اینترنت ماهواره‌ای کایپر آمازون در استرالیا و رقابت با استارلینک

جو لاتان، مدیر پروژه کایپر برای استرالیا و نیوزلند، گفته: «جغرافیای وسیع استرالیا چالش‌های خاصی برای اتصال به اینترنت ایجاد میکنه که زیرساخت‌های سنتی از پسش برنمیان. این همکاری با NBN Co نشون دهنده تعهد ما برای حل این مشکلات با نوآوری و همکاره». این اولین قرارداد بزرگ پروژه کایپر به حساب میاد.

راجیو بادیال، نایب رئیس بخش فناوری کایپر، هم گفته: «ما پروژه کایپر رو طوری طراحی کردیم که پیشرفته‌ترین سیستم ماهواره‌ای باشه که تا حالا ساخته شده، و این نوآوری رو با سابقه طولانی آمازون در بهتر کردن زندگی روزمره مشتری‌ها ترکیب میکنیم».

پروژه کایپر دقیقا چیه؟

پروژه کایپر که آمازون شش سال پیش معرفیش کرد، در واقع جوابی به پروژه استارلینک ایلان ماسکه. برنامه اینه که یه شبکه با بیشتر از ۳۲۰۰ ماهواره در مدار پایینی زمین (LEO) ساخته بشه. در حال حاضر ۷۸ ماهواره در مدار قرار گرفتن و بیشتر از ۸۰ پرتاب دیگه هم برای تکمیل این مجموعه ماهواره‌ای برنامه‌ریزی شده. وقتی این شبکه کامل بشه، میتونه تقریبا هر نقطه‌ای از کره زمین رو پوشش بده. ماهواره‌ها با لینک‌های نوری پرسرعت به هم وصل میشن و یه شبکه توری شکل تو فضا درست میکنن. این شبکه به یه سیستم جهانی از آنتن‌ها، فیبر نوری و نقاط اتصال اینترنت روی زمین هم متصله.

رقابت با استارلینک

با این پروژه، آمازون میخواد با استارلینک ایلان ماسک رقابت کنه که همین الان هم فعالانه کار میکنه، مثلا تو اوکراین ارتش از اینترنت ماهواره‌ایش استفاده میکنه. البته هنوز برای مقایسه این دو شرکت از نظر مقیاس زوده، چون استارلینک بیشتر از ۸۰۰۰ ماهواره تو مدار داره و تو بیشتر از ۱۰۰ کشور سرویس میده. تعداد مشتری‌های استارلینک تو استرالیا هم در حال حاضر بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ هزار نفر تخمین زده میشه. در مقابل، کایپر تازه اول راهه و فعلا ۷۸ ماهواره پرتاب کرده.

جالبه که شرکت NBN استرالیا برای این قرارداد بزرگ، پروژه کایپر رو به استارلینک ترجیح داده. این معامله یه فرصت از دست رفته برای استارلینک به حساب میاد که بزرگترین ارائه‌دهنده این نوع خدمات شبکه در جهانه.

چرا استرالیا کایپر رو انتخاب کرد؟

شرکت NBN گفته که این تصمیم بعد از یه فرایند ارزیابی دقیق گرفته شده، اما دلیل مشخصی برای انتخاب آمازون به جای استارلینک اعلام نکرده. با این حال، بعضی تحلیلگرها نظراتی دارن. پاول باد، یه تحلیلگر صنعت مخابرات، معتقده که این تصمیم احتمالا برای محدود کردن «ریسک حاکمیتی» گرفته شده. منظور اینه که استرالیا نخواسته کنترل زیرساخت‌های حیاتی خودشو به شرکتی بده که با «یه آمریکای خیلی غیرقابل پیش‌بینی» مرتبطه. اون اضافه کرده: «مطمئنم که وابستگی کامل به استارلینک وضعیت مطلوبی به حساب نمیاد». به گفته باد، این نگرانی وجود داره که اگه شخصی مثل دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا بشه، ممکنه از سرویس‌هایی مثل استارلینک و کایپر برای اهداف سیاسی استفاده کنه.

گاوین ویلیامز، مدیر ارشد توسعه NBN، گفته: «درسته که آمازون کایپر هنوز خدماتی تو استرالیا یا جهان راه ننداخته، اما طبق گزارش‌ها حدود ۱۵ میلیارد دلار تو این برنامه سرمایه‌گذاری میکنن». اون اضافه کرده: «ما کاملا اطمینان داریم که کایپر شریکیه که به حرفی که میزنه عمل میکنه».

