قوانین ویزا و کار در مراکش: راهنمای جامع

اگه به فکر کار کردن توی یه کشور جدید مثل مراکش هستی، باید بدونی که ورود به بازار کارش یه سری قاعده و قانون داره. این کشور که بین اروپا و آفریقا قرار گرفته، فرصت‌های خوبی توی بخش‌هایی مثل خودروسازی، هوافضا و انرژی‌های تجدیدپذیر داره و نیروی کار ماهر هم جذب میکنه. اما برای اینکه بتونی از این فرصت‌ها استفاده کنی، اولین قدم اینه که بدونی چطوری باید به صورت قانونی استخدام بشی. همه چیز با گرفتن ویزا و مجوز کار درست شروع میشه.

چرا ویزای کار مراکش اینقدر مهمه؟

گرفتن ویزای کار برای شرکت‌هایی که میخوان استعدادهای بین‌المللی رو توی مراکش استخدام کنن، یه موضوع حیاتیه. اگه مدارک لازم رو نداشته باشی، هم تو به عنوان کارمند و هم شرکتی که استخدامت کرده، با جریمه، پیگردهای قانونی و حتی اخراج از کشور روبرو میشین. بلد بودن راه و چاه سیستم مهاجرتی مراکش به شرکت‌ها کمک میکنه که هم قوانین رو رعایت کنن و هم بهترین گزینه‌ها رو برای کارهاشون پیدا کنن.

استخدام کارمندهای خارجی برای مراکش مزایای زیادی داره. تیم‌های چندملیتی باعث نوآوری و رقابت بیشتر میشن. به علاوه، خارجی‌هایی که تخصص‌های ویژه‌ای دارن میتونن جاهای خالی رو توی بازار کار مراکش، مخصوصا توی بخش‌های رو به رشد تکنولوژی و تولید، پر کنن. هرچقدر که روابط تجاری و دیپلماتیک این کشور با شرکای بین‌المللی مثل آمریکا و اتحادیه اروپا قوی‌تر میشه، نیاز به استعدادهای جهانی هم بیشتر میشه.

قبل از هرچیز، بهتره بدونیم که ویزای کار با مجوز کار فرق داره تا توی مراحل اداری گیج نشیم.

انواع ویزای کار مراکش

اتباع خارجی که قصد دارن توی مراکش کار کنن، بسته به نوع و مدت زمان کارشون، باید برای ویزای کوتاه مدت یا بلند مدت درخواست بدن. ویزاهای کوتاه مدت معمولا تا ۹۰ روز اعتبار دارن و بیشتر برای کارهای تجاری موقت استفاده میشن. اما ویزاهای بلند مدت برای افرادی طراحی شدن که قصد دارن برای مدت طولانی‌تری توی مراکش کار و زندگی کنن.

مراکش چند نوع ویزا برای سناریوهای مختلف شغلی داره. اینها شامل موارد زیر میشن:

• ویزاهای کاری (ویزای بلند مدت یا Visa de Long Séjour): برای استخدام حقوق‌بگیر توی یه شرکت مراکشی یا یه شرکت خارجی که توی مراکش مستقره، لازمه.
• ویزاهای تجاری: برای افرادی مناسبه که درگیر توسعه کسب‌وکار یا سرمایه‌گذاری هستن اما به طور مستقیم توی کشور استخدام نشدن.
• ویزاهای بازدید حرفه‌ای: برای آموزش‌های حرفه‌ای کوتاه مدت یا کارهای مشاوره‌ای در نظر گرفته شده.

خیلی مهمه که فرق بین ویزای کار و اجازه اقامت رو بدونیم. ویزای کار به شما اجازه ورود و اقامت موقت برای اهداف شغلی رو میده، اما برای اینکه بتونی بیشتر از ۹۰ روز به صورت قانونی توی مراکش زندگی کنی، به اجازه اقامت (که بهش «carte de séjour» هم میگن) نیاز داری. کارمندهای خارجی بلند مدت معمولا به هر دوی اینها نیاز دارن.

شرایط لازم برای ویزای کار مراکش

برای درخواست ویزای کار مراکش باید یه سری مدارک شخصی و یه سری مدارک که کارفرما فراهم میکنه رو جمع‌آوری کنی. مدارک رایج اینها هستن:

• یه پاسپورت معتبر با حداقل شش ماه اعتبار باقی‌مونده
• فرم درخواست ویزای تکمیل شده
• عکس در اندازه پاسپورت
• گواهی پزشکی که توسط یه پزشک مجاز صادر شده باشه
• گواهی عدم سوء پیشینه کیفری از کشور خودت
• مدرکی دال بر استخدام یا نامه پیشنهاد شغلی از یه کارفرمای مراکشی

شرایط و مدارک لازم ممکنه بسته به نوع ویزا و ملیت درخواست‌دهنده فرق کنه. برای مثال، شهروندان بعضی کشورها ممکنه نیاز به بررسی‌ها یا مدارک بیشتری داشته باشن.

نقش کارفرما توی این فرایند خیلی کلیدیه. اونها اغلب باید از وزارت کار مراکش مجوز بگیرن و یه قرارداد استخدامی ارائه بدن که توسط آژانس ملی ترویج اشتغال و مهارت‌ها (ANAPEC) تایید شده باشه. در خیلی از موارد، کارفرما باید ثابت کنه که این موقعیت شغلی رو نمیشد با یه نیروی کار محلی پر کرد.

فرایند درخواست ویزای کار مراکش چطوریه؟

فرایند درخواست ویزای کار مراکش معمولا با ارائه قرارداد کاری توسط کارفرما به ANAPEC برای گرفتن پیش‌تاییدیه شروع میشه. وقتی قرارداد تایید شد، کارمند خارجی برای ویزا توی کنسولگری یا سفارت مراکش در کشور خودش درخواست میده. بعد از رسیدن به مراکش، کارمند باید برای گرفتن اجازه اقامت از طریق اداره کل امنیت ملی (DGSN) اقدام کنه تا بتونه به صورت قانونی توی کشور زندگی و کار کنه.

زمان پردازش درخواست‌ها میتونه بین دو تا هشت هفته طول بکشه، که این زمان به ملیت درخواست‌دهنده و کامل بودن مدارک بستگی داره. خیلی مهمه که تاخیرهای احتمالی رو در نظر بگیری، مخصوصا توی فصل‌های شلوغ سفر یا وقتی که سیاست‌های مهاجرتی جدیدی در حال اجراست.

