خلاصه
- پروتون، شرکت معروف ایمیل امن، چت‌بات هوش مصنوعی جدیدش به اسم لومو رو معرفی کرده که تمرکزش روی حریم خصوصی و امنیته.
- لومو با آپدیت جدید ۱.۱، عملکردش تو درک مطلب، برنامه‌ریزی (تا ۲۰۰٪) و کدنویسی (تا ۴۰٪) خیلی بهتر شده.
- این هوش مصنوعی از مدل‌های متن‌باز (مثل Mistral و OLMO) استفاده میکنه و با رمزنگاری صفر-دسترسی، هیچ کس حتی خود پروتون هم نمیتونه چت‌های شما رو بخونه.
- تمام اپلیکیشن‌های لومو، حتی نسخه‌های موبایل، متن‌باز شدن تا شفافیت کامل باشه و بشه کدهای اونها رو بررسی کرد.
- برای حفاظت بیشتر، ویژگی‌هایی مثل «حالت روح» (گفتگوی موقت) و امکان آپلود و تحلیل امن اسناد هم تو لومو هست.
- اطلاعات شما روی سرورهای پروتون تو اروپا نگهداری میشه که تحت قوانین سختگیرانه حریم خصوصی مثل GDPR هست.
- لومو دو تا پلن داره: یه نسخه رایگان با محدودیت و یه نسخه پولی به اسم لومو پلاس با قیمت ۱۲.۹۹ دلار در ماه که امکانات کامل میده.
- هدف اصلی لومو اینه که جایگزین امنی برای هوش مصنوعی‌های دیگه باشه که اغلب اطلاعات کاربر رو برای آموزش یا فروش جمع‌آوری میکنن.
حدود یک ماه پیش، شرکت پروتون که خیلی‌ها اون رو با سرویس ایمیل امنش یعنی «پروتون میل» میشناسن، از یه چت‌بات هوش مصنوعی جدید به اسم لومو رونمایی کرد. حرف اصلی پروتون از همون اول این بود که لومو یه دستیار هوش مصنوعی رایگان و محرمانه‌ست که روی سه تا پایه اصلی ساخته شده: حریم خصوصی، امنیت و شفافیت.
وقتی لومو برای اولین بار معرفی شد، اطلاعات خیلی زیادی ازش نداشتیم. فقط میدونستیم که مدل‌های هوش مصنوعی که این چت‌بات ازشون استفاده میکنه، روی سرورهای خود پروتون تو اروپا نگهداری میشن. این بخشی از استراتژی اونها به اسم «یورواستک» (Eurostack) بود. هدف از این کار اینه که اطلاعات کاربرا از دسترس دولت‌هایی مثل آمریکا، چین و بقیه دور بمونه.
اما حالا با آپدیت جدید، اطلاعات بیشتری داریم. میدونیم که پروتون لومو از مدل‌های زبان بزرگ (LLM) متن-باز قدرت میگیره. این مدل‌ها مثل مغز متفکر این سیستم هستن. اسم چندتا از این مدل‌ها اینه:
- Mistral Small 3
- Nemo
- OLMO 2 32B
- OpenHands 32B
یه نکته جالب دیگه هم اینه که مثل بقیه محصولات پروتون، کد منبع یا همون سورس کد لومو هم متن-بازه (Open Source). در ادامه بیشتر توضیح میدم که این متن-باز بودن یعنی چی و چرا مهمه.
چرا اصلا به یه هوش مصنوعی «حریم خصوصی-محور» نیاز داریم؟
شاید از خودتون بپرسین مگه بقیه هوش مصنوعی‌ها چشونه؟ قضیه اینه که هوش مصنوعی الان تقریبا تو همه چیز پیدا میشه؛ از پشتیبانی مشتری شرکت‌ها گرفته تا کارهای تحقیقاتی و حتی کمک به کارهای روزمره ما. اما یه بده‌بستون مهم این وسط وجود داره که خیلی‌ها بهش توجه نمیکنن: بیشتر ابزارهای هوش مصنوعی معروف، تمام گفتگوهای شما رو ضبط میکنن، از اونها برای آموزش مدل‌های خودشون استفاده میکنن و حتی گاهی وقت‌ها اطلاعات جمع‌آوری شده رو به شرکت‌های دیگه میفروشن.
خب این برای یه شرکت یا سازمانی که با اطلاعات حساس سروکار داره، اصلا قابل قبول نیست. مثلا یه شرکت حقوقی نمیتونه ریسک کنه و اسناد موکل‌هاش رو دست یه هوش مصنوعی بده که ممکنه از اونها جای دیگه‌ای استفاده کنه. یا مثلا مراکز درمانی و بیمارستان‌ها باید از قوانین سفت و سختی برای حفاظت از اطلاعات بیمارها پیروی کنن. شرکت‌های مالی و استارتاپ‌ها هم دوست ندارن ایده‌ها و اطلاعات استراتژیکشون جایی درز کنه.
