خلاصه
- خروج از کره شمالی به خاطر فقر، قحطی یا مشکلات سیاسیه، ولی راه فرار خیلی سخته.
- بیشتر فراری‌ها از طریق مرز چین عبور میکنن، ولی چین اونا رو مهاجر غیرقانونی میدونه و برشون می‌گردونه.
- تکنولوژی تشخیص چهره و دوربینهای نظارتی چین، فرار رو خیلی سخت‌تر و پرهزینه‌تر کرده.
- خیلی از زنها قربانی قاچاق انسان میشن و به مردهای چینی فروخته میشن.
- کسایی که موفق میشن به کره جنوبی برسن، شهروندی میگیرن و دولت کمکشون میکنه، ولی بازم با تبعیض و مشکلات روحی زیادی روبرو میشن.
- از سال ۲۰۲۰، به خاطر کرونا و بسته شدن مرزها، آمار فرار خیلی کم شده.
- زنها بیشتر از مردها فرار میکنن (حدود ۷۱ درصد کل فراری‌ها).
- دولت چین با برگردوندن اجباری پناهجوها، اصل «عدم بازگرداندن اجباری» رو که یک قانون بین‌المللیه، نقض میکنه.
- سازمانهای غیردولتی مختلفی هم به پناهجویان در کره جنوبی کمک میکنن تا با زندگی جدیدشون سازگار بشن.
آدمها به دلایل مختلفی تصمیم میگیرن کشورشون رو ترک کنن. در مورد کره شمالی، این دلایل میتونه سیاسی، مادی، یا خیلی شخصی باشه. یه عده به خاطر شرایط اقتصادی و فقر این کار رو میکنن و یه عده دیگه ممکنه با حکومت مشکل داشته باشن.
یه نقطه عطف مهم، قحطی بزرگ دهه ۱۹۹۰ توی کره شمالی بود. بعد از اینکه اتحاد جماهیر شوروی فروپاشید، کمکهاش به کره شمالی هم قطع شد و کشور دچار یه قحطی بزرگ شد. توی اون دوره، یعنی اواخر دهه نود، به خصوص سالهای ۱۹۹۸ و ۱۹۹۹، تعداد کسایی که از کشور خارج میشدن به شدت زیاد شد.
اما بعد از اون دوره، آمارها کم کم پایین اومد. دلایل مختلفی هم برای این کاهش وجود داره:
- کنترل مرزها خیلی شدیدتر شد.
- گشت و بازرسی‌ها زیاد شد.
- کسایی که دستگیر میشدن، به کره شمالی برگردونده میشدن.
- هزینه فرار کردن بالا رفت.
- و البته، اون قحطی بزرگ تموم شده بود.
مسیر اصلی فرار: راهی به سمت چین
وقتی یکی تصمیم میگیره از کره شمالی بره، گزینه‌های زیادی نداره. مرز جنوبی با کره جنوبی یه منطقه فوق‌العاده نظامیه. پر از نگهبان، میلیونها مین زمینی و هزاران سرباز از هر دو طرف. عبور از اونجا تقریبا غیرممکنه. مرز شمالی با روسیه هم که فقط ۱۰ مایل (حدود ۱۶ کیلومتر) هست، به شدت کنترل میشه و سربازهای روسی هر کسی رو دستگیر کنن، فوری به کره شمالی تحویل میدن. فرار از راه دریا هم با وجود گشتهای ساحلی و دریایی خیلی سخته.
پس تنها راهی که باقی میمونه، مرز چین هست. بیشتر آدمها از مرز چین و کره شمالی عبور میکنن و وارد استانهای «جی‌لین» یا «لیائونینگ» چین میشن. جالبه بدونین که طبق مصاحبه‌هایی که با فراری‌ها توی چین یا کره جنوبی انجام شده، بین ۷۶ تا ۸۴ درصدشون از استانهای مرزی کره شمالی با چین اومده بودن.
اما چین مقصد نهایی نیست. در واقع، فقط یه ایستگاه تو یه مسیر خیلی طولانیه.
فصل دوم: چین، یک سرزمین بی‌طرف یا یک تله؟
چرا چین مقصد نهایی نیست؟
چین یکی از معدود شرکای اقتصادی کره شمالی و شاید بشه گفت نزدیکترین متحدش به حساب میاد. به خاطر تحریمهای سازمان ملل علیه کره شمالی، چین نقش مهمی تو اقتصاد این کشور داره و بهش کمک هم میکنه. به همین خاطر، دولت چین برای اینکه روابطش با کره شمالی خراب نشه، یه سیاست خاصی رو در پیش گرفته.
