راهنمای جامع مهاجرت کاری به سومالی

---

اول از همه: یه نگاه کلی به شرایط سومالی

قبل از اینکه وارد جزئیات ویزا و کار بشیم، مهمه که یه تصویر کلی از شرایط این کشور داشته باشیم. اطلاعاتی که دولت‌های دیگه مثل کانادا به شهرونداشون میدن، میتونه به ما هم یه دید کلی بده.

توصیه‌های سفر و وضعیت امنیتی

دولت کانادا به شهرونداش توصیه کرده که از هر نوع سفری به سومالی خودداری کنن. دلیلش اینه که وضعیت امنیتی توی این کشور خیلی بی‌ثباته و تهدید حملات تروریستی، به خصوص در جنوب و مرکز سومالی و پایتخت یعنی موگادیشو، بالاست. در تاریخ ۴ مارس ۲۰۲۵، سفارت آمریکا در سومالی هم یه هشدار امنیتی صادر کرد و گفت اطلاعات معتبری در مورد حملات احتمالی قریب‌الوقوع به مکان‌های مختلف در سومالی، از جمله فرودگاه بین‌المللی عدن ادی در موگادیشو، وجود داره.

چند تا نکته مهم در مورد وضعیت امنیتی که باید بدونیم:

• حاکمیت قانون خیلی ضعیفه.
• تظاهرات‌های خشونت‌آمیز، بمب‌گذاری‌های انتحاری، حمله‌ها و درگیری‌های نظامی به طور منظم اتفاق میفته.
• احساسات ضدغربی ممکنه گاهی قوی باشه.
• مسافرهای خارجی، از جمله خبرنگارها، فعال‌های حقوق بشر و کارمندهای سازمان‌های بشردوستانه، در معرض ریسک خیلی بالای آدم‌ربایی، قتل و دستگیری بدون اطلاع قبلی یا دلیل مشخص هستن.
• اگه کسی با وجود این هشدارها به سومالی سفر کنه، ممکنه برای خروج از کشور با مشکل مواجه بشه.

وضعیت سیاسی و زیرساخت‌ها

وضعیت سیاسی، به خصوص توی موگادیشو، غیرقابل پیش‌بینیه. درگیری بین نیروهای امنیتی و معترض‌ها اتفاق افتاده و حملات در پایتخت زیاد شده که باعث تلفات غیرنظامی و آسیب به زیرساخت‌ها شده. تظاهرات‌ها هم ممکنه هر لحظه به خشونت کشیده بشن.

از نظر امکانات هم باید بدونیم که:

• امکانات توریستی وجود نداره.
• تامین برق و آب تضمین شده نیست.
• خدمات تلفن بین‌المللی و دسترسی به اینترنت فقط به شهرهای بزرگ‌تر محدود میشه که اونجا هم این خدمات قابل اعتماد نیستن.
• فرودگاه بین‌المللی عدن ادی در موگادیشو به خاطر درگیری‌ها، اغلب با هشدار کم یا بدون هیچ هشداری بسته میشه.
• مرز زمینی بین کنیا و سومالی بسته است.

این اطلاعات به این معنی نیست که سفر کاری غیرممکنه، اما نشون میده که باید با آگاهی کامل از شرایط و چالش‌های موجود، برای این کار برنامه‌ریزی کرد.

چه کسایی توی سومالی به مجوز کار احتیاج دارن؟

قانون خیلی ساده است: هر شهروند خارجی که بخواد در سومالی کار کنه، باید یه مجوز کار معتبر داشته باشه. این قانون برای همه شهروندهای غیرسومالیایی berlaku است، چه برای یه موقعیت شغلی طولانی‌مدت به اونجا برن و چه برای کارهای موقت.

این شامل افراد زیر هم میشه:

• کارمندهای تمام‌وقت
• کارمندهایی با قراردادهای موقت
• مشاورها
• پیمانکارها
• کارمندهای سازمان‌های بشردوستانه

در واقع، بسته به ماهیت کار و مدت زمان اقامت، تقریبا هر نوع فعالیت شغلی به مجوز کار احتیاج داره. مسئولیت اصلی برای اطمینان از اینکه کارمندهای خارجی مجوزها و ویزاهای لازم برای کار قانونی رو دارن، به عهده کارفرماست.

انواع ویزاهای کاری در سومالی

سومالی چند نوع ویزای کاری مختلف داره که هر کدوم برای نیازهای شغلی خاصی طراحی شدن. کارفرماها باید با دقت گزینه‌ها رو بررسی کنن تا ببینن کدوم ویزا برای نقش و مدت زمان قرارداد کارمندشون مناسب‌تره.

