بدهی داشتن میتونه حسابی آدم رو کلافه و سردرگم کنه. انگار یه وزنه سنگین روی دوشته و نمیدونی از کجا باید شروع کنی به سبک کردنش. اما خبر خوب اینه که برای خلاص شدن از شر بدهی، روش‌ها و استراتژی‌های مشخصی وجود داره که مثل یه نقشه راه عمل میکنن. امروز قراره دو تا از معروف‌ترین و کارآمدترین این روش‌ها رو با هم کالبدشکافی کنیم. یادتون باشه، هیچکدوم از این روش‌ها به طور مطلق «درست» یا «غلط» نیستن. هر کسی شرایط مالی و بدهی‌های خاص خودش رو داره و مهم‌تر از اون، هر کسی یه جور شخصیت و روحیه داره. یکی با دیدن پیشرفت‌های کوچیک انگیزه میگیره، یکی دیگه دوست داره از نظر ریاضیاتی بهینه‌ترین کار رو انجام بده. پس هدف اینه که شما این دو تا روش رو کامل بفهمید، مزایا و معایبشون رو بدونید و در نهایت ببینید کدوم یکی بیشتر به شخصیت و شرایط شما میخوره. گاهی حتی ممکنه ترکیبی از هر دو روش بهترین جواب باشه.
بر اساس یه نظرسنجی که توسط «هریس پل» برای سایت «نردوالت» انجام شده و بیشتر از ۲۰۰۰ بزرگسال در اون شرکت کردن، ۸۱ درصد از آمریکایی‌هایی که قصد دارن بدهی‌هاشون رو پرداخت کنن، با موانعی روبرو هستن. این موانع شامل افزایش هزینه‌ها (۴۳ درصد)، نرخ بهره بالا (۲۶ درصد) و حس سردرگمی و کلافگی به خاطر حجم بدهی‌ها (۲۰ درصد) میشه. این آمار نشون میده که شما تنها نیستید و خیلی‌ها با این چالش دست و پنجه نرم میکنن. دونستن اینکه چطور باید بدهی رو پرداخت کرد همیشه آسون نیست، اما استراتژی‌هایی مثل همین‌هایی که امروز یاد میگیریم، میتونن کمک بزرگی باشن. پس خودتون رو آماده کنید تا با دو تا از غول‌های دنیای مدیریت بدهی آشنا بشید: روش «گلوله برفی» و روش «بهمن».
روش گلوله برفی (Debt Snowball): پیروزی‌های کوچیک برای انگیزه بزرگ
بذارید با روشی شروع کنیم که شاید از نظر احساسی و روانی برای خیلی‌ها جذاب‌تر باشه: روش گلوله برفی. تصور کنید یه گلوله برفی کوچیک رو از بالای یه تپه برفی قل میدید پایین. اولش خیلی کوچیکه، اما همینطور که میاد پایین، برف بیشتری به خودش جذب میکنه و بزرگ و بزرگ‌تر میشه و سرعتش هم بیشتر میشه. تئوری روش گلوله برفی برای پرداخت بدهی هم دقیقا همینه.
ایده اصلی خیلی ساده است: شما بدهی‌هاتون رو از کوچیک‌ترین مبلغ به بزرگ‌ترین مبلغ مرتب میکنید، بدون اینکه به نرخ بهره اونها کاری داشته باشید. بعد، تمام تمرکز و پول اضافه‌تون رو میذارید روی پرداخت کردن همون کوچیک‌ترین بدهی. البته باید حواستون باشه که حداقل پرداخت ماهانه بقیه بدهی‌ها رو هم سر وقت بدید تا نمره اعتباری شما آسیب نبینه. وقتی اون بدهی کوچولو رو کامل پرداخت کردید و از لیست خطش زدید، یه حس پیروزی خیلی خوبی بهتون دست میده. حالا، پولی که هر ماه برای اون بدهی پرداخت میکردید (یعنی حداقل پرداختش به اضافه اون پول اضافه‌ای که کنار گذاشته بودید) آزاد میشه. شما این پول آزاد شده رو برمیدارید و روی پرداخت بدهی بعدی که تو لیستتون دومین بدهی کوچیکه، اضافه میکنید. اینطوری، پولی که برای بدهی دوم میذارید، خیلی بیشتر از حداقل پرداختشه. این روند رو همینطور ادامه میدید. هر بدهی که تموم میشه، کل پولی که براش پرداخت میکردید به پرداخت بدهی بعدی اضافه میشه. این مبلغ پرداختی شما مثل همون گلوله برفی، مرحله به مرحله بزرگ‌تر میشه و سرعت شما در پرداخت بدهی‌ها هم به شدت افزایش پیدا میکنه.
چرا روش گلوله برفی جواب میده؟
قدرت اصلی این روش در جنبه روانی اونه. وقتی شما با کلی بدهی مختلف روبرو هستید، ممکنه احساس کنید توی یه باتلاق گیر افتادید و هیچ پیشرفتی ندارید. روش گلوله برفی با فراهم کردن پیروزی‌های کوچیک و سریع، این حس ناامیدی رو از بین میبره. وقتی در مدت کوتاهی موفق میشید اولین بدهی رو، هرچند کوچیک، به طور کامل پرداخت کنید، یه حس کنترل و موفقیت بهتون دست میده. این حس خوب به شما انگیزه و اعتماد به نفس میده تا با قدرت بیشتری سراغ بدهی بعدی برید. در واقع این روش برای کسایی طراحی شده که برای ادامه دادن مسیر به دیدن نتایج سریع نیاز دارن.
