یه تحقیق جدید که توی مجله «تحقیقات روانپزشکی و عملکرد بالینی» چاپ شده، به این نتیجه رسیده که آدمایی که ویژگی‌های خودشیفتگی بیشتری دارن، ممکنه بیشتر دچار «رویاپردازی ناسازگار» بشن. این تحقیق همچنین یه ارتباط جالب بین نوع مکانیسم‌های دفاعی روانی ما و این نوع رویاپردازی‌ها پیدا کرده. در واقع، آدمایی که زیاد رویاپردازی ناسازگار میکنن، کمتر از مکانیسم‌های دفاعی «بالغ» و بیشتر از دفاع‌های «روان‌رنجور» و «نابالغ» استفاده میکنن.
رویاپردازی ناسازگار دقیقا یعنی چی؟
رویاپردازی ناسازگار یه پدیده روان‌شناختیه که توش فرد بیش از حد، غرق رویاهای واضح و شفاف میشه، طوری که این موضوع توی زندگی روزمره‌اش اختلال ایجاد میکنه. این با رویاپردازی معمولی فرق داره؛ خیلی شدیدتره و زمان زیادی از فرد میگیره. این حالت معمولا با اتفاقات واقعی زندگی، موسیقی یا حتی بی‌حوصلگی شروع میشه.
آدمایی که این حالت رو تجربه میکنن، ممکنه برای خودشون دنیاها، شخصیت‌ها و داستان‌های پیچیده خیالی بسازن و گاهی وقت‌ها اون دنیا رو به تعاملات واقعی ترجیح بدن. این رفتار میتونه باعث این مشکلات بشه:
- ناراحتی و پریشانی قابل توجه
- مشکلات خواب
- افت عملکرد تحصیلی، شغلی یا اجتماعی
این پدیده معمولا با شرایط دیگه‌ای مثل اضطراب، افسردگی، اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD) یا تجربه تروما همراهه. با اینکه رویاپردازی ناسازگار هنوز به عنوان یه اختلال روانی رسمی شناخته نشده، اما تحقیقات نشون میده که میتونه آسیب‌های جدی به زندگی فرد بزنه. طبق یافته‌ها، تقریبا ۲.۵ درصد از مردم این رویاها رو در حدی تجربه میکنن که میشه بهش گفت مشکل بالینی، و این وضعیت بین جوون‌های ۱۸ تا ۳۰ ساله شایع‌تره.
خودشیفتگی و مکانیسم‌های دفاعی روانی چی هستن؟
برای اینکه تحقیق رو بهتر بفهمیم، باید با دو تا مفهوم دیگه هم آشنا بشیم:
- ویژگی‌های شخصیتی خودشیفته: این ویژگی‌ها شامل حس بزرگ‌بینی و مهم‌بودن بیش از حد، نیاز شدید به تحسین شدن، نداشتن حس همدلی و تمایل به سواستفاده از دیگران برای رسیدن به اهداف شخصیه. این ویژگی‌ها اگه خیلی شدید باشن، میتونن بخشی از یه اختلال سلامت روان به اسم «اختلال شخصیت خودشیفته» باشن. جالبه بدونیم که یکی از معیارهای تشخیص این اختلال در راهنمای تشخیصی DSM-5، درگیر شدن بیش از حد در «خیال‌پردازی درباره موفقیت، قدرت، درخشش، زیبایی یا عشق ایده‌آل» هست.
- مکانیسم‌های دفاعی روانی: اینها استراتژی‌های ناخودآگاهی هستن که ذهن ما برای محافظت از خودش در برابر اضطراب و ناراحتی استفاده میکنه. این مکانیسم‌ها معمولا به سه دسته تقسیم میشن:
- بالغ: مثل شوخ‌طبعی و والایش (تبدیل امیال ناپسند به کارهای سازنده).
- روان‌رنجور (نوروتیک): مثل سرکوب کردن افکار یا جابه‌جایی احساسات (مثلا عصبانیت از رئیس رو سر یه نفر دیگه خالی کردن).
- نابالغ: مثل انکار کردن واقعیت یا فرافکنی (نسبت دادن افکار یا احساسات خودمون به دیگران).
تکیه بیش از حد به مکانیسم‌های نابالغ و روان‌رنجور میتونه منجر به مشکلات روانی بشه.