نوع ویزا	توضیحات
ویزای کار موقت (Temporary Work Visa)	برای قراردادهای کاری کوتاه‌مدت صادر میشه و معمولا تا ۶ ماه اعتبار داره.
ویزای کار بلندمدت (Long-Term Work Visa)	برای کارمندهایی طراحی شده که قراردادشون بیشتر از شش ماهه و به حمایت مالی (اسپانسرشیپ) کارفرما احتیاج داره.
ویزای بشردوستانه (Humanitarian Work Visa)	مخصوص افرادیه که با سازمان‌های بین‌المللی یا مردم‌نهاد (NGO) روی پروژه‌های بشردوستانه کار میکنن.
ویزای تجاری (Business Visa)	برای کارهای تجاری کوتاه‌مدت مثل جلسه‌ها یا راه‌اندازی اولیه پروژه‌ها مناسبه و معمولا بین ۳۰ تا ۹۰ روز اعتبار داره.
مجوز ورود ویژه (Special Entry Permits)	گاهی برای کارمندهای بخش‌های بشردوستانه یا توسعه‌ای صادر میشه.

نکته مهم اینه که مجوز کار (Work Permit) سند اصلیه که به شما اجازه کار میده و معمولا بعد از ورود به سومالی با یکی از این ویزاها باید براش اقدام کرد.

سه راه اصلی برای استخدام و گرفتن ویزای کار

وقتی یه شرکت میخواد یه نیروی خارجی رو در سومالی استخدام کنه، معمولا یکی از این سه تا مسیر رو انتخاب میکنه:

۱. اسپانسر شدن برای کارمند خارجی از طریق مجوز کار یا ویزا

این رایج‌ترین راه برای شرکت‌هاییه که میخوان استعدادهای خارجی رو به صورت تمام‌وقت در سومالی استخدام کنن. برای این کار، کارفرما (یا یه شرکتی که نقش کارفرمای رسمی یا Employer of Record رو بازی میکنه مثل Playroll) باید یه شخصیت حقوقی ثبت‌شده در سومالی داشته باشه و یه پیشنهاد کار مطابق با قوانین اونجا صادر کنه.

• نکات کلیدی:
  • حمایت مالی یا «اسپانسرشیپ» الزامیه. پیمانکارها یا فریلنسرها نمیتونن از این طریق درخواست بدن.
  • کارمندها باید در محل کار تاییدشده باقی بمونن، مگر اینکه اجازه جابجایی یا تغییر کارفرما رو داشته باشن.
  • زمان پردازش درخواست‌ها متغیره و بسته به سفارت یا کنسولگری، تقریبا ۲ تا ۴ هفته طول میکشه.
• این روش برای چه کسایی بهتره؟ برای نقش‌های شغلی بلندمدت که به حضور فیزیکی در دفتر یا به صورت ترکیبی (هیبریدی) در سومالی احتیاج دارن.

۲. استخدام یه پیمانکار یا فریلنسر خارجی در سومالی

متخصص‌های مستقلی که در سومالی هستن میتونن به صورت قانونی با مشتری‌های بین‌المللی کار کنن بدون اینکه به اسپانسرشیپ کارفرما احتیاج داشته باشن. اما باید قوانین محلی مربوط به ثبت‌نام مالیاتی و گزارش‌دهی رو رعایت کنن.

• این روش برای چه کسایی بهتره؟ برای فریلنسرها، مشاورها یا نقش‌های مبتنی بر پروژه، به خصوص اگه اون فرد از قبل در سومالی زندگی میکنه.

۳. جابجایی یه کارمند فعلی به سومالی

اگه شرکتی بخواد یکی از کارمندهای فعلی خودش رو به سومالی منتقل کنه، باز هم باید همون فرایند ویزا و راه‌اندازی سیستم حقوق و دستمزد رو طی کنه. حتی اگه اون کارمند در جای دیگه‌ای برای شما کار میکنه، برای رعایت قوانین، یه کارفرمای رسمی محلی (Employer of Record یا EOR) لازمه. یه EOR میتونه تمام مراحل محلی رو انجام بده، از جمله:

• اسپانسرشیپ مجوز کار و کارهای اداری مهاجرت.
• ثبت‌نام در ادارات محلی و سیستم‌های حقوق و دستمزد.
• ثبت‌نام در مزایای اجباری و طرح‌های قانونی.

مدارک لازم برای گرفتن مجوز کار در سومالی

برای گرفتن مجوز کار در سومالی، هم کارفرما و هم کارمند باید شرایط خاصی رو داشته باشن. کارفرما باید از درخواست حمایت کنه و کارمند باید مدارک مربوطه رو ارائه بده.