بذارید یه مثال عملی بزنیم تا موضوع کاملا جا بیفته. فرض کنید شما چهار تا بدهی مختلف دارید و بعد از اینکه هزینه‌های ضروری زندگی و پس‌انداز اضطراری رو کنار گذاشتید، هر ماه ۶۵۰ دلار پول اضافه برای پرداخت بدهی‌ها دارید. بدهی‌های شما به این صورته:
- بدهی کارت اعتباری ۱: ۱۳۰۰ دلار (با نرخ بهره ۱۵.۷۴ درصد و حداقل پرداخت ماهانه ۳۵ دلار)
- بدهی کارت اعتباری ۲: ۴۲۰۰ دلار (با نرخ بهره ۲۲.۲۴ درصد و حداقل پرداخت ماهانه ۱۲۰ دلار)
- وام دانشجویی: ۶۴۰۰ دلار (با نرخ بهره ۶.۳ درصد و حداقل پرداخت ماهانه ۱۰۰ دلار)
- وام خودرو: ۱۰۷۵۰ دلار (با نرخ بهره ۷.۲ درصد و حداقل پرداخت ماهانه ۱۷۵ دلار)
قدم اول: لیست کردن بدهی‌ها از کوچیک به بزرگ
توی روش گلوله برفی، نرخ بهره اصلا مهم نیست. فقط مبلغ بدهی رو نگاه میکنیم. پس لیست ما این شکلی میشه:
- کارت اعتباری ۱: ۱۳۰۰ دلار
- کارت اعتباری ۲: ۴۲۰۰ دلار
- وام دانشجویی: ۶۴۰۰ دلار
- وام خودرو: ۱۰۷۵۰ دلار
قدم دوم: تمرکز روی کوچک‌ترین بدهی
حالا باید حداقل پرداخت ماهانه سه تا بدهی بزرگ‌تر رو پرداخت کنیم و هرچی پول اضافه موند رو بریزیم به حساب کوچک‌ترین بدهی.
حداقل پرداخت‌ها اینها هستن:
- کارت اعتباری ۲: ۱۲۰ دلار
- وام دانشجویی: ۱۰۰ دلار
- وام خودرو: ۱۷۵ دلار
مجموع این سه تا میشه: ۱۲۰ + ۱۰۰ + ۱۷۵ = ۳۹۵ دلار.
ما کل بودجه ماهانه‌مون برای بدهی ۶۵۰ دلار بود. پس:
۶۵۰ (کل بودجه) – ۳۹۵ (حداقل پرداخت بقیه) = ۲۵۵ دلار.
این ۲۵۵ دلار، کل پولی هست که ما برای اولین و کوچک‌ترین بدهی (کارت اعتباری ۱۳۰۰ دلاری) پرداخت میکنیم. این مبلغ شامل ۳۵ دلار حداقل پرداخت خود اون کارت هم میشه. (در واقع ۲۲۰ دلار اضافه بر حداقل پرداخت).
پس پرداخت‌های ماه اول ما این شکلی میشه:
- کارت اعتباری ۱ (۱۳۰۰ دلاری): ۲۵۵ دلار در ماه
- کارت اعتباری ۲ (۴۲۰۰ دلاری): ۱۲۰ دلار در ماه (فقط حداقل)
- وام دانشجویی (۶۴۰۰ دلاری): ۱۰۰ دلار در ماه (فقط حداقل)
- وام خودرو (۱۰۷۵۰ دلاری): ۱۷۵ دلار در ماه (فقط حداقل)
قدم سوم: جشن گرفتن پیروزی اول و قل دادن گلوله برفی
با پرداخت ماهانه ۲۵۵ دلار، بر اساس محاسبات ماشین حساب پرداخت کارت اعتباری «بنک‌ریت»، شما میتونید این بدهی ۱۳۰۰ دلاری رو فقط در عرض شش ماه به طور کامل پرداخت کنید. شش ماه! این یه پیروزی بزرگ و سریعه. همین که میبینید یکی از بدهی‌ها از لیستتون حذف شده، کلی انرژی میگیرید.
حالا اون ۲۵۵ دلاری که هر ماه برای بدهی اول پرداخت میکردید، آزاد شده. وقتشه که گلوله برفی رو بزرگ‌تر کنیم. این ۲۵۵ دلار رو به حداقل پرداخت بدهی بعدی (کارت اعتباری ۴۲۰۰ دلاری) اضافه میکنیم:
۲۵۵ دلار (از بدهی قبلی) + ۱۲۰ دلار (حداقل پرداخت فعلی) = ۳۷۵ دلار.
