مهاجرت کاری به جیبوتی: بایدها و نبایدهای اقامت و اشتغال

بخش اول: پس میخوای بری جیبوتی کار کنی؟ بیا با اصول اولیه‌اش آشنا شیم

جیبوتی یه کشور کوچیکه که تو یه نقطه خیلی مهم از نظر جغرافیایی قرار گرفته؛ جایی که بهش میگن «شاخ آفریقا». به خاطر همین موقعیت استراتژیک کنار دریای سرخ و ورودی کانال سوئز، تبدیل به یه مرکز مهم برای تجارت بین‌المللی، کشتیرانی و حتی پایگاه‌های نظامی کشورهای مختلف شده. همین موضوع باعث شده که سرمایه‌گذاری خارجی و نیروی کار ماهر جذب این کشور بشن. برای همین، فرصت‌های شغلی توی حوزه‌هایی مثل لجستیک، مدیریت بندر، تجارت، زیرساخت و انرژی تو این کشور زیاده.

اما برای اینکه بتونی به عنوان یه فرد خارجی تو جیبوتی کار کنی، باید یه سری مراحل قانونی رو طی کنی. اینجوری نیست که همینطوری پاشی بری و مشغول به کار بشی. باید بفهمی چه ویزاهایی وجود داره، چطوری اجازه کار بگیری و هم کارفرما و هم خودت چه وظایفی دارید.

چه کسایی به اجازه کار تو جیبوتی احتیاج دارن؟

قانونش خیلی ساده‌اس: هر فرد خارجی که قصد داره توی جیبوتی کار کنه و حقوق بگیره، باید اجازه کار (Work Permit) داشته باشه. فرقی نمیکنه تو چه بخشی یا چه سمتی میخوای کار کنی. کارفرماها هم وظیفه دارن قبل از اینکه کارمند خارجی‌شون کارش رو شروع کنه، مطمئن بشن که اجازه کار لازم رو گرفته. این کار برای اینه که همه‌چیز طبق قوانین کار جیبوتی پیش بره.

به طور کلی، برای زندگی و کار قانونی تو جیبوتی، به این سه تا مدرک اصلی نیاز داری:

1. ویزای ورود (Entry Visa): این ویزا بهت اجازه میده که وارد خاک جیبوتی بشی. معمولا قبل از اینکه برای اجازه کار و اقامت اقدام کنی، باید این ویزا رو بگیری.
2. اجازه کار (Work Permit): این همون مجوزی هست که بهت حق کار کردن قانونی تو این کشور رو میده.
3. مجوز اقامت (Residence Permit): این مدرک مثل یه کارت شناسایی برای خارجی‌های مقیم جیبوتی عمل میکنه و برای موندن قانونی تو کشور (بیشتر از مدت ویزای اولیه) ضروریه.

یادت باشه که معمولا بهتره قبل از اینکه بری جیبوتی، کارهای مربوط به پیدا کردن شغل رو انجام داده باشی، چون فرصت‌های شغلی اونجا کمه و اینجوری با آمادگی بیشتری وارد پروسه ویزا میشی.

بخش دوم: خب، حالا چطوری واقعا کار پیدا کنیم و ویزا بگیریم؟

روند کلی گرفتن ویزای کاری یه مسیر مشخص داره که هم تو و هم کارفرمات باید قدم به قدم طی کنید. بیا این مراحل رو با هم مرور کنیم.

مرحله ۱: یه پیشنهاد شغلی درست و حسابی پیدا کن

اولین و مهم‌ترین قدم اینه که یه کارفرما تو جیبوتی پیدا کنی که بخواد تو رو استخدام کنه و اسپانسر ویزای کاریت بشه.