اینجاست که لومو سعی میکنه یه راه متفاوت رو بره. همونطور که پروتون میل تفکر ما رو نسبت به ارتباطات امن عوض کرد، لومو هم میخواد همین کار رو برای هوش مصنوعی انجام بده: یه ابزار قدرتمند، شفاف و واقعا خصوصی. فلسفه اصلی لومو اینه:
- جمع‌آوری نکردن اطلاعات: گفتگوهای شما برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی استفاده نمیشه.
- رمزنگاری صفر-دسترسی (Zero-Access Encryption): این یه مدل رمزنگاری خیلی قویه که حتی خود شرکت پروتون هم نمیتونه به اطلاعات و چت‌های شما دسترسی داشته باشه.
- پایه و اساس متن-باز: همونطور که گفتم، روی مدل‌های متن-باز ساخته شده.
- میزبانی در اروپا: اطلاعات شما تحت حفاظت سخت‌ترین قوانین حریم خصوصی دنیا، مثل GDPR، قرار میگیره.
پس لومو فقط یه چت‌بات دیگه نیست. انگار داره میگه هوش مصنوعی باید در خدمت شما باشه، نه اینکه از اطلاعات شما به عنوان معدن داده استفاده کنه.
آپدیت بزرگ: لومو نسخه ۱.۱ چه چیزهایی با خودش آورده؟
حالا برسیم به اصل مطلب. پروتون یه آپدیت بزرگ برای لومو داده به اسم لومو ۱.۱ که هم برای کاربرای رایگان و هم کاربرای پولی عرضه شده. به گفته خود شرکت، این نسخه جدید «به طور قابل توجهی در همه زمینه‌ها» از نسخه قبلی بهتر عمل میکنه. ایمون مگوایر (Eamonn Maguire) از شرکت پروتون میگه: «امروز ما آپدیت قدرتمندی برای لومو منتشر میکنیم که یه دستیار هوش مصنوعی حریم خصوصی-محور و تواناتر رو در اختیار شما میذاره. این نسخه جواب‌های سریع‌تر و کامل‌تری میده و آگاهیش نسبت به اتفاقات اخیر هم بهتر شده.» اون اضافه میکنه که با توجه به بازخوردهایی که از کاربرا گرفتن، مدل‌هاشون رو ارتقا دادن و پردازنده‌های گرافیکی (GPU) بیشتری اضافه کردن و این کار رو به لطف حمایت مشترکین پولی لومو پلاس ادامه میدن.
بذارین ببینیم این بهبودها تو عمل یعنی چی و با عدد و رقم چقدر بهتر شده.
بهبودهای شگفت‌انگیز در عملکرد
پروتون میگه لومو ۱.۱ این پیشرفت‌ها رو داشته:
- ۱۷۰ درصد بهبود در درک زمینه (Context Understanding): این یعنی چی؟ یعنی وقتی شما یه سوالی بر اساس یه سند یا داده‌ای که بهش دادین میپرسین، خیلی دقیق‌تر و بهتر منظور شما رو میفهمه و جواب مرتبط‌تری میده. جواب‌هاش تیزتر و کمتر کلیشه‌ای شدن. این باعث میشه نیاز به اصلاح یا پرسیدن سوال‌های تکمیلی کمتر بشه، مخصوصا برای درخواست‌های پیچیده.
- ۴۰ درصد بهبود در درخواست‌های کدنویسی: برای برنامه‌نویس‌ها، این نسخه تو پیشنهاد دادن کد و کمک به رفع اشکال‌های برنامه‌نویسی ۴۰ درصد بهتر عمل میکنه.
- بیش از ۲۰۰ درصد بهبود در کارهای برنامه‌ریزی: این بخش خیلی جالبه. توانایی لومو برای برنامه‌ریزی، انتخاب ابزار مناسب (مثلا جستجو در وب) و راهنمایی کاربر برای حل مشکلات پیچیده چند مرحله‌ای، بیش از ۲۰۰ درصد بهتر شده. یعنی الان برای کارهایی مثل برنامه‌ریزی یه پروژه چند مرحله‌ای خیلی کارآمدتره.
