخ اپل داشته باشند.
• طراحی بهتر و مقاومت بیشتر: با حذف اسلات سیمکارت، دیگر نیازی به ایجاد یک شیار در لبه کناری گوشی نیست. این کار هم به طراحی یکپارچه‌تر کمک میکند و هم مقاومت دستگاه در برابر نفوذ آب را بالا میبرد.
• راحتی در مدیریت شماره‌ها: با eSIM، فرایندهایی مثل تغییر اپراتور یا مدیریت چند شماره روی یک گوشی، ساده‌تر میشود و همه چیز به صورت نرم افزاری انجام میگیرد.
• امنیت و سفر: اپل معتقد است eSIM در مقایسه با «آن قطعه پلاستیکی چند دهه‌ای» امنیت بهتری دارد و برای کسانی که زیاد سفر میکنند هم گزینه بسیار خوبی است.

آیا eSIM هیچ مشکلی ندارد؟

البته هر تکنولوژی جدیدی در کنار مزایایش، ممکن است چالشهایی هم داشته باشد. در مورد eSIM، یک مشکل نسبتا کوچک مطرح است: دشواری انتقال آن از یک گوشی به گوشی دیگر. چون این تراشه به صورت فیزیکی قابل دسترس نیست، شما نمیتوانید آن را از گوشی فعلی خود در بیاورید و داخل یک گوشی جدید بگذارید. این کار نیازمند یک فرایند نرم افزاری و هماهنگی با اپراتور است که میتواند فرایند انتقال مالکیت یا خرید و فروش گوشیهای دست دوم را کمی پیچیده‌تر کند.

ورود eSIM چه تاثیری روی بازار موبایل ایران میگذارد؟

فعال شدن eSIM در ایران میتواند معادلات بازار موبایل را به هم بزند. یکی از مهمترین اتفاقات احتمالی، بازگشت آیفونهای LA به بازار است. این آیفونها که به طور خاص برای بازار آمریکا ساخته شده‌اند، زمانی در بازار ایران بسیار محبوب بودند. گفته میشود این مدلها محدودیت کمتری دارند، اما در سالهای اخیر به دلیل پشتیبانی کامل از eSIM و حذف سیمکارت فیزیکی، از بازار ایران حذف شده بودند. با فعال شدن eSIM، احتمال بازگشت آنها به شدت بالا میرود.

این موضوع نگرانیهایی را هم برای فروشندگان موبایل ایجاد کرده است. منابعی در بازار موبایل میگویند حتی آیفونهای پارت نامبر ZA که معمولا برای بازارهای آسیایی هستند، در نسل جدید تک سیمکارت شده‌اند و به سمت eSIM حرکت کرده‌اند.

آیا فقط همراه اول و ایرانسل eSIM میدهند؟

اگرچه همراه اول به عنوان اولین اپراتور به طور رسمی خبر عرضه eSIM را اعلام کرد، اما بعید نیست این تکنولوژی به همین یک اپراتور محدود بماند. ایرانسل هم بلافاصله اعلام کرد که آمادگی کامل برای ارائه این سرویس را دارد. این اپراتور حتی تاکید کرد که زیرساختهای فنی لازم برای عرضه عمومی این سرویس را فراهم کرده است.

جالب است بدانید که این اولین بار نیست که اسم eSIM در ایران شنیده میشود. ایرانسل و شاتل سالها پیش به صورت آزمایشی به سراغ این تکنولوژی رفته بودند، اما این طرحها در همان مرحله آزمایشی باقی ماندند. ایرانسل در بیانیه خود اشاره کرده که در سالهای ۱۳۹۶ و ۱۳۹۹ آزمایشهای موفقی در این زمینه داشته است. این اپراتور حتی در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۹۶ طی یک همایش، اولین پروفایل آزمایشی eSIM در کشور را راه‌اندازی کرده بود.

از طرف دیگر، به نظر میرسد همراه اول هم از مدتها پیش برای این موضوع برنامه ریزی کرده بود. این شرکت در اوایل سال ۱۴۰۰ یک آگهی فراخوان برای انتخاب مشاور eSIM منتشر کرده و از دانشگاه‌ها و شرکتهای پژوهشی توانمند دعوت به همکاری کرده بود. آخرین مهلت ارسال مدارک در آن فراخوان، تاریخ ۱۴۰۰/۰۱/۲۰ تعیین شده بود. در آن آگهی حتی شماره تلفنهایی برای طرح سوالات فنی (۰۲۱-۸۱۷۱۲۸۷۲) و تحویل مستندات (۰۲۱-۸۱۷۱۲۵۷۲) هم اعلام شده بود.

بالاخره کی میتوانیم از eSIM استفاده کنیم؟

با وجود تمام این خبرها، هنوز تاریخ دقیقی برای عرضه عمومی eSIM اعلام نشده است. هر دو اپراتور گفته‌اند که جزئیات مربوط به نحوه فعالسازی و پیش ثبت نام «به زودی» از طریق درگاه‌های رسمی‌شان اطلاع رسانی میشود. نماینده همراه اول در پاسخ به پیگیری رسانه‌ها برای دریافت تاریخ دقیق، پاسخ مشخصی نداده است.

چیزی که مشخص است این است که اپل گفته آیفونهای نسل جدید از اواخر شهریور وارد بازار میشوند و به احتمال زیاد، در همان روزهای اول میتوانیم این گوشیها را در فروشگاه‌های تهران ببینیم. حالا باید منتظر ماند و دید که آیا وعده اپراتورها عملی میشود و eSIM دقیقا کی در دسترس کاربران ایرانی قرار میگیرد.

eSIM فقط برای گوشیهای موبایل نیست

بد نیست بدانید که کاربرد eSIM فقط به گوشیهای هوشمند محدود نمیشود. این تکنولوژی در توسعه اینترنت اشیا (IoT)، گجتهای پوشیدنی، ساعتهای هوشمند و حتی خودروهای هوشمند نقش بسیار مهمی دارد. با حضور رسمی eSIM در ایران، میتوان انتظار داشت که در آینده نزدیک، بسیاری از صنایع دیگر هم از این فناوری بهره‌مند شوند.