چالش‌ها و نکات مهمی که باید در نظر گرفت

شرکت‌ها ممکنه در طول فرایند ویزای مراکش با موانعی روبرو بشن. رعایت قوانین مهاجرتی نگرانی اصلیه، مخصوصا وقتی که مقررات تغییر میکنن یا بر اساس توافقنامه‌های دوجانبه با کشورهای مختلف، متفاوت هستن.

چالش‌های رایج عبارتند از:

• تاخیر در تایید و محضری کردن مدارک
• مدارک ناقص یا متناقض
• تغییرات در سیاست‌های بازار کار مراکش
• موانع زبانی در حین آماده‌سازی درخواست

کارفرماها میتونن با به‌روز موندن از قوانین مهاجرتی مراکش، همکاری نزدیک با مشاوران حقوقی یا شراکت با ارائه‌دهندگان خدمات باتجربه که پشتیبانی داخل کشور رو ارائه میدن، بر این موانع غلبه کنن.

برای مثال، سیاست‌های ویزای کاری مراکش تا حدی تحت تاثیر توافقاتش با کشورهایی مثل فرانسه و اسپانیا شکل گرفته. این شراکت‌ها ممکنه روی شرایط لازم تاثیر بذارن یا فرایند رو برای بعضی از متقاضیان ساده‌تر کنن. مطلع بودن به کارفرماها کمک میکنه تا از ریسک‌های ناخواسته مربوط به عدم رعایت قوانین جلوگیری کنن.

نکات و منابع برای یه درخواست موفق

آماده‌سازی درست، کلید یه فرایند روان برای گرفتن ویزای کاره. کارفرماها باید:

• زود شروع کنن تا زمان پردازش و تاخیرهای غیرمنتظره رو در نظر بگیرن.
• شرایط لازم رو با کنسولگری مربوطه چک کنن.
• کپی از تمام مدارک رو نگه دارن.
• در تمام طول فرایند با نیروی کار خارجی در ارتباط باز باشن.

چه کسی در مراکش به مجوز کار نیاز داره؟

هر تبعه خارجی که قصد داره توی مراکش کار حقوق‌بگیر انجام بده، باید مجوز کار بگیره. این قانون برای همه غیرشهروندان، صرف‌نظر از مدت یا نوع کار، اعمال میشه. کارفرماها باید مطمئن بشن که نیروهای بین‌المللی‌شون مجوز لازم برای کار قانونی توی مراکش رو دارن تا از مشکلات و جریمه‌های قانونی جلوگیری کنن.

انواع ویزای کار در مراکش

مراکش چند دسته ویزای کار داره که برای نیازهای مختلف شغلی طراحی شدن.

نوع ویزا	توضیحات
ویزای کار موقت	برای کارهای کوتاه مدت صادر میشه و برای کارهای پروژه‌ای یا فصلی ایده‌آله.
ویزای کار ماهرانه	برای متخصصانی با مهارت‌های ویژه در بخش‌هایی مثل IT، مهندسی یا بهداشت و درمان طراحی شده.
ویزای انتقال درون‌شرکتی	جابجایی کارمندان در شرکت‌های چندملیتی به شعبه‌های مراکشی‌شون رو تسهیل میکنه.

سناریوهای رایج برای استخدام در مراکش

وقتی شرکت‌ها میخوان توی مراکش نیروی کار استخدام کنن، معمولا بسته به نوع شغل، مدت زمان و الزامات قانونی، یکی از سه راه زیر رو انتخاب میکنن. اینها رایج‌ترین مدل‌ها هستن:

حالت اول: حمایت از یه کارمند خارجی از طریق مجوز کار یا ویزا

این رایج‌ترین راه برای شرکت‌هایی هست که میخوان نیروی خارجی تمام‌وقت در مراکش استخدام کنن. برای حمایت از این ویزا، کارفرما باید یه نهاد قانونی ثبت شده در کشور داشته باشه و یه پیشنهاد شغلی مطابق با قوانین صادر کنه.

نکات کلیدی برای کارفرما:

• حمایت مالی (Sponsorship) لازمه؛ پیمانکاران یا فریلنسرها نمیتونن تحت این ویزا درخواست بدن.
• کارمندان باید در محل کار تایید شده باقی بمونن، مگر اینکه مجاز به جابجایی یا تغییر کارفرما باشن.
• زمان پردازش متغیره (تقریبا ۲ تا ۴ هفته)، بسته به کنسولگری یا سفارت.

این روش برای چه کسانی بهتره؟ برای مشاغل بلند مدت با حضور در دفتر یا به صورت ترکیبی (هیبریدی) در مراکش.

حالت دوم: استخدام یه پیمانکار خارجی در مراکش

متخصصان مستقل در مراکش میتونن به صورت قانونی با مشتریان بین‌المللی بدون نیاز به حمایت کارفرما کار کنن، اما باید قوانین محلی ثبت مالیاتی و گزارش‌دهی رو رعایت کنن.

این روش برای چه کسانی بهتره؟ برای فریلنسرها، مشاوران یا مشاغل پروژه‌ای، به خصوص اگه اون شخص از قبل در مراکش زندگی میکنه.

حالت سوم: انتقال یه کارمند فعلی به مراکش

اگه میخواین یکی از اعضای تیم فعلی‌تون رو به مراکش منتقل کنین، باز هم باید همون فرایند ویزا و راه‌اندازی حقوق و دستمزد رو طی کنین. حتی اگه کارمند جای دیگه‌ای برای شما کار میکنه، برای رعایت قوانین، به یه کارفرمای ثبت شده محلی (Employer of Record) نیاز هست.

این روش برای چه کسانی بهتره؟ برای انتقال‌های داخلی یا شرکت‌های دورکار که به دنبال گسترش در آسیا هستن، یا برای ارائه برنامه‌های جابجایی جهانی به منظور حفظ استعدادها.

الزامات مجوز کار در مراکش

گرفتن مجوز کار در مراکش مستلزم داشتن شرایط خاصی برای اطمینان از رعایت مقررات محلیه.