پس از ماه هفتم به بعد، پرداخت‌های شما این شکلی میشه:
- کارت اعتباری ۲ (۴۲۰۰ دلاری): ۳۷۵ دلار در ماه
- وام دانشجویی (۶۴۰۰ دلاری): ۱۰۰ دلار در ماه (فقط حداقل)
- وام خودرو (۱۰۷۵۰ دلاری): ۱۷۵ دلار در ماه (فقط حداقل)
قدم چهارم: ادامه دادن مسیر تا آخر
وقتی بدهی ۴۲۰۰ دلاری هم پرداخت شد، اون ۳۷۵ دلار ماهانه هم آزاد میشه و به پرداخت بدهی بعدی، یعنی وام دانشجویی اضافه میشه:
۳۷۵ دلار + ۱۰۰ دلار = ۴۷۵ دلار در ماه برای وام دانشجویی.
و در نهایت، وقتی وام دانشجویی هم تموم شد، کل مبلغی که برای اون میذاشتید (۴۷۵ دلار) به پرداخت آخرین بدهی یعنی وام خودرو اضافه میشه:
۴۷۵ دلار + ۱۷۵ دلار = ۶۵۰ دلار در ماه برای وام خودرو.
در مرحله آخر، شما کل بودجه ۶۵۰ دلاری ماهانه‌تون رو فقط روی یک بدهی متمرکز کردید و با سرعت خیلی زیادی اون رو از بین میبرید.
مزایا و معایب روش گلوله برفی از نگاه کاربران ردیت
ما یه سری از فروم‌های ردیت رو هم بررسی کردیم تا ببینیم کاربرها در عمل چه نظری راجع به این روش‌ها دارن. البته اینها نظرات افراد ناشناسه و نمیشه شرایط فردی اونها رو تایید کرد، اما دیدگاه‌های جالبی دارن.
مزایای گلوله برفی از نظر کاربران:
- فراهم کردن پیروزی‌های سریع: همونطور که تو مثال دیدیم، خلاص شدن از شر یه بدهی در عرض شش ماه حس فوق‌العاده‌ای داره و مثل یه سوخت برای ادامه مسیر عمل میکنه.
- افزایش اعتماد به نفس: وقتی میبینید که میتونید بدهی‌های کوچیک رو مدیریت و حذف کنید، باورتون میشه که از پس بدهی‌های بزرگ‌تر هم برمیاید. این روش به نوعی یه تمرین ذهنی برای ساختن عادت‌های مالی درسته.
معایب گلوله برفی از نظر کاربران:
- پرداخت بهره بیشتر در مجموع: این بزرگ‌ترین نقطه ضعف روش گلوله برفیه. چون این روش به نرخ بهره کاری نداره، ممکنه شما در حال پرداخت یه بدهی کوچیک با بهره ۳ درصد باشید، در حالی که یه بدهی بزرگ‌تر با بهره ۲۲ درصد داره هر روز برای شما هزینه بیشتری میتراشه.
- ممکنه زمان بیشتری برای صفر شدن کل بدهی‌ها لازم باشه: در بعضی سناریوها، تمرکز نکردن روی بدهی‌های با بهره بالا میتونه باعث بشه که کل فرآیند پرداخت بدهی کمی طولانی‌تر بشه.
در نهایت، روش گلوله برفی برای کسایی مناسبه که احساس میکنن زیر بار بدهی‌هاشون غرق شدن و به یه نقطه شروع واضح و ساده نیاز دارن. اگه شما از اون دسته آدم‌هایی هستید که با دیدن پیشرفت‌های سریع و ملموس انگیزه میگیرید و در گذشته برای پایبند موندن به برنامه‌های مالی مشکل داشتید، گلوله برفی میتونه بهترین دوست شما باشه. این روش، پیروزی‌های روانی رو به بهینه‌سازی ریاضیاتی ترجیح میده و برای خیلی‌ها، همین کلید موفقیت در مسیر طولانی پرداخت بدهی‌هاست.
روش بهمن (Debt Avalanche): یک استراتژی ریاضیاتی برای صرفه‌جویی در پول
حالا بریم سراغ روش دوم که از نظر مالی و ریاضیاتی، هوشمندانه‌تره: روش بهمن. اسمش شاید کمی ترسناک باشه، اما منطق پشتش خیلی محکمه. تصور کنید یه بهمن از قله یه کوه شروع میشه. از بالاترین نقطه شروع میکنه و با تمام قدرت به سمت پایین میاد. روش بهمن هم دقیقا همین کار رو با بدهی‌های شما میکنه؛ از بالاترین و خطرناک‌ترین بدهی شروع میکنه و به سمت پایین حرکت میکنه.
ایده اصلی روش بهمن اینه: شما بدهی‌هاتون رو بر اساس نرخ بهره از بالاترین به پایین‌ترین مرتب میکنید، بدون اینکه به مبلغ بدهی توجهی داشته باشید. بعد، مثل روش قبلی، حداقل پرداخت ماهانه همه بدهی‌ها رو پرداخت میکنید و تمام پول اضافه‌ای که دارید رو روی بدهی‌ای متمرکز میکنید که بالاترین نرخ بهره رو داره. وقتی اون بدهی پرهزینه رو به طور کامل پرداخت کردید، پولی که براش میذاشتید رو به بدهی بعدی که دومین نرخ بهره بالا رو داره، اضافه میکنید. این فرآیند ادامه پیدا میکنه تا همه بدهی‌ها صفر بشن.