جایگزینی برای ماهواره‌های قدیمی

این قرارداد باعث میشه سرویس ماهواره‌ای فعلی استرالیا به نام «اسکای ماستر» (Sky Muster) که از ماهواره‌های زمین‌ثابت استفاده میکنه، کم‌کم کنار گذاشته بشه. دو تا ماهواره اسکای ماستر تا زمان انتقال کامل به شبکه کایپر به کار خودشون ادامه میدن و تا حدود سال ۲۰۳۲ عملیاتی باقی میمونن. بعد از اون، شرکت NBN گزینه‌های مختلفی رو برای این دو ماهواره بررسی میکنه.

الی سوئینی، مدیرعامل NBN، گفته که این تغییر از دو ماهواره زمین‌ثابت به مجموعه‌ای از ماهواره‌های مدار پایینی زمین، کمک میکنه شبکه NBN برای آینده آماده باشه و بهترین تجربه اینترنت رو برای مشتری‌های مناطق روستایی و دورافتاده فراهم کنه.

جف بزوس، آمازون، بلو اوریجین و کایپر: قضیه چیه؟

خیلی‌ها فکر میکنن پروژه کایپر و شرکت «بلو اوریجین» (Blue Origin) یکی هستن، چون جفتشون رو جف بزوس راه انداخته. اما این دو تا با هم فرق دارن. جف بزوس که سال ۱۹۹۴ آمازون رو تاسیس کرد و ثروتش در سال ۲۰۲۵ به بیشتر از ۲۴۱ میلیارد دلار رسید، از پولش برای کارهای مختلفی مثل خرید روزنامه واشنگتن پست یا تاسیس شرکت هوافضای خصوصی بلو اوریجین استفاده کرده.

• بلو اوریجین (Blue Origin): این شرکت کاملا خصوصیه و بزوس با فروش سهام آمازونش (مثلا سالی ۱ میلیارد دلار طبق گفته خودش در سال ۲۰۱۷) پولشو تامین میکنه. هدفش پروژه‌های فضایی مثل راکت «نیو شپرد» یا راکت قابل استفاده مجدد «نیو گلن» هست.
• پروژه کایپر (Project Kuiper): این پروژه زیرمجموعه شرکت آمازونه، یه شرکت سهامی عام. آمازون نمیتونه همینجوری پول رو صرف علاقه‌های شخصی بنیان‌گذارش کنه. این شرکت باید به سهامدارهاش جواب پس بده. به همین دلیل، آمازون یه سرمایه‌گذاری ۱۰ میلیارد دلاری برای کایپر تعریف کرده و باید نشون بده که این پروژه سودآوره. این ۱۰ میلیارد دلار در مقایسه با هزینه‌های دیگه آمازون، مثلا ۱۱۸ میلیارد دلاری که امسال برای زیرساخت‌های هوش مصنوعی خرج میکنه، رقم بزرگی نیست.

نکته جالب اینه که چون آمازون یه شرکت عمومیه، نمیتونه تو انتخاب پیمانکار پرتاب ماهواره‌هاش فقط به شرکت بزوس (بلو اوریجین) تکیه کنه. برای همین، آمازون پرتاب ماهواره‌های کایپر رو بین شرکت‌های مختلفی مثل ULA، آریان‌گروپ اروپا و حتی اسپیس‌ایکس (رقیب اصلیش) تقسیم کرده. دلیل دیگه‌اش هم اینه که توسعه راکت نیو گلن شرکت بلو اوریجین خیلی کند پیش رفته و از برنامه عقب مونده.

برنامه‌های پرتاب و آینده

آمازون انتظار داره اواخر سال ۲۰۲۵ سرویس‌دهی به اولین مشتری‌هاشو شروع کنه، هرچند هنوز اعلام نکرده کجا و با چه قیمتی. پرتاب بعدی ماهواره‌های کایپر برای ۷ آگوست برنامه‌ریزی شده. یکی از این ماموریت‌ها به نام KF-02 قراره توسط شرکت اسپیس‌ایکس انجام بشه. تو این ماموریت، یه راکت فالکون ۹ برای اولین بار استفاده میشه و بعد از جداسازی، روی سکوی شناور «A Shortfall of Gravitas» در اقیانوس اطلس فرود میاد.