لیست مدارک مورد نیاز:

• اسپانسرشیپ کارفرما: یه سازمان یا کارفرمای حامی در سومالی الزامیه.
• اثبات استخدام: یه قرارداد امضاشده یا نامه پیشنهاد کار از طرف کارفرما.
• پاسپورت معتبر: کارمند باید پاسپورتی داشته باشه که حداقل شش ماه از اعتبارش باقی مونده باشه.
• گواهی سلامت: گواهی‌های پزشکی که ثابت کنه کارمند برای کار کردن مشکلی نداره.
• فرم درخواست: فرم تکمیل‌شده درخواست مجوز کار.
• پرداخت هزینه‌ها: رسید پرداخت هزینه درخواست.
• مدارک تحصیلی و حرفه‌ای: کپی مدارک تحصیلی و گواهینامه‌های حرفه‌ای.
• رزومه (CV).
• گواهی عدم سوء‌پیشینه: از کشور محل اقامت.
• عکس‌های سایز پاسپورت.

یک نکته فوق‌العاده مهم در مورد مدارک هویتی

یه چالش بزرگ در مورد سومالی، وضعیت مدارک رسمی و هویتیه. بر اساس اطلاعاتی که دولت آمریکا منتشر کرده:

• دولت سومالی از دسامبر ۱۹۹۰ عملا وجود نداشته و بعد از اون کشور درگیر جنگ داخلی شده. در طول این جنگ، بیشتر سوابق و اسناد رسمی از بین رفتن. اون تعداد کمی هم که باقی مونده، در دست افراد شخصیه یا غیرقابل دسترسیه.
• به همین دلیل، هیچ مرجع صلاحیت‌دار رسمی برای صدور مدارک هویتی وجود نداره.
• سفارت آمریکا به متقاضی‌های سومالیایی خودش اعلام کرده که گواهی‌های صادر شده در سومالی (مثل سند ازدواج یا طلاق) رو قبول نمیکنه.

راه حل چیه؟

برای مدارکی مثل گواهی تولد، ازدواج، طلاق یا فوت، راه حل استفاده از «سوگندنامه» (Affidavit) است.
یعنی متقاضی باید یه سوگندنامه محضری تهیه کنه که توسط حداقل دو نفر امضا شده باشه. این سوگندنامه باید شامل اطلاعات زیر باشه:

• برای تولد: محل تولد، زمان تولد و نام کامل پدر و مادر.
• برای ازدواج: محل ازدواج، زمان ازدواج و نام کامل طرفین.
• برای طلاق: محل طلاق، زمان طلاق و نام کامل طرفین.
• برای فوت: محل فوت، زمان فوت و نام کسی که فوت رو تایید کرده.

منطقه خودمختار «سومالی‌لند» سیستم بهتری برای ثبت سوابق داره. اگه متقاضی مدرکی از این منطقه داره، بهتره علاوه بر سوگندنامه، اون مدرک رو هم ارائه بده.

فرایند قدم به قدم درخواست مجوز کار

روند درخواست برای مجوز کار در سومالی چند مرحله داره که معمولا توسط کارفرما شروع میشه:

1. ارسال درخواست اسپانسرشیپ: کارفرما یه درخواست حمایت مالی رو به مقامات مربوطه سومالی (مثل وزارت کار) ارسال میکنه.
2. تکمیل فرم و ارائه مدارک: کارمند فرم درخواست مجوز کار رو تکمیل میکنه و مدارک لازم رو تحویل میده.
3. پرداخت هزینه‌ها: هزینه‌های درخواست پرداخت میشه و رسید اون ارائه میشه.
4. بررسی درخواست: درخواست توسط وزارت کار یا نهاد دولتی مربوطه بررسی میشه. این مرحله شامل بررسی مدارک، تایید قانونی بودن کارفرما و ارزیابی صلاحیت‌های کارمند خارجیه.
5. صدور مجوز: پس از تایید، کارمند مجوز کار رو دریافت میکنه و میتونه به صورت قانونی کارش رو شروع کنه.

چالش‌های رایج در این فرایند:

• زیرساخت محدود برای درخواست‌های آنلاین: بیشتر کارها باید به صورت حضوری انجام بشه.
• زمان طولانی پردازش: به دلیل تاخیرهای اداری ممکنه فرایند طولانی بشه.
• اطمینان از تطابق مدارک: باید مطمئن شد که مدارک کارمند با الزامات سومالی مطابقت داره.

هزینه‌ها، زمان پردازش و تمدید

اطلاعات دقیق در مورد هزینه‌ها و زمان‌بندی‌ها میتونه به برنامه‌ریزی بهتر کمک کنه.