چرا روش بهمن از نظر مالی بهتره؟
این روش روی بدهی‌هایی تمرکز میکنه که در بلندمدت بیشترین هزینه رو برای شما دارن. بهره، به خصوص بهره مرکب، دشمن اصلی شما در مسیر پرداخت بدهی‌هاست. هر روزی که شما یه بدهی با بهره بالا دارید، اون بدهی داره برای شما هزینه میتراشه و شما رو از هدف اصلیتون دورتر میکنه. روش بهمن با هدف قرار دادن این بدهی‌های گرون، باعث میشه که شما در مجموع پول کمتری بابت بهره پرداخت کنید. علاوه بر این، چون بهره کمتری روی بدهی‌هاتون جمع میشه، معمولا با این روش میتونید کل بدهی‌هاتون رو در مدت زمان کمتری پرداخت کنید. این روش برای کسایی که شخصیت تحلیل‌گر و صبوری دارن و انگیزه اصلیشون صرفه‌جویی در پوله، خیلی جذابه.
بذارید با همون مثال قبلی ببینیم روش بهمن چطور کار میکنه تا بتونیم این دو تا رو مستقیم با هم مقایسه کنیم. همون چهار تا بدهی و همون بودجه ماهانه ۶۵۰ دلاری رو در نظر بگیرید:
- بدهی کارت اعتباری ۱: ۱۳۰۰ دلار (نرخ بهره ۱۵.۷۴ درصد)
- بدهی کارت اعتباری ۲: ۴۲۰۰ دلار (نرخ بهره ۲۲.۲۴ درصد)
- وام دانشجویی: ۶۴۰۰ دلار (نرخ بهره ۶.۳ درصد)
- وام خودرو: ۱۰۷۵۰ دلار (نرخ بهره ۷.۲ درصد)
قدم اول: لیست کردن بدهی‌ها از بالاترین بهره به پایین‌ترین
در روش بهمن، فقط نرخ بهره مهمه. پس لیست ما این شکلی میشه:
- کارت اعتباری ۲: ۴۲۰۰ دلار (نرخ بهره ۲۲.۲۴ درصد)
- کارت اعتباری ۱: ۱۳۰۰ دلار (نرخ بهره ۱۵.۷۴ درصد)
- وام خودرو: ۱۰۷۵۰ دلار (نرخ بهره ۷.۲ درصد)
- وام دانشجویی: ۶۴۰۰ دلار (نرخ بهره ۶.۳ درصد)
قدم دوم: تمرکز روی بدهی با بالاترین نرخ بهره
حالا باید حداقل پرداخت ماهانه سه تا بدهی دیگه رو پرداخت کنیم و بقیه پولمون رو بریزیم به حساب اولین بدهی لیست، یعنی کارت اعتباری با بهره ۲۲.۲۴ درصد.
حداقل پرداخت‌ها اینها هستن:
- کارت اعتباری ۱: ۳۵ دلار
- وام خودرو: ۱۷۵ دلار
- وام دانشجویی: ۱۰۰ دلار
مجموع این سه تا میشه: ۳۵ + ۱۷۵ + ۱۰۰ = ۳۱۰ دلار.
کل بودجه ما ۶۵۰ دلار بود. پس:
۶۵۰ (کل بودجه) – ۳۱۰ (حداقل پرداخت بقیه) = ۳۴۰ دلار.
این ۳۴۰ دلار، کل پولی هست که ما برای بدهی با بالاترین نرخ بهره (کارت اعتباری ۴۲۰۰ دلاری) پرداخت میکنیم. این مبلغ شامل ۱۲۰ دلار حداقل پرداخت خود اون کارت هم میشه.
پس پرداخت‌های ماه اول ما این شکلی میشه:
- کارت اعتباری ۲ (۴۲۰۰ دلاری): ۳۴۰ دلار در ماه
- کارت اعتباری ۱ (۱۳۰۰ دلاری): ۳۵ دلار در ماه (فقط حداقل)
- وام خودرو (۱۰۷۵۰ دلاری): ۱۷۵ دلار در ماه (فقط حداقل)
- وام دانشجویی (۶۴۰۰ دلاری): ۱۰۰ دلار در ماه (فقط حداقل)
قدم سوم: صبر و استقامت تا رسیدن به اولین پیروزی
اینجا تفاوت اصلی دو روش مشخص میشه. با پرداخت ماهانه ۳۴۰ دلار، بر اساس محاسبات، ۱۵ ماه طول میکشه تا بدهی ۴۲۰۰ دلاری اول رو پرداخت کنید. یادتونه تو روش گلوله برفی اولین پیروزی فقط ۶ ماه طول کشید؟ این یعنی در روش بهمن، شما باید بیشتر از یک سال صبر کنید تا اولین نتیجه ملموس رو ببینید. این میتونه برای بعضی‌ها دلسرد کننده باشه و باعث بشه به برنامه پایبند نمونن.