• قرارداد استخدامی: یه پیشنهاد شغلی رسمی از یه کارفرمای مراکشی الزامیه، چون کارفرما معمولا درخواست مجوز کار رو شروع میکنه.
• پاسپورت معتبر: پاسپورت متقاضی باید حداقل شش ماه بعد از اقامت مورد نظر در مراکش اعتبار داشته باشه.
• گواهی پزشکی: گواهی سلامتی که عدم وجود بیماری‌های واگیردار رو تایید کنه، لازمه.
• گواهی عدم سوء پیشینه: بررسی سوابق کیفری از کشور محل اقامت متقاضی برای نشون دادن رفتار خوب، ضروریه.
• اثبات صلاحیت‌ها: ممکنه مدارکی مثل دیپلم‌ها یا گواهی‌های حرفه‌ای برای تایید صلاحیت متقاضی برای اون موقعیت شغلی لازم باشه.

فرایند درخواست مجوز کار در مراکش

1. پیشنهاد شغلی: یه پیشنهاد شغلی از یه کارفرمای مراکشی بگیر، چون کارفرما معمولا درخواست مجوز کار رو شروع میکنه.
2. آماده‌سازی مدارک: تمام مدارک لازم، از جمله پاسپورت، قرارداد استخدامی، پوشش بیمه درمانی و هر مدرک اضافی مورد نیاز برای دسته خاص مجوز کارت رو جمع‌آوری کن.
3. ارائه درخواست: کارفرما درخواست مجوز کار رو به اداره یا سازمان دولتی مربوطه که مسئول مهاجرت و مجوزهای کار در مراکشه، ارائه میده.
4. بررسی درخواست: مقامات درخواستت رو بررسی میکنن تا مطمئن بشن که تمام الزامات رو برآورده میکنه و ترتیب استخدام با مقررات محلی مطابقت داره.
5. صدور مجوز کار: پس از تایید، مجوز کارت رو دریافت خواهی کرد که به تو اجازه میده به صورت قانونی برای مدت مشخصی در مراکش کار کنی.

هزینه‌های مجوز کار یا ویزا در مراکش چقدره؟

هزینه‌های مربوط به گرفتن مجوز کار یا ویزا در مراکش بسته به نوع و مدت ویزا متفاوته.

نوع ویزا	هزینه درخواست (به درهم مراکش – MAD)
ویزای کار کوتاه مدت (تا ۹۰ روز)	۲۰۰ تا ۱,۰۰۰
ویزای کار بلند مدت (بیش از ۹۰ روز)	۱,۰۰۰ تا ۳,۰۰۰

دوره‌های تمدید مجوز کار در مراکش

مجوزهای کار در مراکش معمولا برای مدت زمان مشخصی صادر میشن که اغلب با قرارداد کاری هماهنگه و معمولا بین یک تا دو سال متغیره. برای تمدید مجوز کار، متقاضی باید قبل از انقضای مجوز، یه درخواست رسمی به مقامات مربوطه ارائه بده. خیلی مهمه که فرایند تمدید رو زود شروع کنی تا از هرگونه مشکل قانونی یا جریمه مربوط به اقامت بیش از حد مجاز جلوگیری بشه.

ویزا برای عشایر دیجیتال (Digital Nomads) در مراکش

در حال حاضر، مراکش ویزای مشخصی برای عشایر دیجیتال ارائه نمیده. عشایر دیجیتال معمولا با ویزای توریستی وارد مراکش میشن که اجازه اقامت تا ۹۰ روز رو میده. برای اقامت‌های طولانی‌تر، افراد ممکنه نیاز به بررسی گزینه‌های دیگه ویزا یا درخواست برای اجازه اقامت داشته باشن.

برای کار قانونی به عنوان یه عشایر دیجیتال در مراکش، متقاضیان ممکنه به اینها نیاز داشته باشن:

• پاسپورت معتبر: باید حداقل شش ماه بعد از اقامت مورد نظر اعتبار داشته باشه.
• اثبات درآمد: مدرکی که منبع درآمد ثابت رو نشون بده، اغلب برای گزینه‌های ویزای طولانی مدت لازمه.
• بیمه درمانی: پوشش جامع برای مدت اقامت.
• اثبات محل اقامت: مدارک قراردادهای اجاره یا رزرو هتل.

قوانین کار مراکش که باید بدونی

چارچوب کاری مراکش ترکیبی از سنت‌های حقوقی تحت تاثیر فرانسه با قوانین محلیه که بر اساس قانون کار مراکش (قانون شماره ۶۵-۹۹) بنا شده. این قانون بیشتر استانداردهای استخدامی رو در سراسر کشور تعیین میکنه. فرقی نمیکنه کارمندهای شما نزدیک شلوغی ساحلی کازابلانکا باشن یا در شهر آروم‌تر داخلی فاس، رعایت قانون کار برای کارفرمایان محلی و خارجی که در مراکش تجارت میکنن، ضروریه.

قراردادهای کاری در مراکش

قانون کار مراکش به صراحت به قرارداد کاری کتبی نیازی نداره، مگر در شرایط خاص (مثلا برای کارگران آژانسی). با این حال، بهترین کار اینه که قراردادهای استخدامی رو به صورت کتبی تنظیم کنین تا شرایط قرارداد برای هر دو طرف روشن باشه و به جلوگیری از اختلافات در آینده کمک کنه.

بعضی از جزئیاتی که میتونین در قرارداد کاری بگنجونین (البته این لیست کامل نیست):

• اطلاعات اولیه، از جمله نام و آدرس کارفرما و کارمند
• تاریخ شروع کار کارمند
• مدت زمان استخدام، در صورت لزوم (مثلا اگر قرارداد مدت معین باشه)
• محل کار، یا جزئیات مربوط به اینکه آیا کارمند به صورت دورکاری کار خواهد کرد
• نقش و شرح وظایف کارمند
• حقوق کارمند، از جمله مبلغ دستمزد، تعداد دفعات پرداخت و زمان پرداخت‌ها
• ساعات کاری کارمند، از جمله اینکه برنامه کاری پاره‌وقت یا تمام‌وقت، ثابت یا متغیر خواهد بود و اطلاعیه لازم برای تغییرات برنامه
• جزئیات مزایا، از جمله میزان مرخصی با حقوق سالانه که کارمند دریافت خواهد کرد
• روال‌های فسخ قرارداد، از جمله میزان اطلاع‌رسانی لازم
• قرارداد جمعی، در صورت وجود
• دوره آزمایشی، از جمله مدت زمان آن، در صورت وجود

قراردادهای کاری در مراکش میتونن نامعین یا مدت معین باشن. قراردادهای مدت معین میتونن تا یک سال باشن و کارفرمایان میتونن اونها رو تمدید کنن، اما انتظاری برای تمدید خودکار قرارداد وجود نداره.