چین به فراری‌های کره شمالی وضعیت پناهندگی نمیده و اونها رو «مهاجران اقتصادی غیرقانونی» میدونه. این یعنی از نظر چین، این آدمها پناهنده سیاسی نیستن، بلکه فقط برای کار و پول به صورت غیرقانونی وارد چین شدن.
نتیجه این سیاست چیه؟ اگه پلیس چین یه فراری کره شمالی رو دستگیر کنه، اون رو به کره شمالی برمیگردونه. گروه‌های حقوق بشری میگن این آدمها وقتی برگردونده میشن، با سالها مجازاتهای سنگین، بازجویی‌های سخت، و حتی مرگ روبرو میشن.
یه نکته دیگه هم قطعنامه ۲۳۹۷ شورای امنیت سازمان ملل هست که تو دسامبر ۲۰۱۷ تصویب شد. طبق این قطعنامه، همه کشورهای عضو سازمان ملل باید شهروندان کره شمالی که تو کشورشون درآمد دارن (یعنی با اجازه دولت کره شمالی اونجا کار میکنن) رو تا دسامبر ۲۰۱۹ به کشورشون برگردونن. البته استثناهایی هم برای موارد بشردوستانه یا پناهندگی در نظر گرفته شده بود.
زندگی در سایه ترس: تکنولوژی به کمک دستگیری میاد
این روزها فرار کردن از طریق چین خیلی سخت‌تر از قبل شده. یکی از دلایل اصلیش، استفاده گسترده چین از تکنولوژی تشخیص چهره هست. دوربینهای مجهز به این تکنولوژی تقریبا همه جا نصب شدن، از گوشه خیابونها گرفته تا ایستگاه‌های قطار.
قضیه اینجوری کار میکنه: چهره تقریبا همه شهروندان چینی تو یه پایگاه داده دولتی ثبت شده. وقتی یه فراری کره شمالی از جلوی این دوربینها رد میشه، سیستم چهره‌اش رو اسکن میکنه و چون اطلاعاتی ازش پیدا نمیکنه، به پلیس هشدار میده. پلیس هم سریع میاد و فرد رو بررسی میکنه.
کارشناسها میگن همین تکنولوژی باعث شده:
- ریسک دستگیری به شدت بالا بره: به گفته «سو جائه پیونگ»، رئیس انجمن فراریان کره شمالی، خیلی از دستگیری‌ها به خاطر همین تکنولوژی هست. مثلا تو ماه مارس، پنج یا شش فراری و یه دلال محلی نزدیک شهر «دالیان» دستگیر شدن که به احتمال زیاد سیستم اونها رو ردیابی کرده بود.
- هزینه فرار سر به فلک بکشه: دلال‌هایی که به فراری‌ها کمک میکنن، با وجود این تکنولوژی ریسک بیشتری رو قبول میکنن و در نتیجه پول خیلی بیشتری هم میگیرن. به گفته «کیم سونگ اون» از «میسیون کالب»، قبلا هزینه عبور از چین با کمک دلال حدود ۲۰۰۰ دلار بود، اما الان به ۱۰ تا ۱۵ هزار دلار رسیده.
- استفاده از حمل و نقل عمومی تقریبا غیرممکن بشه: ایستگاه‌های قطار و اتوبوس پر از این دوربینها هستن و فراری‌ها دیگه نمیتونن به راحتی ازشون استفاده کنن. به همین خاطر مجبورن از ماشین شخصی دلال‌ها استفاده کنن که این هم هزینه رو بالاتر میبره.
علاوه بر تشخیص چهره، پلیس چین شروع به نظارت بر شبکه‌های اجتماعی کره شمالی‌های مقیم چین و جمع‌آوری اطلاعات بیومتریک اونها مثل اثر انگشت، صدا و داده‌های چهره کرده. همه اینها دست به دست هم داده تا فرار خیلی سخت‌تر بشه.
قاچاق انسان و سرنوشت تلخ زنان
یه واقعیت تلخ در مورد فراری‌های کره شمالی اینه که تعداد زیادی از اونها، به خصوص زنها، قربانی قاچاق انسان میشن. یه تحقیق تو سال ۲۰۲۰ نشون داد که به خاطر کمبود غذا، زنها برای پیدا کردن مواد غذایی به مناطق مرزی میرن و همونجا یا حتی قبل از عبور از مرز، توسط دلال‌های ازدواج و قاچاقچی‌ها شناسایی میشن.