هزینه‌های ویزا:

نوع ویزا	هزینه درخواست
ویزای کار موقت	۱۵۰ دلار
ویزای کار بلندمدت	۳۰۰ دلار
ویزای بشردوستانه	۱۰۰ دلار

این هزینه‌ها جدای از هزینه درخواست ویزای غیرمهاجرتی (MRV fee) هستن که بیشتر متقاضی‌ها باید پرداخت کنن.

زمان پردازش:

• ویزاهای کار موقت معمولا طی ۲ تا ۴ هفته پردازش میشن.
• ویزاهای بلندمدت به دلیل نیاز به تایید و بررسی بیشتر مدارک، ممکنه تا ۶ تا ۸ هفته طول بکشن.

تمدید مجوز کار:

مجوزهای کار در سومالی به طور کلی برای یک سال معتبر هستن و باید سالانه تمدید بشن. کارفرماها باید فرایند تمدید رو حداقل سه ماه قبل از تاریخ انقضای مجوز شروع کنن تا از ایجاد وقفه در وضعیت کاری قانونی کارمند جلوگیری بشه.

نقش و مسئولیت‌های کارفرما و کارمند

هم کارفرما و هم کارمند وظایف مشخصی برای رعایت قوانین مهاجرت دارن. عدم رعایت این قوانین میتونه منجر به جریمه، اخراج کارمند و مشکلات قانونی برای کارفرما بشه.

مسئولیت‌های کارفرما:

• اطمینان از داشتن ویزا و مجوز کار: قبل از شروع کار کارمند، باید از قانونی بودن وضعیتش مطمئن بشه.
• اسپانسر شدن برای درخواست: باید از درخواست مجوز کار حمایت کرده و تمام مدارک لازم شرکت رو ارائه بده.
• اطلاع‌رسانی تغییرات: هرگونه تغییری در وضعیت کارمند (مثل پایان قرارداد یا تغییر شغل) رو باید به مقامات اطلاع بده.
• رعایت قوانین کار سومالی: قانون کار سومالی ایجاب میکنه که با کارگرهای محلی و خارجی به طور مساوی رفتار بشه. کارفرما باید کارگرهای خارجی رو در ادارات کار مربوطه ثبت‌نام کنه و استانداردهای ایمنی شغلی رو رعایت کنه.
• حفظ سوابق: باید سوابق وضعیت مهاجرتی کارمندهای خارجی رو نگهداری کنه.

مسئولیت‌های کارمند:

• رعایت شرایط ویزا: باید به شرایط و ضوابط ویزا و مجوز کارش پایبند باشه.
• کار برای اسپانسر مشخص: فقط برای کارفرمایی که اسپانسرش شده و در شغلی که تایید شده کار کنه.
• معتبر نگه داشتن مدارک: باید حواسش به تاریخ انقضای پاسپورت و مجوز کارش باشه.
• رعایت قوانین محلی: باید از تمام قوانین و مقررات سومالی پیروی کنه.
• خروج از کشور: پس از پایان اعتبار ویزا یا مجوز کار، در صورتی که تمدید نشه، باید کشور رو ترک کنه.

موارد خاص: عشایر دیجیتال و خانواده

ویزای عشایر دیجیتال (Digital Nomads):

در حال حاضر، سومالی ویزای مشخصی برای عشایر دیجیتال نداره. کسایی که قصد دارن به صورت دورکار در این کشور بمونن و کار کنن، ممکنه به ویزای تجاری یا کاری احتیاج داشته باشن. شرایط کلی برای این افراد میتونه شامل موارد زیر باشه:

• پاسپورت معتبر با حداقل شش ماه اعتبار.
• اثبات درآمد برای نشون دادن استقلال مالی.
• گواهی سلامت.

آوردن خانواده (Dependents):

کارمندهای خارجی که مجوز کار معتبر دارن، ممکنه بتونن اعضای خانواده درجه یک خودشون (همسر و فرزندان تحت تکفل) رو هم به سومالی بیارن.

• شرایط:
  • فرد اصلی باید مجوز کار معتبر و توانایی مالی کافی برای حمایت از خانواده‌اش رو داشته باشه.
  • اعضای خانواده معمولا به ویزای همراه (Dependent Visa) احتیاج دارن.
  • مدارک لازم معمولا شامل اثبات رابطه (سند ازدواج، شناسنامه فرزندان)، کپی پاسپورت‌ها، عکس و احتمالا گواهی سلامت و عدم سوء‌پیشینه برای اعضای خانواده است.

درخواست ویزای همراه معمولا توسط همون کارفرمایی که اسپانسر فرد اصلی شده، حمایت میشه.