اما وقتی بعد از ۱۵ ماه این بدهی تموم میشه، اون ۳۴۰ دلار ماهانه آزاد میشه و به پرداخت بدهی بعدی (کارت اعتباری ۱۳۰۰ دلاری) اضافه میشه:
۳۴۰ دلار (از بدهی قبلی) + ۳۵ دلار (حداقل پرداخت فعلی) = ۳۷۵ دلار.
پس از ماه شانزدهم به بعد، پرداخت‌های شما این شکلی میشه:
- کارت اعتباری ۱ (۱۳۰۰ دلاری): ۳۷۵ دلار در ماه
- وام خودرو (۱۰۷۵۰ دلاری): ۱۷۵ دلار در ماه (فقط حداقل)
- وام دانشجویی (۶۴۰۰ دلاری): ۱۰۰ دلار در ماه (فقط حداقل)
قدم چهارم: ادامه دادن مسیر بهینه
وقتی کارت اعتباری دوم هم پرداخت شد، اون ۳۷۵ دلار هم آزاد میشه و به پرداخت وام خودرو اضافه میشه:
۳۷۵ دلار + ۱۷۵ دلار = ۵۵۰ دلار در ماه برای وام خودرو.
و در نهایت، وقتی وام خودرو هم تموم شد، کل مبلغی که برای اون میذاشتید (۵۵۰ دلار) به پرداخت آخرین بدهی یعنی وام دانشجویی اضافه میشه:
۵۵۰ دلار + ۱۰۰ دلار = ۶۵۰ دلار در ماه برای وام دانشجویی.
در مرحله آخر، مثل روش قبلی، کل بودجه ماهانه شما روی آخرین بدهی متمرکز میشه.
مزایا و معایب روش بهمن از نگاه کاربران ردیت
مزایای بهمن از نظر کاربران:
- صرفه‌جویی بیشتر در پرداخت بهره: این اصلی‌ترین و مهم‌ترین مزیت روش بهمنه. با اولویت دادن به بدهی‌های گرون، شما جلوی رشد بی‌رویه بدهی‌هاتون رو میگیرید.
- ممکنه باعث پرداخت سریع‌تر کل بدهی‌ها بشه: چون پول کمتری بابت بهره هدر میره، پول بیشتری صرف کم کردن اصل بدهی میشه و این میتونه کل فرآیند رو تسریع کنه.
معایب بهمن از نظر کاربران:
- پایبند موندن بهش از نظر روانی سخت‌تره: همونطور که دیدید، ممکنه مدت زمان زیادی طول بکشه تا اولین بدهی رو حذف کنید، به خصوص اگه بدهی با بالاترین بهره، مبلغ بالایی هم داشته باشه. این نبود پیروزی‌های سریع میتونه انگیزه شما رو کم کنه.
- برای افرادی که انضباط کمتری دارن مناسب نیست: این روش به صبر و انضباط بالایی نیاز داره. شما باید به ریاضیات و برنامه بلندمدتتون اعتماد کنید، حتی اگه در کوتاه‌مدت پیشرفت چشمگیری نبینید.
روش بهمن برای کسایی مناسبه که به دنبال بهینه‌ترین راه حل مالی هستن و حاضرن برای رسیدن به اون، لذت پیروزی‌های سریع رو فدا کنن. اگه شما آدمی هستید که با اعداد و ارقام و بهینه‌سازی انگیزه میگیرید و میتونید به یه برنامه بلندمدت پایبند بمونید، روش بهمن میتونه صدها یا حتی هزاران دلار در پرداخت بهره برای شما صرفه‌جویی کنه. شما میتونید یه صفحه گسترده (spreadsheet) درست کنید و پیشرفتتون رو دنبال کنید. دیدن اینکه چطور مبلغ بدهی شما هر ماه کمتر میشه، میتونه همون پاداش احساسی باشه که برای ادامه دادن نیاز دارید.
مقایسه رو در رو: گلوله برفی در برابر بهمن
حالا که با هر دو روش آشنا شدیم، بیاید یه مقایسه مستقیم انجام بدیم تا تفاوت‌هاشون رو بهتر درک کنیم. تو مثال عددی که با هم بررسی کردیم، نتایج نهایی خیلی جالبه:
- با روش گلوله برفی، شما اولین بدهی رو در ۶ ماه پرداخت میکنید. اما در نهایت، کل بدهی‌ها رو در ۴۱ ماه پرداخت میکنید.
- با روش بهمن، شما اولین بدهی رو در ۱۵ ماه پرداخت میکنید. اما در نهایت، کل بدهی‌ها رو در ۴۰ ماه پرداخت میکنید و ۱۵۳ دلار در پرداخت بهره صرفه‌جویی میکنید.
همونطور که میبینید، تفاوت نهایی خیلی زیاد نیست: فقط یک ماه زودتر و ۱۵۳ دلار صرفه‌جویی. برای بعضی‌ها، این ۱۵۳ دلار ارزش صبر کردن و انضباط بیشتر رو داره. برای بعضی دیگه، انگیزه و انرژی‌ای که از پرداخت یه بدهی در ۶ ماه میگیرن، خیلی بیشتر از ۱۵۳ دلار میارزه. هر دو روش موثر هستن و تفاوت بین ۴۰ ماه و ۴۱ ماه اونقدرها هم بزرگ نیست.