تو چین، به خصوص تو مناطق روستایی، به خاطر سیاست تک فرزندی و ترجیح نوزاد پسر، یه عدم توازن جنسیتی بزرگ به وجود اومده و تعداد مردها خیلی بیشتر از زنهاست. به همین خاطر، یه «بازار سیاه» برای پیدا کردن همسر به وجود اومده. قاچاقچی‌ها زنهای کره شمالی رو از مرز رد میکنن و به مردهای چینی تو این مناطق میفروشن. قیمت فروش اونها هم خیلی پایینه، چیزی حدود ۳۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ یوان.
این زنها اغلب دچار مشکلات روحی شدیدی میشن و فرار از این وضعیت هم براشون خیلی سخته. طبق شهادت بعضی از فراری‌ها، اگه این زنها توسط چین دستگیر و به کره شمالی برگردونده بشن، سرنوشت وحشتناکی در انتظارشونه. بچه‌هایی که از پدر چینی به دنیا اومدن، گاهی کشته میشن تا به قول خودشون «خون خالص کره شمالی» حفظ بشه و زنهای باردار هم مجبور به سقط جنین میشن.
واکنش دولت چین و جامعه جهانی
دولت چین در طول سالها رفتارهای متفاوتی داشته. اوایل دهه ۹۰ میلادی، خیلی به این موضوع سخت نمیگرفت. اما وقتی با قحطی کره شمالی تعداد فراری‌ها زیاد شد، چین هم بازرسی‌ها و بازگردوندن اونها رو بیشتر کرد.
گروه‌های حقوق بشری کره جنوبی بارها جلوی سفارت چین تو سئول تظاهرات کردن و از شورای حقوق بشر سازمان ملل خواستن که جلوی این کار چین رو بگیره. وزیر اتحاد کره جنوبی، «کیم یونگ هو»، گفته که حدود ۲۰۰۰ فراری کره شمالی تو چین بازداشت هستن و از دولت چین خواسته که به تعهدات بین‌المللیش پایبند باشه.
اما چین در جواب چی میگه؟ سخنگوی سفارت چین تو واشنگتن، «لیو پنگیو»، گفته که دولت چین همیشه با افرادی که به صورت غیرقانونی وارد کشور شدن، بر اساس قوانین چین، قوانین بین‌المللی و اصول بشردوستانه رفتار کرده.
با این حال، سازمانهای حقوق بشری مثل «هیومن رایتس واچ» گزارشهای متعددی از بازگردوندن اجباری فراری‌ها توسط چین منتشر کردن. مثلا:
- اکتبر ۲۰۲۳: بیش از ۵۰۰ نفر (که بیشترشون زن بودن) در یک شب از پنج گذرگاه مرزی مختلف به کره شمالی برگردونده شدن.
- آگوست و سپتامبر ۲۰۲۳: به ترتیب ۸۰ و ۴۰ نفر دیگه بازگردونده شدن.
- آوریل ۲۰۲۴: حدود ۶۰ پناهنده دیگه هم به کره شمالی فرستاده شدن.
این کار چین نقض مستقیم اصل عدم بازگردوندن اجباری (non-refoulement) هست که تو کنوانسیون پناهندگان ۱۹۵۱ و کنوانسیون علیه شکنجه اومده و چین هم هر دو رو امضا کرده. این اصل میگه هیچ کشوری نباید یه پناهجو رو به جایی برگردونه که جون یا آزادیش در خطر باشه.
فصل سوم: کره جنوبی، سرزمینی جدید با چالشهای جدید
وقتی یه فراری موفق میشه از چین و کشورهای جنوب شرقی آسیا عبور کنه و خودش رو به کره جنوبی برسونه، تازه فصل جدیدی از زندگیش شروع میشه.
قوانین و حمایتهای دولتی
طبق قانون اساسی کره جنوبی، کل شبه جزیره کره خاک این کشور حساب میشه و کره شمالی یه منطقه اشغال شده غیرقانونیه. برای همین، همه شهروندان کره شمالی از نظر قانونی شهروند کره جنوبی هم هستن و به محض ورود، بهشون شهروندی داده میشه.
دولت کره جنوبی از سالها قبل برای حمایت از این افراد قوانینی داشته:
- قانون ۱۹۶۲: این قانون یه بسته کمکی برای هر فراری در نظر میگرفت. مقدار این کمک بستگی به «ارزش سیاسی و اطلاعاتی» اون فرد داشت. کسایی که اطلاعات یا تجهیزات خیلی مهمی میاوردن، پاداشهای بزرگی میگرفتن. جالبه که تا قبل از سال ۱۹۹۷، این پول رو به صورت شمش طلا میدادن، نه پول نقد، چون میخواستن خیال فراری‌ها از بابت ارزش پول راحت باشه.