اتحادیه‌های کارگری در مراکش

اتحادیه‌ها در مراکش، به خصوص در صنایع خاصی مثل خودروسازی، فولاد و تولید، رایج و فعال هستن. کنفدراسیون‌های اصلی عبارتند از:

• اتحادیه کار مراکش (UMT)
• کنفدراسیون دموکراتیک کار (CDT)
• اتحادیه عمومی کارگران مراکش (UGTM)

اتحادیه‌ها میتونن در مورد توافق‌نامه‌های جمعی مذاکره کنن که ممکنه از حداقل‌های مورد نیاز قوانین استخدامی فراتر بره. اگه کارکنان شما عضو اتحادیه باشن، برخی از زمینه‌های رایج مذاکره اغلب شامل حداقل دستمزد، پرداخت اضافه‌کاری یا شرایط پرداخت پایان کار میشه. اعتصابات در مراکش مجازه، اما باید از رویه‌های قانونی پیروی کنن، به خصوص وقتی که در صنایعی مثل حمل و نقل یا نساجی رخ میدن که میتونن کسب‌وکار حیاتی یا اقتصاد مراکش رو مختل کنن.

کارمندان ملزم به عضویت در اتحادیه‌ها یا پرداخت حق عضویت نیستن، حتی اگه شرایط کاری که توسط اتحادیه‌های کارگری مذاکره شده برای اعضا و غیرعضا به طور یکسان اعمال بشه. کارفرمایان نمیتونن بر اساس وضعیت عضویت در اتحادیه علیه کارمندان تبعیض قائل بشن.

علاوه بر اتحادیه‌های کارگری، شرکت‌هایی با حداقل ۱۰ کارمند دائمی ملزم به انتخاب نمایندگان کارمندان هستن و شرکت‌هایی با بیش از ۵۰ کارمند دائمی ملزم به تشکیل کمیته کار و کمیته بهداشت و ایمنی هستن. عدم رعایت این قوانین میتونه منجر به جریمه و مجازات بشه.

دوره آزمایشی در مراکش

یه دوره آزمایشی میتونه عملکرد کارمندان جدید رو ارزیابی و نظارت کنه. کارفرمایان باید طول دوره آزمایشی کارمند رو در قرارداد کاری ذکر کنن، اما نمیتونه طولانی‌تر از حداکثرهای تعیین شده در قانون کار باشه.

برای قراردادهای نامعین:

نوع کارمند	حداکثر طول دوره آزمایشی
کارمند یقه آبی (کارگر)	۱۵ روز
کارمند یقه سفید (کارمند دفتری)	یک ماه
کارمند سطح مدیر یا اجرایی	سه ماه

برای قراردادهای مدت معین:

طول قرارداد	حداکثر طول دوره آزمایشی
کمتر از شش ماه	یک هفته
بیشتر از شش ماه	یک ماه

برای قراردادهای نامعین، دوره آزمایشی میتونه یک بار برای همون مدتی که در ابتدا بود، تمدید بشه. کارفرمایان نمیتونن دوره‌های آزمایشی رو برای قراردادهای مدت معین تمدید کنن.

قوانین محلی که باید بدونی

فراتر از قانون کار، کارفرمایان باید قبل از شروع کسب‌وکار در مراکش، قوانین منحصر به فرد مربوط به استخدام رو در نظر بگیرن. رعایت قانون، اعتماد رو در بین نیروی کار مراکشی شما ایجاد میکنه، از مشکلات قانونی جلوگیری میکنه و اعتبار سازمان شما رو تثبیت میکنه.

در اینجا برخی از حوزه‌های کلیدی قانون کار مراکش که کارفرمایان خارجی باید هنگام گسترش کسب‌وکار خود به این کشور بدونن، آورده شده:

• الزامات پیش از استخدام: در حالی که بررسی سوابق معمولا برای تایید صلاحیت‌های یه نامزد شغلی و محافظت از شرکت شما مناسبه، معاینات پزشکی در مراکش قبل از اینکه یه کارمند جدید بتونه کارش رو شروع کنه، الزامیه.
• پرداخت برابر برای کار برابر: قانون کار مراکش به صراحت تبعیض دستمزد بین مردان و زنان رو ممنوع کرده.
• حریم خصوصی داده‌ها: هرچند به اندازه GDPR اروپا جامع نیست، مراکش مقررات حریم خصوصی داده‌های خودش رو داره، قانون شماره ۰۹-۰۸، که کارفرمایان رو ملزم میکنه قبل از پردازش داده‌های شخصی کارمندان رضایت بگیرن و به کارمندان حق دسترسی، اصلاح و تغییر اون داده‌ها رو میده. کارفرمایان همچنین باید پردازش داده‌ها رو به کمیسیون ملی حفاظت از داده‌ها (Commission Nationale de Protection des Données Personnelles) اعلام کنن.

طبقه‌بندی کارگران در مراکش: پیمانکار در مقابل کارمند

وقتی در مراکش نیروی جدید استخدام میکنین، باید تصمیم بگیرین که کدوم نوع قرارداد کاری – پیمانکار مستقل یا کارمند تمام‌وقت – برای نیازهای کسب‌وکار شما مناسب‌تره. هر کدوم پیامدهای خاص خودشون رو دارن، بنابراین درک تفاوت‌ها مهمه. اگه کارگران رو در مراکش اشتباه طبقه‌بندی کنین، ممکنه با جریمه، مالیات‌های معوقه و اقدامات قانونی جدی روبرو بشین.