بیاید یه سناریوی دیگه رو هم بررسی کنیم تا ببینیم در شرایط مختلف نتایج چطور تغییر میکنه. فرض کنید سه تا وام دارید و هر ماه ۱۰۰ دلار پول اضافه برای پرداخت بدهی دارید:
| نوع وام | مبلغ باقیمانده | نرخ بهره | حداقل پرداخت ماهانه |
|---|---|---|---|
| وام ۱ | ۲۰,۰۰۰ دلار | ۲۰٪ | ۴۵۰ دلار |
| وام ۲ | ۱۰۰,۰۰۰ دلار | ۶٪ | ۱,۰۰۰ دلار |
| وام ۳ | ۱۰,۰۰۰ دلار | ۳٪ | ۱۰۰ دلار |
- اگر هیچ استراتژی‌ای نداشته باشید و فقط حداقل‌ها رو پرداخت کنید: حدود ۱۲ سال طول میکشه تا بدهی‌ها صفر بشن و شما در مجموع ۵۷,۲۴۹ دلار بهره پرداخت میکنید.
- اگر از روش بهمن استفاده کنید: شما ۱۰۰ دلار اضافه رو روی وام ۱ (با بهره ۲۰ درصد) میذارید. با این کار، فقط روی همین وام اول، ۲ سال در زمان پرداخت صرفه‌جویی میکنید و بیشتر از ۵,۷۵۰ دلار کمتر بهره میدید. در نهایت با ادامه این روش، کل بدهی‌ها رو در ۹ سال پرداخت میکنید و کل بهره پرداختی شما حدود ۴۵,۳۴۰ دلار میشه. یعنی تقریبا ۱۲,۰۰۰ دلار صرفه‌جویی در بهره!
- اگر از روش گلوله برفی استفاده کنید: شما ۱۰۰ دلار اضافه رو روی وام ۳ (با مبلغ ۱۰,۰۰۰ دلار) میذارید. با ادامه این روش، کل بدهی‌ها رو در ۱۰ سال پرداخت میکنید و کل بهره پرداختی شما حدود ۵۱,۰۰۰ دلار میشه. یعنی حدود ۶,۲۴۰ دلار صرفه‌جویی در بهره.
در این سناریو که اختلاف نرخ بهره‌ها خیلی زیاده (۲۰ درصد در مقابل ۳ درصد)، روش بهمن به شکل چشمگیری کارآمدتره و تقریبا دو برابر روش گلوله برفی در پرداخت بهره صرفه‌جویی میکنه و یک سال هم شما رو زودتر به مقصد میرسونه.
جدول زیر یه مقایسه سریع و خلاصه بین این دو روشه:
| ویژگی | روش گلوله برفی (Debt Snowball) | روش بهمن (Debt Avalanche) |
|---|---|---|
| رویکرد بازپرداخت | از کوچک‌ترین مبلغ به بزرگ‌ترین | از بالاترین نرخ بهره به پایین‌ترین |
| کل بهره پرداختی | معمولا بیشتر | معمولا کمتر |
| مزیت اصلی | پیروزی‌های سریع، انگیزه روانی | صرفه‌جویی بیشتر در پول و زمان |
| انعطاف‌پذیری | تغییر تمرکز بعد از هر پیروزی آسونه | نیاز به تمرکز مداوم روی بدهی با بالاترین بهره |
| برای چه کسی بهتره؟ | کسی که با دیدن پیشرفت سریع انگیزه میگیره | کسی که روی به حداقل رسوندن هزینه‌ها تمرکز داره |
مایک روسیناک، یک برنامه‌ریز مالی معتبر در شرکت «فیدلیتی»، میگه: «اگه شما وام‌هایی با بهره خیلی بالا دارید، روش بهمن احتمالا مناسب‌ترین گزینه است. اما اگه همه وام‌های شما نرخ بهره مشابه یا پایینی دارن، این روش ممکنه خیلی کارآمدتر از روش گلوله برفی نباشه». پس همیشه خوبه که قبل از انتخاب، یه حساب و کتاب کوچیک انجام بدید.
نکات حیاتی قبل از شروع هر استراتژی
فرقی نمیکنه کدوم روش رو انتخاب میکنید، یه سری کارها هست که باید قبل از شروع انجام بدید تا مطمئن بشید که برنامه‌تون به هم نمیریزه و در مسیر موفق میشید.
- یک صندوق اضطراری بسازید (Emergency Fund): این مهم‌ترین قدمه. قبل از اینکه بخواید پول اضافه به سمت بدهی‌ها سرازیر کنید، باید یه شبکه ایمنی برای خودتون درست کنید. زندگی پر از اتفاقات غیرمنتظره است: خرابی ماشین، یک مشکل پزشکی ناگهانی، از دست دادن شغل. اگه شما یه پس‌انداز اضطراری (معمولا به اندازه ۳ تا ۶ ماه هزینه‌های ضروری زندگی) نداشته باشید، با اولین اتفاق غیرمنتظره مجبور میشید دوباره کارت اعتباری بکشید یا وام بگیرید و همه زحماتتون به باد میره. پس اولویت اول، ساختن این صندوقه.
