خلاصه
- یه تحقیق جدید نشون داده داروهای ADHD میتونن ریسک مشکلاتی مثل خودکشی، سوءمصرف مواد، تصادف و جرم رو تو افراد دارای این اختلال کم کنن.
- این مطالعه بزرگ روی حدود ۱۵۰ هزار نفر تو سوئد انجام شده و تاثیر مصرف داروهای ADHD رو روی کاهش ریسک این اتفاقات بررسی کرده.
- نتایج نشون میده که تو اولین اتفاق، ریسک خودکشی ۱۷٪، سوءمصرف ۱۵٪، تصادفات ۱۲٪ و جرم ۱۳٪ کاهش پیدا کرده؛ این کاهش‌ها تو اتفاقات تکراری بیشتر هم بوده.
- متخصصا میگن دلیلش اینه که داروها با کاهش تکانش‌گری و بهبود تمرکز، احتمال بروز این مشکلات رو کمتر میکنن.
- داروهای محرک (مثل ریتالین) تو کاهش ریسک‌ها موثرتر از داروهای غیرمحرک بودن و برای کسایی که قبلاً سابقه این مشکلات رو داشتن، تاثیر قوی‌تری دیده شده.
- این مطالعه میتونه به بیمارها، پزشک‌ها و سیاست‌گذارها کمک کنه تا تصمیم‌های بهتری برای درمان ADHD بگیرن، هرچند که محدودیت‌هایی مثل نبود اطلاعات درباره درمان‌های غیردارویی داشته.
یک مطالعه جدید که در «مجله پزشکی بریتانیا» (BMJ) منتشر شده، نشون میده که درمان دارویی برای افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD) میتونه روی جنبه‌های مختلفی از زندگی اونها تاثیر بذاره. این تحقیق میگه این داروها میتونن به کاهش ریسک مشکلاتی مثل سو مصرف مواد، رفتارهای خودکشی، تصادفات رانندگی و جرم و جنایت کمک کنن. این مشکلات معمولا با علایم رایج ADHD مثل رفتارای تکانشی (بدون فکر عمل کردن) و حواس‌پرتی راحت، در ارتباط هستن.
به طور کلی، اختلال ADHD یعنی مغز به شکلی متفاوت از بیشتر آدم‌ها کار میکنه. علایم اون میتونه شامل مشکل در تمرکز و یکجا نشستن، سطح انرژی بالا و تکانشی بودن باشه. گفته میشه که حدود ۵ درصد از کودکان و ۲.۵ درصد از بزرگسالان در سراسر جهان این اختلال رو دارن و تعداد تشخیص‌ها هم در حال افزایشه. البته این افزایش به این معنی نیست که اختلال داره شایع‌تر میشه، بلکه افراد بیشتری برای تشخیص و کمک گرفتن اقدام میکنن. در بریتانیا، یک تحقیق توسط BBC نشون داد که صف‌های انتظار برای ارزیابی و تشخیص خیلی طولانیه.
داروهای محرک، که رایج‌ترین نوع دارو برای ADHD هستن، به مدیریت علایم روزمره کمک میکنن. اما تا به حال شواهد کمی در مورد مزایای بلندمدت اونها روی رفتار افراد وجود داشته. از طرفی، عوارض جانبی شناخته‌شده‌ای مثل سردرد، کاهش اشتها و مشکلات خواب، بحث‌هایی رو در مورد ایمنی این داروها ایجاد کرده.
نتایج اصلی تحقیق چی میگه؟
این مطالعه جدید روی ۱۴۸,۵۰۰ نفر با تشخیص ADHD در سوئد انجام شده که بین ۶ تا ۶۴ سال سن داشتن. از این تعداد، حدود ۵۷ درصد درمان دارویی رو شروع کردن و از بین اونها، برای ۸۸ درصد داروی متیل فنیدیت (که با نام ریتالین هم شناخته میشه) تجویز شده بود.
محققان دانشگاه «ساوتهمپتون» و موسسه «کارولینسکا» در استکهلم متوجه شدن که مصرف داروی ADHD با کاهش درصدهای زیر در «اولین وقوع» یک اتفاق منفی مرتبطه:
- رفتار خودکشی: ۱۷ درصد کاهش
- سو مصرف مواد: ۱۵ درصد کاهش
- تصادفات رانندگی: ۱۲ درصد کاهش
- رفتار مجرمانه: ۱۳ درصد کاهش
اما وقتی اتفاقات «تکرار شونده» رو تحلیل کردن، این کاهش‌ها حتی بیشتر هم بود:
- تلاش برای خودکشی: ۱۵ درصد کاهش
- سو مصرف مواد: ۲۵ درصد کاهش
- آسیب‌های تصادفی: ۴ درصد کاهش
- تصادفات رانندگی: ۱۶ درصد کاهش
- رفتار مجرمانه: ۲۵ درصد کاهش
برای آسیب‌های تصادفی، کاهش ریسک در اولین وقوع از نظر آماری چشمگیر نبود، اما برای اتفاقات تکراری، کاهش ۴ درصدی دیده شد.