تفاوت‌های کلیدی بین پیمانکاران و کارمندان

• پیمانکار مستقل: یه فرد یا کسب‌وکاریه که کالاها یا خدماتی رو به نهاد دیگه‌ای تحت شرایط مشخص شده در یه قرارداد ارائه میده. پیمانکاران تحت قراردادهای مدنی یا تجاری برای خدمات کار میکنن. اونها قرارداد استخدامی، کتبی یا شفاهی، ندارن. پیمانکاران پرداخت‌های ناخالص برای کارشون دریافت میکنن، معمولا پس از اتمام یه پروژه و صدور فاکتور برای مشتری. اونها تحت پوشش قانون کار نیستن و بنابراین، از مزایا و حمایت‌های مشابه کارمندان برخوردار نیستن. پیمانکاران مسئول محاسبه و پرداخت مالیات‌های خودشون هستن.
• کارمند تمام‌وقت: فردی که توسط یه شرکت برای کار به صورت مداوم استخدام شده و از مزایا و حمایت‌های خاصی برخورداره. کارمندان تمام‌وقت میتونن قراردادهای استخدامی کتبی یا شفاهی داشته باشن (هرچند کتبی بهترین روشه). در برخی صنایع، قرارداد کتبی الزامیه. اونها در فواصل زمانی منظم حقوق یا دستمزد دریافت میکنن – رایج‌ترین فرکانس پرداخت ماهانه است. کارمندان از مزایا و حمایت‌های قانونی تحت قانون کار و سایر قوانین استخدامی، مانند مرخصی با حقوق و قوانین سخت‌گیرانه فسخ قرارداد، برخوردارن. مالیات اونها توسط کارفرمایان محاسبه و از حقوقشون کسر میشه، که سپس سهم خودشون رو (به همراه سهم خودشون) از طرف اونها پرداخت میکنن.

عواقب طبقه‌بندی اشتباه در مراکش

طبقه‌بندی اشتباه کارگران در مراکش میتونه عواقب جدی داشته باشه. اگه مقامات (مثل بازرسی کار) تشخیص بدن که یه پیمانکار در واقع یه کارمنده، کسب‌وکار شما ممکنه با این موارد روبرو بشه:

• سهم‌های اجتماعی معوقه: اینها میتونن شامل پرداخت‌های از دست رفته CNSS و جریمه‌ها و سودهای احتمالی برای مشارکت‌های دیرهنگام باشن.
• جریمه‌های مالی: قانون کار برای دور زدن قوانین دستمزد یا مزایا تحریم‌هایی رو اعمال میکنه. کسب‌وکارها میتونن با جریمه و سایر مشکلات قانونی برای نقض قانون روبرو بشن.
• ریسک‌های قانونی: کارگران طبقه‌بندی نشده ممکنه برای به رسمیت شناختن وضعیت کارمندی خودشون شکایت کنن و ادعای دریافت حق سنوات یا مرخصی بدون حقوق کنن. این نه تنها میتونه برای کسب‌وکارها پرهزینه باشه، بلکه میتونه اعتبار سازمان شما رو هم خدشه‌دار کنه.

دستمزد و حقوق در مراکش

وقتی کسب‌وکار خودتون رو گسترش میدین و در یه حوزه قضایی جدید و خارجی استخدام میکنین، مدیریت دستمزدها و حقوق و دستمزد یه بخش پیچیده اما ضروری از فراینده. چارچوب دستمزد مراکش تحت SMIG (حداقل دستمزد تضمین شده بین حرفه‌ای) و SMAG (حداقل دستمزد تضمین شده کشاورزی)، دستورات وزیر کار و شورای دائمی ملی کار و قانون کار تعیین شده.

حداقل دستمزد در مراکش

مراکش دو حداقل دستمزد داره:

• SMIG (Salaires Minima Interprofessionnels Garantis)، که برای کارهای غیرکشاورزیه.
• SMAG (Salaires Minima Agricoles Garantis)، که برای کارهای کشاورزیه.

تا سال ۲۰۲۵، حداقل دستمزدها اینها هستن:

• ۱۷.۱۰ درهم مراکش در ساعت برای کارهای غیرکشاورزی
• ۹۳ درهم مراکش در روز برای کارهای کشاورزی

در شهرهای بزرگ مثل کازابلانکا، بسیاری از متخصصان خیلی بیشتر از حداقل دستمزد درآمد دارن. با این حال، برای مشاغل سطح ابتدایی یا دستی، ضروریه که سازمان شما از حداقل دستمزد پیروی کنه تا از جریمه‌های بازرسان کار و اختلافات جلوگیری بشه.

فرکانس پرداخت حقوق در مراکش

قانون مراکش فرکانس پرداخت حقوق خاصی رو الزامی نمیکنه. رایج‌ترین چرخه پرداخت حقوق در مراکش ماهانه است، اما برخی سازمان‌ها کارمندان خودشون رو هر دو هفته یا حتی هفتگی پرداخت میکنن. قانون کار بیان میکنه که کارفرمایان باید دستمزدها رو به طور منظم در تاریخی که در قرارداد کارمند یا سیاست محل کار توافق شده، پرداخت کنن.

پرداخت ماه سیزدهم در مراکش

پرداخت ماه سیزدهم یه پرداخت اضافیه که به کارمندان داده میشه، معمولا معادل حقوق یک ماه. کارفرمایان معمولا این پرداخت رو به عنوان پاداش تعطیلات یا پایان سال میدن. در حالی که قانون کار مراکش حقوق ماه سیزدهم رو تحمیل نمیکنه، هنوز هم برای شرکت‌ها رایجه که پاداش‌های ماه سیزدهم و/یا پاداش‌های ارشدیت رو به کارمندان خودشون پرداخت کنن. اینها میتونن عملکرد رو پاداش بدن یا جشن‌های فرهنگی مثل عید فطر رو جشن بگیرن.

مالیات کارفرما و کارمند در مراکش

چارچوب مالیاتی مراکش سنت‌های حقوقی الهام گرفته از فرانسه رو با هنجارهای محلی ادغام میکنه، و اداره کل مالیات (DGI) بر رعایت اون نظارت داره.