- تغییرات سال ۲۰۰۴: دولت کره جنوبی نگران بود که تعداد پناهجوها خیلی زیاد بشه، برای همین یه سری قوانین جدید گذاشت. پروسه بررسی صلاحیت فراری‌ها رو سخت‌تر کرد و مبلغ کمک نقدی رو از ۲۸ میلیون وون (حدود ۲۴۱۸۰ دلار) به ۱۰ میلیون وون (حدود ۸۶۳۶ دلار) کاهش داد.
- حمایتهای فعلی (طبق گزارش وزارت اتحاد در سال ۲۰۲۱):
- آموزش: ۱۲ هفته آموزش برای سازگاری با جامعه جدید.
- کمک هزینه اسکان: بین ۶۰۰۰ تا ۳۲۴۰۰ دلار، بستگی به تعداد اعضای خانواده داره.
- کمک هزینه مسکن: بین ۱۳۳۰۰ تا ۱۹۱۰۰ دلار.
- تحصیل رایگان: در مدارس دولتی و دانشگاه‌ها.
تا سال ۲۰۱۷، دولت کره جنوبی پاداش برای کسایی که اطلاعات امنیتی مهمی بیارن رو تا ۸۶۰ هزار دلار هم افزایش داد.
مرکز هاناوون: دری به سوی زندگی جدید
هر فراری که وارد کره جنوبی میشه، اول باید به یه مرکز به اسم «هاناوون» بره. اینجا توسط «سرویس اطلاعات ملی» (NIS) اداره میشه و اولین مرحله، بازجویی هست. این بازجویی توسط چند نهاد مختلف مثل سرویس اطلاعات ملی، وزارت اتحاد و پلیس انجام میشه تا مطمئن بشن فرد تازه وارد، جاسوس یا یه کره‌ای-چینی نیست که خودش رو جای فراری کره شمالی جا زده باشه.
اگه فرد این مرحله رو با موفقیت بگذرونه، وارد هاناوون میشه. اینجا یه دوره آموزشی ۱۲ هفته‌ای اجباری برای سازگاری با جامعه کره جنوبی براشون برگزار میشه که بیشتر روی مسائل اقتصادی، سیاسی و آموزشهای شغلی تمرکز داره.
چالشهای زندگی در جامعه جدید
با وجود همه این حمایتها، زندگی برای این «شهروندان جدید» اصلا آسون نیست. اونها با مشکلات زیادی روبرو میشن:
- مشکلات اقتصادی: تو سال ۲۰۲۱، ۵۶ درصد از فراری‌ها درآمد پایینی داشتن. حدود ۲۵ درصدشون تو پایین‌ترین دهک درآمدی بودن و از دولت کمک هزینه معیشتی میگرفتن. این آمار شش برابر جمعیت عمومی کره جنوبی هست.
- تبعیض: طبق یه نظرسنجی، حدود ۵۰ درصد از فراری‌ها گفتن که به خاطر پیشینه‌شون مورد تبعیض قرار گرفتن. خیلی‌هاشون از رفتار بی‌احترمانه خبرنگارها هم شاکی بودن.
- مشکلات روحی و روانی: این آدمها تجربه‌های خیلی سختی رو پشت سر گذاشتن. بین ۴۹ تا ۸۱ درصدشون حداقل یه اتفاق آسیب‌زا مثل دیدن اعدامهای عمومی، گرسنگی یا شکنجه رو تجربه کردن. به همین خاطر، خیلی‌هاشون از اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، افسردگی و اضطراب رنج میبرن. آمارها نشون میده که حدود ۱۵ درصد از فراری‌ها به خودکشی فکر میکنن، در حالی که این آمار برای کل جمعیت کره جنوبی ۵ درصده.
- شکاف فرهنگی و هویتی: خیلی از مردم کره جنوبی، حداقل یه دیدگاه منفی نسبت به همسایه‌های شمالی‌شون دارن. یه نظرسنجی تو سال ۲۰۱۰ نشون داد که مردم کره جنوبی عموما از اتحاد دو کره حمایت نمیکنن و به فراری‌ها و نیتشون برای اومدن به جنوب، مشکوکن.
سازمانهای غیردولتی به کمک میان
علاوه بر دولت، یه سری سازمان غیردولتی (NGO) هم هستن که به این افراد کمک میکنن. مثلا:
- Saejowi: کمکهای پزشکی و آموزشهایی در مورد رهبری، مشاوره و پیشگیری از خشونت جنسی ارائه میده.
- PSCORE: برنامه‌های آموزشی مثل کلاسهای انگلیسی هفتگی و تدریس خصوصی برای پناهنده‌ها برگزار میکنه.