به طور خلاصه، این چت‌بات الان تو جواب دادن به سوال‌های پیچیده، تحقیق در مورد اتفاقات روز و نوشتن کدهای نرم‌افزاری خیلی بهتر از قبل شده. یکی از نقاط ضعف نسخه اولیه این بود که در مورد اتفاقات روز و اخبار جدید خیلی خوب عمل نمیکرد. اما الان به لطف ابزار جستجوی وب بهتر، پروتون میگه لومو ۱.۱ باید جواب‌های دقیق‌تری بده و کمتر دچار «توهم» یا Hallucination بشه (توهم یعنی وقتی هوش مصنوعی اطلاعات غلط رو با اطمینان کامل به عنوان حقیقت میگه).
پروتون دقیقا نگفته که این درصدها رو چطوری اندازه گرفته، اما چندتا اسکرین‌شات منتشر کرده که جواب‌های لومو ۱.۰ و لومو ۱.۱ رو با هم مقایسه میکنه. اگه چیز دیگه‌ای هم نباشه، حداقل میشه دید که نسخه جدید جواب‌هاش رو با فرمت‌بندی بهتری ارائه میده که خوندنشون راحت‌تره.
شفافیت تا آخرین قطره: همه چیز متن-بازه
همونطور که گفتم، یکی از اصول مهم پروتون، شفافیته. در نسخه ۱.۱، نه تنها کلاینت وب لومو، بلکه اپلیکیشن‌های موبایل iOS و اندروید اون هم به طور کامل متن-باز شدن. این یعنی هر کسی که دانشش رو داشته باشه، میتونه کدهای این برنامه‌ها رو بررسی کنه تا مطمئن بشه که شرکت راست میگه و هیچ کار مشکوکی انجام نمیده.
آقای مگوایر از پروتون در این مورد میگه: «این موضوع به خصوص در حوزه هوش مصنوعی مهمه، چون تایید میکنه که از اپلیکیشن‌ها و مدل‌ها برای دستکاری ناجوانمردانه جواب‌ها برای اهداف سیاسی خاص یا نشت مخفیانه اطلاعات استفاده نمیشه.»
علاوه بر این، پروتون «مدل امنیتی لومو» رو هم منتشر کرده. این یه سنده که توش توضیح داده شده رمزنگاری صفر-دسترسی چطوری کار میکنه و چرا هیچ‌کس، حتی خود پروتون، نمیتونه به تاریخچه گفتگوهای شما دسترسی داشته باشه. این حرکت یعنی شرکت میخواد به کاربرا نشون بده که برای امنیتشون فقط حرف نمیزنه، بلکه مدرک هم ارائه میده.
ویژگی‌های خاص برای حرفه‌ای‌ها
لومو ۱.۱ چندتا ویژگی جالب داره که برای کسایی که حریم خصوصی براشون خیلی مهمه، طراحی شده:
- حالت روح (Ghost Mode): با این ویژگی میتونین یه گفتگوی یک‌باره رو شروع کنین که به محض تموم شدن، فورا حذف میشه. این برای سوال‌های فوق‌العاده حساس عالیه.
- آپلود و تحلیل اسناد: میتونین فایل‌هایی مثل قراردادها، گزارش‌ها یا مقاله‌های تحقیقاتی رو آپلود کنین و از هوش مصنوعی بخواین اونها رو تحلیل کنه، بدون اینکه نگران باشین اطلاعاتتون جایی درز میکنه.
- همگام‌سازی رمزنگاری شده بین دستگاه‌ها: میتونین به تاریخچه چت‌هاتون روی دستگاه‌های مختلف دسترسی داشته باشین، در حالی که همه چیز با همون رمزنگاری صفر-دسترسی محافظت میشه.
- جستجوی وب خصوصی: وقتی لومو نیاز به اطلاعات جدید داره، از یه سیستم جستجوی وب استفاده میکنه که بر اساس تبلیغات کار نمیکنه و حریم خصوصی شما رو در اولویت قرار میده.
اینها ویژگی‌های الکی و تزئینی نیستن. ابزارهای کاربردی برای حرفه‌ای‌ها و کسب‌وکارهایی هستن که به همون اندازه که به عملکرد نیاز دارن، به حریم خصوصی هم اهمیت میدن.
هزینه‌ها چطوره؟ رایگان یا پولی؟
پروتون دو تا پلن ساده برای لومو در نظر گرفته:
- پلن رایگان (Free Plan): شامل ویژگی‌های اصلی با استفاده محدود. برای افرادی که میخوان با لومو آشنا بشن و اون رو امتحان کنن، گزینه خوبیه.
- لومو پلاس (Lumo Plus): این پلن پولی با قیمت ماهانه ۱۲.۹۹ دلار یا سالیانه ۱۱۹.۹۸ دلار عرضه میشه.