مالیات‌های کارفرما در مراکش

در اینجا مالیات‌های حقوق و دستمزد کارفرمایان در مراکش آورده شده:

مالیات	نرخ مالیات
تخصیص خانواده	۶.۴٪
تخصیص/مزایای اجتماعی (با سقف ۶,۰۰۰ درهم)	۸.۶٪
بیمه درمانی	۴.۱۱٪
مالیات آموزش حرفه‌ای	۱.۶٪
همبستگی اجتماعی	بسته به سود خالص سالانه شرکت، از ۱.۵٪ تا ۵٪ متغیر است.
کل هزینه کارفرما	۲۰.۷۱٪ تا ۲۵.۷۱٪

مالیات‌های کارمند در مراکش

مشارکت‌های زیر باید از حقوق کارمندان به عنوان درصدی از درآمدشون کسر بشه:

مالیات	نرخ مالیات
تخصیص/مزایای اجتماعی	۴.۲۹٪
بیمه درمانی	۲.۲۶٪
همبستگی اجتماعی (فقط برای افرادی که حداقل ۱۲۰,۰۰۰ درهم سالانه درآمد دارن)	۱.۵٪

کارمندان مراکشی همچنین مالیات بر درآمد تصاعدی پرداخت میکنن، به این معنی که هرچه بیشتر درآمد داشته باشن، نرخ مالیات بالاتری پرداخت میکنن:

درآمد سالانه (به درهم)	نرخ مالیات بر درآمد
تا ۴۰,۰۰۰	۰٪
۴۰,۰۰۱ تا ۶۰,۰۰۰	۱۰٪
۶۰,۰۰۱ تا ۸۰,۰۰۰	۲۰٪
۸۰,۰۰۱ تا ۱۰۰,۰۰۰	۳۰٪
۱۰۰,۰۰۱ تا ۱۸۰,۰۰۰	۳۴٪
بیش از ۱۸۰,۰۰۰	۳۷٪

جریمه‌های عدم پرداخت مالیات در مراکش

عدم پرداخت به موقع مالیات (یا ثبت مبلغ اشتباه) میتونه منجر به مجازات‌های جدی در مراکش بشه. از دست دادن تعهدات مالیاتی شما، چه مالیات بر درآمد و چه CNSS، میتونه جریمه‌هایی رو از طرف DGI و مقامات تامین اجتماعی به همراه داشته باشه. در کشوری که نظارت رسمی میتونه سختگیرانه باشه، رعایت به موقع شما رو از جریمه‌های احتمالی، سود و سایر عواقب نجات میده.

مزایای کارمندان در مراکش

ارائه مزایای رقابتی برای کارمندان در مراکش میتونه به شرکت شما کمک کنه تا در یه بازار استخدام رقابتی برجسته بشه. همچنین مزایای اجباری خاصی وجود داره که کارفرمایان ملزم به ارائه اون به همه کارمندان تحت پوشش قانون کار هستن.

مزایای اجباری در مراکش

مزایای اجباری (که مزایای قانونی هم نامیده میشن) از نظر قانونی الزامی هستن، به این معنی که کارفرمایان باید اونها رو به کارمندان خودشون ارائه بدن. در مراکش، این مزایا شامل مرخصی با حقوق و همچنین موارد زیره:

• مشارکت‌های تامین اجتماعی: در مراکش، هم کارفرمایان و هم کارمندان به صندوق تامین اجتماعی، Caisse Nationale de Sécurité Social (CNSS) کمک میکنن که تعدادی از خدمات عمومی ضروری رو ارائه میده:
  • مزایای خانواده، مانند مرخصی زایمان با حقوق
  • مراقبت‌های بهداشتی برای کارمندان و وابستگان اونها
  • حقوق بازنشستگی
  • بیمه بیکاری
  • مزایای از کار افتادگی

مزایای اختیاری در مراکش

سرمایه‌گذاری در مزایای اختیاری و جانبی شانس شما رو برای جذب استعدادهای برتر بهبود میبخشه. رایج‌ترین مزایای اضافی در مراکش اینها هستن:

• بیمه درمانی خصوصی: ارتقاء بیمه درمانی فراتر از بیمه عمومی دولتی بسیار مورد استقبال قرار میگیره.
• کمک‌هزینه حمل و نقل یا غذا: اینها در مناطق شهری رایج هستن.
• پاداش عملکرد: یه مبلغ یکجا در ماه رمضان یا پایان سال میتونه برای نیروی کار جذاب باشه.
• ساعات کاری انعطاف‌پذیر: اجازه دادن به کارکنان برای فرار از ترافیک صبحگاهی کازابلانکا یا انجام کارهای شخصی میتونه یه مزیت جذاب باشه.

ساعات کاری، اضافه‌کاری و مرخصی در مراکش

قانون کار مراکش هفته کاری استاندارد ۴۴ ساعت رو تعیین کرده و کارفرمایان رو ملزم به پرداخت نرخ اضافه‌کاری برای ساعات اضافی میکنه.

ساعات کاری استاندارد در مراکش

بر اساس قانون کار مراکش، هفته کاری استاندارد برای بخش‌های غیرکشاورزی ۴۴ ساعت در هفته است که معادل ۵.۵ روز در هفته، ۸ ساعت در روز میشه. در اکثر صنایع، هفته کاری استاندارد از دوشنبه تا جمعه است و ساعات کاری معمول بین ۹ صبح تا ۵ بعد از ظهره.

قوانین اضافه‌کاری در مراکش

اضافه‌کاری تا زمانی که کارمند با کار کردن ساعات اضافی موافقت کنه، مجازه. هر ساعتی که بیش از ۴۴ ساعت در هفته کار بشه، اضافه‌کاری محسوب میشه و کارمندان باید نرخ دستمزد بالاتری دریافت کنن. قانون کار بسته به زمان انجام کار، الزامات اضافه‌کاری متفاوتی داره:

• ۲۵٪ بیشتر از نرخ معمول کارمند اگه بین ۶ صبح تا ۹ شب کار کنه.
• ۵۰٪ بیشتر از نرخ معمول کارمند اگه بین ۹ شب تا ۶ صبح کار کنه.
• ۱۰۰٪ بیشتر از نرخ معمول کارمند اگه در تعطیلات رسمی کار کنه.

هیچ استثنایی برای اضافه‌کاری وجود نداره؛ هر کارمندی که بیش از ۴۴ ساعت در هفته کار کنه، حق دریافت حقوق اضافه‌کاری رو داره.