- Freedom Speakers International (FSI): که قبلا به اسم TNKR شناخته میشد، با آموزش زبان انگلیسی و مهارتهای سخنرانی عمومی، به پناهنده‌ها کمک میکنه تا صدای خودشون رو پیدا کنن.
فصل چهارم: نگاهی به آمار و ارقام
بیایم یه نگاه دقیق‌تر به آمار فراری‌هایی که به کره جنوبی رسیدن بندازیم. این آمارها از وزارت اتحاد کره جنوبی گرفته شده و خیلی چیزها رو به ما نشون میده.
| سال / معیار | مرد | زن | کل |
|---|---|---|---|
| تا ۱۹۹۸ | ۸۳۱ | ۱۱۶ | ۹۴۷ |
| تا ۲۰۰۱ | ۵۶۵ | ۴۷۸ | ۱,۰۴۳ |
| ۲۰۰۲ | ۵۱۰ | ۶۳۲ | ۱,۱۴۲ |
| ۲۰۰۳ | ۴۷۴ | ۸۱۱ | ۱,۲۸۵ |
| ۲۰۰۴ | ۶۲۶ | ۱,۲۷۲ | ۱,۸۹۸ |
| ۲۰۰۵ | ۴۲۴ | ۹۶۰ | ۱,۳۸۴ |
| ۲۰۰۶ | ۵۱۵ | ۱,۵۱۳ | ۲,۰۲۸ |
| ۲۰۰۷ | ۵۷۳ | ۱,۹۸۱ | ۲,۵۵۴ |
| ۲۰۰۸ | ۶۰۸ | ۲,۱۹۵ | ۲,۸۰۳ |
| ۲۰۰۹ | ۶۶۲ | ۲,۲۵۲ | ۲,۹۱۴ (اوج) |
| ۲۰۱۰ | ۵۹۱ | ۱,۸۱۱ | ۲,۴۰۲ |
| ۲۰۱۱ | ۷۹۵ | ۱,۹۱۱ | ۲,۷۰۶ |
| ۲۰۱۲ | ۴۰۴ | ۱,۰۹۸ | ۱,۵۰۲ |
| ۲۰۱۳ | ۳۶۹ | ۱,۱۴۵ | ۱,۵۱۴ |
| ۲۰۱۴ | ۳۰۵ | ۱,۰۹۲ | ۱,۳۹۷ |
| ۲۰۱۵ | ۲۵۱ | ۱,۰۲۴ | ۱,۲۷۵ |
| ۲۰۱۶ | ۲۹۹ | ۱,۱۱۹ | ۱,۴۱۸ |
| ۲۰۱۷ | ۱۸۸ | ۹۳۹ | ۱,۱۲۷ |
| ۲۰۱۸ | ۱۶۸ | ۹۶۹ | ۱,۱۳۷ |
| ۲۰۱۹ | ۲۰۲ | ۸۴۵ | ۱,۰۴۷ |
| ۲۰۲۰ | ۷۲ | ۱۵۷ | ۲۲۹ |
| ۲۰۲۱ | ۴۰ | ۲۳ | ۶۳ |
| ۲۰۲۲ | ۳۵ | ۳۲ | ۶۷ |
| ۲۰۲۳ | ۳۲ | ۱۶۴ | ۱۹۶ |
| مجموع | ۹,۵۳۳ | ۲۴,۴۴۸ | ۳۴,۰۲۱ |
چند تا نکته مهم از این جدول:
- پیک آمار: سال ۲۰۰۹ با ۲۹۱۴ نفر، بیشترین تعداد فراری‌ها رو داشتیم.
- سقوط شدید: از سال ۲۰۲۰ به بعد، به خاطر همه‌گیری کووید-۱۹ و بسته شدن شدید مرزها، آمار به شدت افت کرده.
- اکثریت با زنهاست: از کل فراری‌ها، حدود ۷۱ درصد زن هستن. این درصد از ۵۶ درصد تو سال ۲۰۰۲ به ۸۵ درصد تو سال ۲۰۱۸ رسیده. دلیلش اینه که زنها تو کره شمالی بیشتر تو شغلهای خدماتی هستن و بیشتر در معرض مشکلات مالی قرار میگیرن، در حالی که مردها بیشتر تو ارتش مشغولن.
اطلاعات آماری دیگه:
- سن: ۵۸ درصد فراری‌ها بین ۲۰ تا ۳۹ سال سن دارن.
- محل زندگی: بیشتر از ۵۰ درصدشون از استان «هامگیونگ شمالی» میان که با چین هم‌مرزه.