- پرداخت‌های فعلی رو به روز نگه دارید: اگه در حال حاضر پرداخت‌هاتون عقب افتاده، الان وقت شروع روش گلوله برفی یا بهمن نیست. این کار فقط وضعیت بدهی شما رو پیچیده‌تر میکنه. اول با طلبکارهاتون تماس بگیرید و سعی کنید راه‌حل‌هایی برای جلوگیری از دیرکرد پرداخت پیدا کنید. مثلا شاید بتونید تاریخ سررسید پرداخت رو تغییر بدید.
- هزینه‌هاتون رو ردیابی کنید: خیلی مراقب باشید که وقتی دارید برای پرداخت بدهی‌های قدیمی تلاش میکنید، بدهی جدیدی برای خودتون نتراشید. هزینه‌هاتون رو با دقت ردیابی کنید تا مطمئن بشید به بودجه‌تون پایبند هستید. همچنین حواستون به نمره اعتباریتون باشه. پرداخت بدهی‌ها به مرور زمان میتونه به بهبود نمره اعتباری شما کمک کنه.
ابزارهای کمکی و استراتژی‌های تکمیلی
علاوه بر دو روش اصلی، چند تا تکنیک و ابزار دیگه هم هستن که میتونن در این مسیر به شما کمک کنن.
- روش دونه برف (Snowflake Method): این یه روش تکمیلی برای گلوله برفی یا بهمنه. ایده اینه که هر پول «اضافه‌ای» که به دستتون میرسه، هرچقدر هم که کوچیک باشه، بلافاصله به سمت پرداخت بدهی اصلیتون (کوچک‌ترین بدهی یا بدهی با بالاترین بهره) هدایت کنید. این پول اضافه میتونه از یه کار جانبی، فروش وسایل اضافی، یه هدیه نقدی یا حتی پولی که با صرفه‌جویی در خرید قهوه روزانه جمع کردید، باشه. این «دونه‌های برف» کوچیک در کنار هم میتونن به آب شدن سریع‌تر بدهی شما کمک کنن.
- کارت‌های اعتباری انتقال موجودی (Balance Transfer Credit Cards): اگه نمره اعتباری خوبی دارید، این میتونه یه ابزار خیلی قدرتمند باشه. بعضی از کارت‌های اعتباری به شما اجازه میدن بدهی کارت‌های دیگه‌تون (که بهره بالایی دارن) رو به اون کارت جدید منتقل کنید و برای یه دوره مشخص، مثلا ۲۱ ماه، هیچ بهره‌ای پرداخت نکنید (۰% APR). این کار به شما یه فرصت طلایی میده تا بدون جنگیدن با بهره، تمام تمرکزتون رو روی پرداخت اصل بدهی بذارید. البته حواستون به چند تا نکته باشه:
- معمولا برای انتقال موجودی باید یه کارمزد پرداخت کنید (مثلا ۳ تا ۵ درصد از مبلغی که منتقل میکنید).
- باید یه برنامه مشخص داشته باشید که کل بدهی رو در همون دوره بدون بهره پرداخت کنید. چون اگه بعد از اون دوره هنوز بدهی داشته باشید، نرخ بهره خیلی بالایی (مثلا ۱۸ تا ۲۹ درصد) به شما تعلق میگیره.
- کارت‌هایی مثل «سیتی سیمپلیسیتی» (Citi Simplicity® Card) برای این کار شناخته شده هستن.
- یکپارچه‌سازی بدهی (Debt Consolidation): این هم یه راه حل جایگزینه. در این روش، شما یه وام جدید میگیرید تا همه بدهی‌های کوچیک و بزرگتون رو یکجا پرداخت کنید. در نتیجه، به جای سر و کله زدن با چند تا طلبکار و چند تا تاریخ پرداخت، فقط یک وام و یک پرداخت ماهانه دارید. اگه بتونید این وام جدید رو با نرخ بهره پایین‌تری نسبت به میانگین بهره بدهی‌های قبلیتون بگیرید، میتونید در پرداخت بهره صرفه‌جویی کنید. این کار میتونه پرداخت‌ها رو ساده‌تر کنه و به شما یه برنامه زمانی مشخص برای صفر کردن بدهی بده. اما قبل از این کار، حتما کل هزینه‌های وام جدید (شامل کارمزدها) رو با شرایط فعلیتون مقایسه کنید.
یک سوال رایج: چرا بعضی‌ها پول جمع میکنن و یکجا پرداخت میکنن؟
یک سوال جالب که در فروم‌های ردیت مطرح شده اینه که چرا بعضی افراد به جای اینکه هر ماه پول اضافه‌شون رو به حساب بدهی واریز کنن، اون پول رو در یک حساب پس‌انداز جمع میکنن تا به مبلغ کل بدهی برسه و بعد یکجا اون رو پرداخت میکنن؟ سوال کننده به درستی اشاره کرده که این کار باعث میشه بهره بیشتری پرداخت کنن. مثلا اگه شما ۱۰ هزار دلار بدهی با بهره ۲۵ درصد دارید، هر روزی که این ۱۰ هزار دلار پرداخت نشه، داره براتون هزینه میتراشه. اگه شما پولتون رو در یک حساب پس‌انداز نگه دارید، در حالی که بدهی ۱۰ هزار دلاری شما داره با نرخ ۲۵ درصد رشد میکنه، دارید پول از دست میدید.