قوانین استراحت و وقفه در مراکش

برخلاف بسیاری از کشورها، کارمندان در مراکش حق قانونی برای استراحت در طول روز کاری یا حداقل دوره استراحت روزانه ندارن. با این حال، قانون کار همه کارمندان رو ملزم میکنه که حداقل ۲۴ ساعت متوالی استراحت در هفته داشته باشن. معمولا این روز یکشنبه است، اما روزهای دیگه هم اگه صنعت یا ماهیت کار ایجاب کنه که در روزهای یکشنبه کار بشه، قابل قبوله.

قوانین مرخصی در مراکش

علاوه بر قوانین مربوط به ساعات کاری و اضافه‌کاری، مرخصی سالانه و سایر اشکال مرخصی برای کارمندان تحت پوشش قانون کار مراکش قانونیه.

در اینجا انواع مرخصی‌هایی که کارمندان در مراکش حق دریافت اون رو دارن، آورده شده:

• مرخصی سالانه: کارمندان حق دارن به ازای هر ماه خدمت، حداقل ۱.۵ روز مرخصی با حقوق داشته باشن که در مجموع ۱۸ روز در سال برای کارمندان تمام‌وقت میشه.
• مرخصی استعلاجی: کارمندان حق دارن چهار روز در سال مرخصی استعلاجی داشته باشن که توسط کارفرماشون پرداخت میشه. اگه غیبت اونها بیشتر از چهار روز طول بکشه، به گواهی پزشکی نیاز دارن و میتونن از سیستم تامین اجتماعی حقوق دریافت کنن.
• مرخصی زایمان: کارمندان باردار میتونن تا ۱۴ هفته مرخصی زایمان بگیرن – هفت هفته قبل از زایمان و هفت هفته بعد از اون. کارفرما مرخصی زایمان رو با ۱۰۰٪ نرخ حقوق معمول کارمند پرداخت میکنه. کارمند میتونه تا یک سال مرخصی زایمان اضافی درخواست کنه که بدون حقوقه.
• مرخصی پدری: پدران حق دارن سه روز مرخصی پدری با حقوق داشته باشن که میتونن در ماه اول پس از تولد فرزندشون از اون استفاده کنن.
• مرخصی ازدواج: کارمندان حق دارن هنگام ازدواج تا چهار روز مرخصی داشته باشن.
• مرخصی سوگواری: کارمندان حق دارن پس از فوت یکی از اعضای درجه یک خانواده تا سه روز مرخصی داشته باشن.
• مرخصی مراقبت از خانواده: کارمندان بسته به شرایط، حق دارن برای مراقبت از اعضای خانواده مرخصی با طول‌های مختلف داشته باشن؛ برای مثال، اگه همسر یا فرزند تحت تکفل جراحی داشته باشن، حق دارن دو روز مرخصی بگیرن.
• تعطیلات رسمی: مراکش ۱۲ تعطیلی رسمی داره.

خاتمه خدمت و تعدیل نیرو در مراکش

قانون کار مراکش قوانینی رو تعیین کرده که روابط کاری پایدار رو برای کارمندان تضمین میکنه و برای اخراج و خاتمه خدمت، دلایل موجه یا یه فرایند منصفانه رو الزامی میکنه.

آیا استخدام به صورت «اختیاری» (At-will) در مراکش وجود داره؟

استخدام اختیاری یه دکترین حقوقیه که در اون کارفرما یا کارمند میتونن در هر زمان، به هر دلیلی (یا بدون دلیل) و بدون اطلاع قبلی، رابطه استخدامی رو خاتمه بدن، به شرطی که دلیل غیرقانونی نباشه. این نوع استخدام در آمریکا رایجه، اما در سایر نقاط جهان کمتر دیده میشه.

مراکش استخدام اختیاری رو به رسمیت نمیشناسه. خاتمه خدمت (وقتی که با توافق دوجانبه نباشه) فقط با دلایل مشخص شده در قانون مجازه، از جمله:

• تخلف جدی
• حداقل چهار تخلف غیرجدی در عرض یک سال
• دلایل اقتصادی

خاتمه خدمت به دلیل عملکرد ضعیف شغلی مجازه، اما بسیار نادره و باید از قوانین سختگیرانه‌ای پیروی کنه. خاتمه خدمت به دلایل اقتصادی هم قوانین سختگیرانه‌ای داره و شامل یه فرایند طولانی و دست‌وپاگیر برای کارفرمایانه. علاوه بر این قوانین، همه کارمندان در برابر اخراج ناعادلانه به دلیل تبعیض محافظت میشن و کارفرمایان نمیتونن کارمندی رو به هر دلیلی در طول مرخصی زایمان اخراج کنن.

دوره‌های اطلاع‌رسانی (Notice Periods) در مراکش

دوره اطلاع‌رسانی مدت زمانیه که کارمند یا کارفرما ملزم به اعلام قبل از پایان دادن به رابطه استخدامی هستن. در مراکش، میزان اطلاع‌رسانی لازم به سابقه خدمت کارمند بستگی داره.

برای مدیران و مشاغل مشابه:

مدت زمان استخدام	دوره اطلاع‌رسانی
کمتر از یک سال خدمت	یک ماه
یک تا پنج سال خدمت	دو ماه
بیش از پنج سال خدمت	سه ماه

برای کارمندان و کارگران:

مدت زمان استخدام	دوره اطلاع‌رسانی
کمتر از یک سال خدمت	هشت روز
یک تا پنج سال خدمت	یک ماه
بیش از پنج سال خدمت	دو ماه

در طول دوره آزمایشی، اطلاع‌رسانی لازم نیست. همچنین در موارد تخلف جدی نیازی به اطلاع‌رسانی نیست.

حق سنوات (Severance Pay) در مراکش

حق سنوات غرامتیه که به کارمندان هنگام تعدیل نیرو، خاتمه خدمت یا ترک شرکت تحت شرایط خاص پرداخت میشه. در مراکش، حق سنوات برای کارمندان با قرارداد نامعین به ارشدیت اونها بستگی داره. معمولا بین دو تا ۳۶ ماه حقوق متغیره، هرچند بسته به قرارداد جمعی یا قرارداد فردی اونها میتونه بیشتر هم باشه.

برای کارمندان با قرارداد مدت معین، حق سنوات مورد نیاز برابر با دستمزدیه که برای مدت باقی‌مانده قرارداد دریافت میکردن. صرف‌نظر از نوع قرارداد استخدامی، در موارد تخلف جدی، حق سنوات لازم نیست.