- شغل قبل از فرار: ۴۸ درصد بیکار بودن و ۳۸ درصد کارگر.
فصل پنجم: سفرهای دور دنیا، مقصدهای دیگر
هرچند مقصد اصلی بیشتر فراری‌ها کره جنوبی هست، اما بعضی‌هاشون به کشورهای دیگه‌ای هم میرن یا از اونها به عنوان مسیر ترانزیت استفاده میکنن.
- ایالات متحده:
- قانون حقوق بشر کره شمالی (۲۰۰۴): این قانون که توسط جورج دبلیو بوش امضا شد، راه رو برای پناهندگی فراری‌های کره شمالی به آمریکا باز کرد. اما پروسه خیلی طولانی و سختی داره. در حالی که تو کره جنوبی کارهاشون ۲ تا ۴ هفته‌ای انجام میشه، تو آمریکا این پروسه ۱۸ تا ۲۴ ماه طول میکشه.
- آمار خیلی پایین: به خاطر همین سختی‌ها، تعداد خیلی کمی موفق میشن به آمریکا برسن. مثلا تو سال ۲۰۱۰، فقط ۲۵ نفر از کره شمالی تو آمریکا پناهندگی گرفتن، در حالی که از عراق ۱۸۰۱۶ نفر پذیرفته شده بودن. بین سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰، در مجموع فقط ۲۰ نفر وارد آمریکا شدن.
- یه مورد خاص: خاله و شوهرخاله «کیم جونگ اون» از سال ۱۹۹۸ تو آمریکا زندگی میکنن. اونها وقتی تو اروپا مسئولیت بزرگ کردن کیم جونگ اون و برادرش رو داشتن، فرار کردن و از سفارت آمریکا تو سوئیس درخواست پناهندگی دادن.
- کانادا: از سال ۲۰۰۶ تعداد پناهجوهای کره شمالی تو کانادا بیشتر شده. تو سال ۲۰۰۷ به تنهایی بیش از ۱۰۰ درخواست پناهندگی ثبت شده. تو سال ۲۰۱۶، ۷۸۰ نفر از کره شمالی تو کانادا زندگی میکردن.
- اروپا: یه تحقیق تو سال ۲۰۱۴ نشون داد که حدود ۱۴۰۰ پناهنده کره شمالی تو اروپا زندگی میکنن. بزرگترین جامعه اونها تو منطقه «نیو مالدن» در جنوب غربی لندن هست که حدود ۶۰۰ نفر اونجا ساکن هستن. بین سالهای ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۶، ۸۲۰ نفر از کره شمالی شهروندی کشورهای اتحادیه اروپا رو گرفتن که تقریبا ۹۰ درصدشون تو آلمان و بریتانیا بودن.
- ژاپن: موارد خیلی کمی از فرار مستقیم با قایق به ژاپن وجود داشته. علاوه بر این، ژاپن حدود ۱۴۰ نفر از کره‌ای‌تبارهایی رو که قبلا تو یه پروژه به کره شمالی مهاجرت کرده بودن و حالا موفق به بازگشت شدن، اسکان داده.
- تایلند: معمولا آخرین مقصد فراری‌ها قبل از رسیدن به کره جنوبی هست. دولت تایلند اونها رو به عنوان مهاجر غیرقانونی دستگیر میکنه، اما به جای برگردوندن به کره شمالی، به کره جنوبی میفرسته. برای همین خیلی از فراری‌ها به محض ورود به تایلند، خودشون رو به پلیس تسلیم میکنن.
- کشورهای ترانزیت:
- ویتنام: قبلا یکی از مسیرهای اصلی بود و حتی تو یه مورد، ۴۶۸ نفر با هواپیما از ویتنام به کره جنوبی منتقل شدن. اما بعد از اون، ویتنام کنترل مرزهاش رو خیلی شدیدتر کرد.
- لائوس: این کشور هم مثل ویتنام خیلی با پناهنده‌های کره شمالی همدلی نشون نمیده و مواردی از دستگیری و بازگردوندن اونها وجود داشته.
- مغولستان: یه مسیر کوتاه‌تر و امن‌تر هست. دولت مغولستان سعی میکنه با هر دو کره روابط خوبی داشته باشه، اما با پناهنده‌های شمالی همدردی میکنه و کسایی که دستگیر میشن رو به کره جنوبی میفرسته. مشکل این مسیر، عبور از بیابان سخت «گوبی» هست.
فصل ششم: سفر معکوس، بازگشت به خانه
شاید عجیب به نظر برسه، اما بعضی از فراری‌ها داوطلبانه به کره شمالی برمیگردن. به این افراد میگن «فراری‌های دوگانه».