امکانات نسخه پلاس اینهاست:
- چت‌های نامحدود
- دسترسی به جستجوی وب
- تاریخچه کامل چت‌ها با قابلیت جستجو
- ذخیره کردن چت‌های مورد علاقه به صورت نامحدود
- قابلیت آپلود و پرسش از فایل‌های بزرگ
- دسترسی به مدل‌های هوش مصنوعی پیشرفته‌تر
- پشتیبانی با اولویت بالاتر
اگه این قیمت رو با رقبایی مثل ChatGPT Plus (۲۰ دلار) یا Claude Pro (۲۰ دلار) مقایسه کنیم، میبینیم که پروتون یه قیمت رقابتی رو پیشنهاد داده، با این تفاوت مهم که تضمین حریم خصوصی رو هم بهش اضافه کرده.
نگاهی به آینده: اعتماد در دنیای هوش مصنوعی
عرضه لومو ۱.۱ یه اتفاق بزرگ‌تر رو نشون میده. هرچی شرکت‌ها و سازمان‌ها بیشتر از هوش مصنوعی برای خودکارسازی کارها و تصمیم‌گیری‌ها استفاده میکنن، فاکتور «اعتماد» دیگه یه گزینه لوکس نیست، بلکه یه ضرورته.
ابزارهای هوش مصنوعی شرکت‌های بزرگ تکنولوژی شاید سرعت بالایی داشته باشن، اما هزینه‌های پنهانی هم دارن: از دست دادن کنترل روی داده‌ها، از دست دادن شفافیت و در نهایت، از دست دادن اعتماد. پروتون داره لومو رو به عنوان پادزهر این وضعیت معرفی میکنه؛ یه دستیار هوش مصنوعی که هیچوقت حقوق کاربر رو فدا نمیکنه.
پرسش و پاسخ کلاسی
خب، حالا که با کلیات ماجرا آشنا شدیم، چندتا سوال که ممکنه تو ذهنتون باشه رو با هم مرور کنیم.
- سوال ۱: پس بزرگ‌ترین فرق لومو با بقیه چت‌بات‌های معروف چیه؟
جواب: مهم‌ترین فرقش تو یه کلمه خلاصه میشه: حریم خصوصی. لومو از رمزنگاری صفر‌دسترسی استفاده میکنه، یعنی حتی خود شرکت پروتون هم نمیتونه چت‌های شما رو بخونه. علاوه بر این، از اطلاعات شما برای آموزش مدل‌هاش استفاده نمیکنه. این در حالیه که خیلی از سرویس‌های دیگه این کار رو انجام میدن. - سوال ۲: یعنی استفاده از لومو کاملا رایگانه؟
جواب: هم آره و هم نه. یه نسخه رایگان با امکانات و محدودیت‌های مشخص وجود داره که برای استفاده‌های معمولی و آشنایی با سرویس کافیه. اما اگه امکانات بیشتری مثل چت نامحدود، آپلود فایل‌های حجیم و دسترسی به مدل‌های قوی‌تر بخواین، باید اشتراک لومو پلاس رو تهیه کنین که ماهانه ۱۲.۹۹ دلار هزینه داره. - سوال ۳: این که میگین «متن-بازه» دقیقا برای من به عنوان یه کاربر عادی چه فایده‌ای داره؟
جواب: فکر کنین میخواین یه کیک بخرین. یه قنادی هست که دستور پختش کاملا مخفیه. یه قنادی دیگه دستور پختش رو روی دیوار زده و همه میتونن ببینن که از چه موادی و چطوری استفاده میکنه. متن-باز بودن مثل همون قنادی دومه. این یعنی شفافیت. به متخصص‌ها و جامعه برنامه‌نویس‌ها اجازه میده کدهای برنامه رو ببینن و مطمئن بشن که هیچ کار مخفیانه یا مضری، مثل دزدیدن اطلاعات شما، انجام نمیده. این موضوع باعث ایجاد اعتماد میشه. - سوال ۴: این اسم‌های عجیب مثل Mistral Small 3 یا OLMO 2 32B چی هستن؟
جواب: اینها اسم «مدل‌های زبان بزرگ» یا LLM هستن. این مدل‌ها در واقع موتور و مغز متفکر هوش مصنوعی به حساب میان. هر کدوم از این مدل‌ها توسط شرکت‌ها یا گروه‌های تحقیقاتی مختلفی ساخته شدن و نقاط قوت و ضعف خودشون رو دارن. لومو به جای اینکه فقط به یه مدل تکیه کنه، از ترکیبی از این مدل‌های متن-باز استفاده میکنه تا بهترین نتیجه رو بگیره.
دیدگاهتان را بنویسید