نگاهی به یک سیستم پیچیده ویزا: نمونه ویزا بولتن آمریکا

برای اینکه یه دید کلی پیدا کنی که سیستم‌های مهاجرتی چقدر میتونن پیچیده باشن و با چه نوع اسناد رسمی ممکنه روبرو بشی، بیایید به یه نمونه از ایالات متحده نگاه کنیم. این سند «ویزا بولتن» (Visa Bulletin) نام داره. این اطلاعات مستقیما برای درخواست ویزای مراکش نیست، اما درک اون بهت کمک میکنه بفهمی دولت‌ها چطور تعداد ویزاها رو مدیریت میکنن و این فرایندها چقدر میتونن جزئیات داشته باشن. این یه تمرین خوب برای فهمیدن زبان اداری و حقوقی مهاجرته.

ویزا بولتن خلاصه‌ای از تعداد ویزاهای مهاجرتی موجود در هر ماه رو نشون میده. این سند دو جدول اصلی داره: «تاریخ‌های اقدام نهایی» (Final Action Dates) و «تاریخ‌های ثبت درخواست» (Dates for Filing Applications). این تاریخ‌ها مشخص میکنن که چه زمانی متقاضیان ویزای مهاجرتی باید مدارک لازم رو جمع‌آوری و به مرکز ملی ویزا ارسال کنن.

مفاهیم کلیدی در ویزا بولتن:

• Oversubscribed (بیش از حد تقاضا): وقتی تعداد تقاضا برای یک نوع ویزا از تعداد ویزاهای موجود بیشتر باشه، اون دسته «بیش از حد تقاضا» اعلام میشه.
• C (Current – جاری): یعنی تعداد ویزا برای همه متقاضیان واجد شرایط موجوده و صف انتظار وجود نداره.
• U (Unauthorized – غیرمجاز): یعنی در حال حاضر هیچ ویزایی برای اون دسته صادر نمیشه.

بر اساس قانون مهاجرت و ملیت آمریکا (INA)، محدودیت سال مالی ۲۰۲۵ برای مهاجران ترجیحی خانوادگی ۲۲۶,۰۰۰ و برای مهاجران ترجیحی مبتنی بر اشتغال حداقل ۱۴۰,۰۰۰ است. سقف هر کشور برای مهاجران ترجیحی ۷٪ از کل محدودیت‌های سالانه خانوادگی و اشتغال، یعنی ۲۵,۶۲۰، تعیین شده.

در ادامه جداول نمونه از ویزا بولتن ماه مارس ۲۰۲۵ رو میبینیم تا با ساختارش آشنا بشی:

جدول A. تاریخ‌های اقدام نهایی برای موارد ترجیحی خانوادگی

دسته خانوادگی	همه کشورها به جز لیست شده‌ها	چین	هند	مکزیک	فیلیپین
F1	22NOV15	22NOV15	22NOV15	22NOV04	08MAR12
F2A	01JAN22	01JAN22	01JAN22	15MAY21	01JAN22
F2B	22MAY16	22MAY16	22MAY16	01JUL05	22OCT11
F3	01JUL10	01JUL10	01JUL10	22NOV00	22JAN03
F4	01AUG07	01AUG07	08APR06	01MAR01	15OCT04

جدول A. تاریخ‌های اقدام نهایی برای موارد ترجیحی مبتنی بر اشتغال

دسته اشتغال	همه کشورها به جز لیست شده‌ها	چین	هند	مکزیک	فیلیپین
اول	C	08NOV22	01FEB22	C	C
دوم	15MAY23	08MAY20	01DEC12	15MAY23	15MAY23
سوم	01DEC22	01AUG20	01FEB13	01DEC22	01DEC22
سایر کارگران	01FEB21	01JAN17	01FEB13	01FEB21	15JAN21
چهارم	01AUG19	01AUG19	01AUG19	01AUG19	01AUG19
پنجم (سرمایه‌گذاری)	C	15JUL16	01JAN22	C	C

این جداول نشون میدن که فقط متقاضیانی که تاریخ اولویتشون (priority date) قبل از تاریخ ذکر شده در جدوله، میتونن برای دریافت ویزا اقدام کنن. این تاریخ‌ها هر ماه عوض میشن.

ویزای لاتاری (Diversity Immigrant – DV)

این هم یه نمونه دیگه از سیستم‌های مهاجرتیه. قانون مهاجرت آمریکا هر سال تا ۵۵,۰۰۰ ویزای مهاجرتی رو برای ایجاد فرصت‌های بیشتر برای افرادی از کشورهایی با نرخ پذیرش پایین در پنج سال گذشته فراهم میکنه. این ویزاها بین شش منطقه جغرافیایی تقسیم میشن و هیچ کشوری نمیتونه بیش از هفت درصد از ویزاهای موجود رو در یک سال دریافت کنه.

برای مثال، در ماه مارس، شماره‌های موجود برای متقاضیان واجد شرایط DV-2025 به شرح زیر بود:

منطقه	همه کشورها به جز لیست شده‌ها
آفریقا	۲۵,۰۰۰ (به جز الجزایر ۲۴,۵۰۰، مصر ۲۳,۰۰۰، مراکش ۲۲,۰۰۰)
آسیا	۶,۰۰۰ (به جز ایران ۵,۴۰۰)
اروپا	۱۳,۰۰۰ (به جز روسیه ۱۲,۹۵۰، ازبکستان ۷,۷۵۰)
آمریکای شمالی (باهاما)	۲۰
اقیانوسیه	۱,۱۲۵
آمریکای جنوبی و کارائیب	۱,۸۰۰

این شماره‌ها به این معنیه که فقط متقاضیانی که شماره رتبه لاتاری منطقه‌ای‌شون پایین‌تر از این شماره‌هاست، میتونن برای ویزا اقدام کنن.

باز هم تاکید میشه، این اطلاعات فقط برای آشنایی با پیچیدگی‌ها و جزئیات سیستم‌های ویزاست و ربطی به قوانین مهاجرتی مراکش نداره. اما بهت کمک میکنه بفهمی که مهاجرت یه فرایند دقیق و مبتنی بر قانونه و باید همیشه اطلاعاتت رو از منابع رسمی و به‌روز بگیری.