چرا بعضی‌ها برمیگردن؟
- مشکلات در کره جنوبی: همونطور که گفتیم، زندگی تو کره جنوبی برای خیلی‌ها سخته. تبعیض، مشکلات مالی، و حس غربت باعث میشه بعضی‌ها به فکر برگشتن بیفتن. یه نظرسنجی تو سال ۲۰۲۱ نشون داد که ۱۸ درصد از فراری‌ها حاضرن به کره شمالی برگردن.
- تبلیغات کره شمالی: از زمان «کیم جونگ اون»، کره شمالی یه کمپینی رو شروع کرده تا فراری‌ها رو به برگشتن تشویق کنه. به اونها قول پول (مثلا ۵۰ میلیون وون کره جنوبی، حدود ۴۴ هزار دلار)، خونه، شغل و بخشش میدن. بعضی از کسایی که برمیگردن رو به تلویزیون میارن تا از شرایط بد زندگی تو کره جنوبی بگن و به رهبر جدیدشون ابراز وفاداری کنن.
چند مورد واقعی از بازگشت
- جون هه سونگ (لیم جی هیون): این خانم که تو چند تا برنامه تلویزیونی کره جنوبی هم شرکت کرده بود، تو سال ۲۰۱۷ به کره شمالی برگشت و تو تلویزیون اونجا گفت که باهاش بدرفتاری شده و مجبورش کردن علیه کره شمالی داستان‌سرایی کنه.
- مرد شناگر: تو جولای ۲۰۲۰، کره شمالی اعلام کرد یه مورد مشکوک به کرونا پیدا کرده که مربوط به مردی میشه که قبلا به جنوب فرار کرده بود و حالا با شنا کردن از جزیره «گانگوا» به شمال برگشته.
- بازگشت از طریق منطقه غیرنظامی: تو ژانویه ۲۰۲۲، یه مرد که حدود یک سال تو کره جنوبی به عنوان نظافتچی کار میکرد و به سختی خرج زندگیش رو در میاورد، از منطقه به شدت محافظت شده غیرنظامی (DMZ) عبور کرد و به کره شمالی برگشت.
وزارت اتحاد کره جنوبی بین سالهای ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱، بازگشت ۳۰ فراری رو ثبت کرده، اما احتمالا تعداد واقعی بیشتر از این حرفهاست.
فصل هفتم: فراری‌ها در دنیای کتاب و سینما
داستان زندگی این آدمها اونقدر پر از فراز و نشیبه که الهام‌بخش خیلی از کتابها، فیلمها و سریالها شده. اینجا به چند تاشون اشاره میکنیم:
کتابها:
- فرار از اردوگاه ۱۴ (Escape from Camp 14): داستان زندگی «شین دونگ هیوک» که تو یه اردوگاه کار اجباری به دنیا اومده و بزرگ شده.
- برای زندگی (In Order to Live): خاطرات «یونمی پارک» از فرارش از کره شمالی به چین و در نهایت کره جنوبی. (البته در مورد صحت کامل داستان یونمی پارک بحثهایی وجود داره.)
- دختری با هفت نام (The Girl with Seven Names): داستان واقعی «هیونسو لی» که تو سال ۱۹۹۷ از رودخانه «یالو» عبور کرد و فرار کرد.
فیلمها و مستندها:
- فراتر از آرمان‌شهر (Beyond Utopia – 2023): یه مستند در مورد یه کشیش کره جنوبی که به یه خانواده کره شمالی کمک میکنه تا از طریق چین، ویتنام، لائوس و تایلند فرار کنن.
- عبور (Crossing – 2008): فیلمی در مورد مردی که برای پیدا کردن دارو برای همسر مریضش به چین فرار میکنه.
- قطار سئول (Seoul Train – 2004): مستندی در مورد سفرهای خطرناک پناهنده‌های کره شمالی.
سریالها:
- فرود اضطراری بر روی تو (Crash Landing on You – 2019): یه سریال رمانتیک در مورد یه زن ثروتمند کره جنوبی که به طور اتفاقی سر از کره شمالی در میاره.
- بازی مرکب (Squid Game – 2021): یکی از شخصیتهای اصلی این سریال، «کانگ سه بیوک»، یه فراری از استان هامگیونگ شمالی کره شمالی هست.
پرسش و پاسخ
خب، حالا که یه دید کلی پیدا کردیم، بیایم چند تا سوال مهم رو که ممکنه تو ذهنتون باشه با هم مرور کنیم.