این تحقیق چطوری انجام شد؟
نویسنده‌های این تحقیق، آلسیا رنزی (Alessia Renzi) و راکل ماریانی (Rachele Mariani)، میخواستن ارتباط بین رویاپردازی ناسازگار، ویژگی‌های شخصیتی خودشیفته، مکانیسم‌های دفاعی روانی، سن و جنسیت رو بررسی کنن.
- شرکت‌کننده‌ها: این تحقیق روی ۵۶۲ نفر انجام شد که از طریق شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌های محبوب بین جوون‌ها داوطلب شده بودن. میانگین سنی اونها ۲۷ سال بود و ۶۸ درصدشون زن بودن. از نظر ملیت هم اینطور تقسیم شده بودن:
- ۳۵.۷ درصد ایتالیایی
- ۱۸ درصد یونانی
- ۷.۵ درصد تُرک
- و بقیه از کشورهای دیگه بودن.
- روش کار: شرکت‌کننده‌ها یه پرسشنامه آنلاین رو پر کردن که شامل سه ابزار اصلی بود:
- مقیاس ۱۶ سوالی رویاپردازی ناسازگار (MDS-16)
- مقیاس رتبه‌بندی مکانیسم‌های دفاعی (DMRS-SR-30)
- پرسشنامه خودشیفتگی بیمارگونه (PNI)
نتایج تحقیق چی بود؟
نتایج نشون داد که یه ارتباط مشخص بین این موارد وجود داره.
۱. ارتباط اصلی:
افرادی که نمره بالاتری توی رویاپردازی ناسازگار میگرفتن، معمولا سطح بالاتری از ویژگی‌های خودشیفتگی هم داشتن. همچنین، این افراد کمتر از دفاع‌های بالغ و بیشتر به دفاع‌های نابالغ و روان‌رنجور تکیه میکردن.
۲. نقش سن و جنسیت:
یه ارتباط ضعیف ولی منفی بین رویاپردازی ناسازگار و سن پیدا شد، یعنی افراد جوون‌تر بیشتر مستعد این حالت بودن. اما هیچ تفاوت معناداری بین زن و مرد دیده نشد.
۳. نقش واسطه‌ای مکانیسم‌های دفاعی:
محقق‌ها یه مدل آماری رو هم بررسی کردن تا ببینن آیا مکانیسم‌های دفاعی، «دلیل» این ارتباط بین خودشیفتگی و رویاپردازی هستن یا نه. تحلیل‌ها نشون داد که مکانیسم‌های دفاعی نابالغ و روان‌رنجور، تا حدی این رابطه رو توضیح میدن.
به عبارت ساده‌تر، اینطوری میشه گفت:
ویژگی‌های خودشیفتگی ممکنه باعث بشه فرد بیشتر از دفاع‌های روانی نابالغ و روان‌رنجور استفاده کنه. بعد، همین استفاده از دفاع‌های ضعیف‌تر، به نوبه خودش احتمال درگیر شدن توی رویاپردازی ناسازگار رو بیشتر میکنه.
با این حال، این مکانیسم‌ها تمام داستان رو توضیح نمیدن و ممکنه عوامل دیگه‌ای هم توی این ارتباط نقش داشته باشن.
نکات و محدودیت‌های تحقیق
نویسنده‌های مقاله اینطور نتیجه‌گیری کردن که یافته‌هاشون از وجود یه پیوند بین خودشیفتگی و رویاپردازی ناسازگار حمایت میکنه و به نظر میرسه مکانیسم‌های دفاعی نقش مهمی در این بین بازی میکنن.
البته این تحقیق محدودیت‌هایی هم داشت که باید در نظر گرفت:
- روش نمونه‌گیری «گلوله برفی» (معرفی افراد توسط همدیگه) ممکنه باعث بشه نمونه تحقیق نماینده کل جامعه نباشه.
- چون تحقیق بر اساس پرسشنامه‌های خوداظهاری بوده، ممکنه بعضی‌ها تجربیاتشون رو دقیق گزارش نکرده باشن.
- طراحی تحقیق از نوع «مقطعی» بوده، یعنی فقط یه عکس فوری از یه لحظه خاص گرفته. این نوع تحقیق میتونه یه ارتباط رو نشون بده، اما نمیتونه ثابت کنه که یکی «علت» اون یکیه.
- عوامل روانی مهم دیگه‌ای مثل توانایی تنظیم هیجانات، توی این تحقیق بررسی نشدن.
دیدگاهتان را بنویسید