پس چرا بعضی‌ها این کار رو میکنن؟ دلیل اصلی معمولا روانی و ایمنی هست. بعضی‌ها از اینکه تمام پول نقدشون رو صرف پرداخت بدهی کنن و حسابشون خالی بشه، میترسن. اونها ترجیح میدن یه مبلغی به عنوان «پشتیبان» یا «سپر بلای نقدی» داشته باشن تا در صورت بروز مشکل، دستشون خالی نباشه. در واقع اونها حاضرن هزینه بهره بیشتر رو پرداخت کنن تا در ازاش آرامش خاطر بیشتری داشته باشن. از نظر ریاضیاتی، پرداخت بدهی به صورت تدریجی و در اسرع وقت همیشه به صرفه‌تره، اما در نهایت، امور مالی شخصی خیلی وقت‌ها بیشتر از ریاضیات، به احساسات و روانشناسی مرتبطه.
پرسش و پاسخ نهایی
حالا که با تمام جنبه‌های این دو روش آشنا شدیم، بیاید چند تا از سوالات کلیدی رو مرور کنیم.
سوال: فرق اصلی بین روش بهمن و روش گلوله برفی چیه؟
جواب: خیلی ساده است. در روش بهمن، شما اول بدهی با بالاترین نرخ بهره رو پرداخت میکنید تا در پول صرفه‌جویی کنید. در روش گلوله برفی، شما اول بدهی با کوچک‌ترین مبلغ رو پرداخت میکنید تا با پیروزی‌های سریع، انگیزه بگیرید. یکی بر اساس ریاضیاته، اون یکی بر اساس روانشناسی.
سوال: عیب اصلی روش بهمن چیه؟
جواب: بزرگ‌ترین عیبش اینه که ممکنه اولین پیروزی شما خیلی طول بکشه. اگه بدهی با بالاترین نرخ بهره شما، بزرگ‌ترین بدهی شما هم باشه، ممکنه ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشه تا اون رو حذف کنید. این میتونه باعث بشه احساس کنید پیشرفتی ندارید و انگیزه خودتون رو از دست بدید.
سوال: آیا بهتره اول پول پس‌انداز کنم یا بدهی‌هام رو پرداخت کنم؟
جواب: این یه تعادل مهمه. پرداخت بدهی، به خصوص بدهی‌های با بهره بالا مثل کارت اعتباری، مزایای زیادی داره. شما رو از شر بهره مرکب خلاص میکنه، نمره اعتباریتون رو بهتر میکنه و پولتون رو برای اهداف دیگه آزاد میکنه. اما همونطور که گفتیم، داشتن یک صندوق اضطراری قبل از شروع حمله به بدهی‌ها حیاتیه. پس بهترین استراتژی اینه: اول یک صندوق اضطراری حداقلی (مثلا به اندازه ۱۰۰۰ دلار) بسازید، بعد با یکی از روش‌های گلوله برفی یا بهمن به بدهی‌هاتون حمله کنید، و همزمان که بدهی‌ها رو کم میکنید، صندوق اضطراریتون رو هم به اندازه ۳ تا ۶ ماه هزینه‌ها کامل کنید.
سوال: واقعا کدوم روش بهتره؟
جواب: هیچ جواب قطعی‌ای وجود نداره. بهترین روش، روشیه که شما بهش پایبند بمونید. به جای اینکه بیش از حد درگیر تحقیق و حساب و کتاب بشید (مگر اینکه این کار بهتون انگیزه بده)، یکی رو که فکر میکنید به شخصیتتون نزدیک‌تره انتخاب کنید و شروع کنید. مهم‌ترین چیز اینه که یه برنامه داشته باشید و بهش متعهد باشید. شما حتی میتونید وسط راه روشتون رو عوض کنید. هیچ قانون سفت و سختی وجود نداره. فقط روی مسیر پیش روتون تمرکز کنید. با تعهد و انضباط، فرقی نمیکنه از کدوم روش استفاده میکنید، بدهی‌های شما به آرامی آب میشن و شما به سمت آینده‌ای بدون بدهی حرکت خواهید کرد.
منابع
- [۲] Debt snowball vs debt avalanche : r/DaveRamsey
- [۴] Debt snowball method vs. debt avalanche method: Which is right for you? | Fidelity
- [۶] Stupid question, but how are you people actually doing the avalanche method? : r/debtfree
- [۸] Snowball vs. Avalanche Method for Paying Down Debt | Navy Federal Credit Union
- [۱۰] What Is the Avalanche Method? | Experian
- [۱] What to know about the debt snowball vs avalanche method — Wells Fargo
- [۳] Debt Avalanche: Meaning, Pros and Cons, and Example
- [۵] Debt Snowball vs. Debt Avalanche: What’s the Difference?
- [۷] Debt Avalanche vs. Debt Snowball: What’s the Difference?
- [۹] How to Use the Debt Avalanche Method – NerdWallet
دیدگاهتان را بنویسید