چرا این اتفاق میفته و نظر متخصص‌ها چیه؟
پروفسور «ساموئل کورتزه»، یکی از نویسنده‌های این مقاله و استاد روانپزشکی کودک و نوجوان در دانشگاه ساوتهمپتون، میگه: «اغلب اطلاعاتی در مورد ریسک‌های درمان نکردن ADHD وجود نداره. حالا ما شواهدی داریم که نشون میده این داروها میتونن این ریسک‌ها رو کاهش بدن.»
توضیح این مسئله میتونه این باشه که دارو با کاهش رفتارای تکانشی و کمبود تمرکز، ریسک تصادف موقع رانندگی یا رفتارهای پرخاشگرانه که میتونه به جرم منجر بشه رو کم میکنه.
پروفسور «استوارت کینر» از دانشگاه «کرتین» در استرالیا هم معتقده که این تحقیق «فواید گسترده تشخیص و درمان ADHD» رو نشون میده. به گفته اون، «عدم تشخیص و درمان ADHD میتونه به خوددرمانی با الکل یا مواد دیگه، سلامت روان ضعیف، آسیب و حتی زندانی شدن منجر بشه. افراد زیادی با ADHD تشخیص داده نشده سر از سیستم قضایی درمیارن، جایی که ممکنه وضعیتشون همچنان تشخیص داده نشده و درمان نشده باقی بمونه.»
محدودیت‌ها و نکته‌های مهم مطالعه
با اینکه محقق‌ها سعی کردن مطالعه تا جای ممکن دقیق باشه، اما نمیشه این احتمال رو رد کرد که عواملی مثل ژنتیک افراد، سبک زندگی و شدت ADHD اونها روی نتایج تاثیر گذاشته باشه.
«یان میدمنت»، استاد داروسازی بالینی در دانشگاه «استون»، میگه این مطالعه «به درک ما از مزایای بالقوه این داروها اضافه میکنه». با این حال، اون اشاره میکنه که این تحقیق ارزیابی نکرده که آیا بیمارها واقعا داروهاشون رو مصرف کردن یا دوزهای مختلف چه تاثیری داشته.
مطالعه اصلی در BMJ هم به چند محدودیت دیگه اشاره میکنه:
- نبود اطلاعات در مورد درمان‌های غیردارویی: این تحقیق اطلاعاتی در مورد روان‌درمانی نداشته. پس مقایسه در واقع بین مصرف دارو و «مراقبت معمول» بوده، نه مصرف دارو در مقابل هیچ درمانی.
- امکان مصرف نامنظم: ممکنه بعضی از افراد داروهاشون رو طبق دستور مصرف نکرده باشن که این میتونه روی نتایج تاثیر بذاره.
- تاثیر دوز دارو: مطالعه نتونسته تاثیر دوزهای مختلف دارو رو بررسی کنه.
جزئیات بیشتر از دل تحقیق
این مطالعه چند یافته جالب دیگه هم داشت:
- داروهای محرک در مقابل غیرمحرک: داروهای محرک (مثل متیل فنیدیت و آمفتامین‌ها) در مقایسه با داروهای غیرمحرک (مثل اتومو‌کستین) با کاهش بیشتری در این ریسک‌ها همراه بودن. این یافته با دستورالعمل‌های بالینی فعلی که معمولا محرک‌ها رو به عنوان خط اول درمان توصیه میکنن، هماهنگه.
- تاثیر سابقه قبلی: کاهش ریسک‌ها در افرادی که سابقه قبلی این مشکلات (مثل سو مصرف مواد یا جرم) رو داشتن، مشخص‌تر و قوی‌تر بود.
- تفاوت‌های سنی و جنسیتی: کاهش ریسک سو مصرف مواد و جرم در بزرگسالان بیشتر از کودکان و نوجوانان بود. همچنین کاهش ریسک اولین وقوع جرم در زنان بیشتر از مردان دیده شد.
در نهایت، محقق‌ها میگن این تحقیق اطلاعات مهمی در مورد مزایای داروهای ADHD ارائه میده که میتونه به بیمارها، پزشک‌ها و سیاست‌گذارها در تصمیم‌گیری برای شروع درمان کمک کنه.
دیدگاهتان را بنویسید