سوال ۱: پس چرا بیشترشون میخوان برن کره جنوبی؟ مگه کشورهای دیگه بهتر نیست؟
جواب: دلیل اصلیش اینه که طبق قانون اساسی کره جنوبی، اونها شهروند اون کشور حساب میشن. این یعنی به محض رسیدن، میتونن شهروندی بگیرن و از حمایتهای دولتی مثل خونه، پول و آموزش استفاده کنن. تو کشورهای دیگه، باید یه پروسه طولانی و سخت پناهندگی رو طی کنن که ممکنه سالها طول بکشه و آخرش هم قبول نشن.
سوال ۲: فرار کردن واقعا اینقدر سخته؟
جواب: بله، خیلی سخت و خطرناکه. مرز جنوبی که کاملا بسته‌اس و پر از مین و سربازه. مرز روسیه هم به شدت کنترل میشه و هر کسی رو بگیرن تحویل کره شمالی میدن. دریا هم خیلی خطرناکه. تنها راه عملی، مرز چینه که اون هم با وجود گشتهای مرزی و حالا با تکنولوژی‌های جدید مثل تشخیص چهره، به یه تله مرگبار تبدیل شده.
سوال ۳: بزرگترین چالش جدید برای کسایی که از چین فرار میکنن چیه؟
جواب: بدون شک، تکنولوژی نظارتی پیشرفته چین. سیستمهای تشخیص چهره، دوربینهای 5G، و جمع‌آوری اطلاعات بیومتریک (اثر انگشت و صدا) باعث شده حرکت کردن تو چین بدون شناسایی شدن تقریبا غیرممکن بشه. این تکنولوژی ریسک دستگیری رو خیلی بالا برده و هزینه فرار رو هم چند برابر کرده.
سوال ۴: یعنی هر کی به کره جنوبی میرسه، زندگیش عالی میشه؟
جواب: نه همیشه. همونطور که دیدیم، خیلی‌هاشون با مشکلات جدی روبرو میشن. تبعیض، پیدا نکردن کار مناسب، درآمد پایین، و از همه مهمتر مشکلات روحی مثل افسردگی و PTSD خیلی بینشون شایعه. بعضی‌ها اونقدر ناامید میشن که حتی تصمیم میگیرن به کره شمالی برگردن.
سوال ۵: اگه بازگردوندن فراری‌ها توسط چین خلاف قوانین بین‌المللیه، پس چرا این کار رو میکنه؟
جواب: این یه سوال خیلی پیچیده‌اس. چین چند تا دلیل برای این کارش داره. اول اینکه اونها رو پناهنده سیاسی نمیدونه و بهشون میگه «مهاجر اقتصادی غیرقانونی». دوم اینکه با کره شمالی قراردادهای دوجانبه مرزی داره که توش به بازگردوندن فراری‌ها اشاره شده. و سوم، و شاید مهمتر از همه، چین نمیخواد روابط استراتژیکش با کره شمالی به عنوان یه همسایه و متحد قدیمی خراب بشه. با اینکه این کارش با تعهداتش تو کنوانسیون پناهندگان و کنوانسیون علیه شکنجه در تضاده، اما فعلا این سیاست رو ادامه میده.
منابع
- [۲] China Intensifies Biometric Surveillance to Crack Down on North Korean Defectors – ID Tech
- [۴] China cracks down on North Korean defectors with biometric surveillance – The Japan Times
- [۶] Trapped in transit: North Korean defectors’ catch-22 in China – Daily NK English
- [۸] North Korea’s fleeing defectors | Politics | Al Jazeera
- [۱۰] Most N. Korean defectors repatriated last year are still in re-education camps – Daily NK English
- [۱۲] Shattered Dreams: The tragic journey of North Korean defectors in China – Daily NK English
- [۱۴] China must not forcibly repatriate North Korean escapees: UN experts | OHCHR
- [۱۶] China Appears to Have Repatriated North Koreans Despite International Pressure – KED Global
- [۱] North Korean defectors – Wikipedia
- [۳] CHINA – NORTH KOREA Beijing using facial recognition to track down North Korean refugees
- [۵] China’s facial recognition technology hinders North Korean escapees – Radio Free Asia
- [۷] The Plight of North Korean Refugees in China | Wilson Center
- [۹] Beijing Rejects Seoul’s Demand to Stop Repatriating North Korean Defectors
- [۱۱] China Forcibly Returns More than 500 to North Korea | Human Rights Watch
- [۱۳] China Forcibly Returns 60 Refugees to North Korea | Human Rights Watch
- [۱۵] Chinese Repatriation of North Korean Escapees: An International Law Analysis | OHRH
- [۱۷] 5G Technology Used to Capture North Korean Defectors – Back to Jerusalem
دیدگاهتان را بنویسید