• کارفرمای تو باید یه شرکت ثبت شده و قانونی تو جیبوتی باشه.
• موقعیت شغلی تو باید چیزی باشه که بازار کار جیبوتی بهش نیاز داره. معمولا شانس گرفتن ویزا برای بعضی صنایع مثل لجستیک، دریانوردی و مخابرات بیشتره.
• میتونی از طریق سایت‌های کاریابی آنلاین، آژانس‌های استخدام یا درخواست مستقیم به شرکت‌ها، دنبال فرصت‌های شغلی بگردی.

مرحله ۲: کارفرما برای «مجوز کار» اقدام میکنه

بعد از اینکه پیشنهاد شغلی رو گرفتی، کارفرمای تو باید از طرف تو، برای چیزی به اسم «مجوز کار» یا همون Work Permit از وزارت کار جیبوتی درخواست بده. این کار قبل از اینه که بتونی نوع ویزات رو تغییر بدی.

مدارکی که کارفرما معمولا نیاز داره ایناست:

• یه قرارداد کاری رسمی که توش حقوق، سمت شغلی و مدت زمان کار مشخص شده باشه.
• مدارکی که نشون بده شرکتشون به صورت قانونی تو جیبوGوتی ثبت شده.
• یه نامه که توش توضیح داده شده چرا برای این موقعیت شغلی به یه نیروی کار خارجی نیاز دارن (مثلا باید ثابت کنن که نیروی جیبوتی مناسب برای این کار پیدا نشده).
• پرداخت هزینه‌های مربوط به بررسی درخواست اجازه کار.

این مرحله معمولا بین ۲ تا ۴ هفته طول میکشه تا جوابش بیاد.

مرحله ۳: درخواست ویزای ورود و تبدیل ویزا

وقتی مجوز کار صادر شد، چند تا راه وجود داره. معمولا تو باید از سفارت یا کنسولگری جیبوتی تو کشور خودت (یا کشور محل اقامتت) برای یه ویزای ورود مناسب (معمولا ویزای بلند مدت یا کاری) اقدام کنی.

اما اگه از قبل با ویزای توریستی تو جیبوتی باشی، باید برای تبدیل ویزات به ویزای کاری اقدام کنی. در این حالت، کارفرما یا خودت باید درخواست تبدیل ویزا رو به اداره مهاجرت جیبوتی ارائه بدید.

مرحله ۴: منتظر جواب میمونی و ویزا رو میگیری

درخواستت بررسی میشه که این مرحله ممکنه از چند هفته تا چند ماه طول بکشه. اگه با درخواستت موافقت بشه، ویزای کاری جدید توی پاسپورتت ثبت میشه.

مرحله ۵: مجوز اقامت رو میگیری و کار رو شروع میکنی

بعد از گرفتن ویزای کاری، باید برای مجوز اقامت (که بهش Carte de Séjour هم میگن) اقدام کنی. این کارت بهت اجازه میده که به صورت قانونی تو جیبوتی زندگی و کار کنی. مجوزهای اقامت معمولا یک ساله هستن و تا وقتی که قراردادت تمدید بشه، قابل تمدیدن.

یکی از منابع میگه که زمان پردازش برای اجازه کار معمولا ۷ روز کاری از زمان تحویل کامل مدارکه. منبع دیگه‌ای میگه این پروسه ممکنه از چند هفته تا چند ماه طول بکشه. پس بهتره همیشه کارها رو زودتر از موعد شروع کنی تا به مشکل نخوری.

بخش سوم: جنگل کاغذبازی‌ها؛ چه مدارکی لازم داری؟

آماده کردن مدارک یکی از سخت‌ترین بخش‌های کاره. کارفرماها باید با کلی سند سر و کله بزنن، از اثبات شهروندی و اقامت قانونی گرفته تا تاییدیه اشتغال و شناسنامه. اگه مدارک ناقص باشه یا دیر تحویل داده بشه، کل پروسه ممکنه با تاخیر یا حتی ریجکتی ویزا مواجه بشه.

اینجا یه لیست کامل از مدارکی که معمولا هم از تو و هم از کارفرمات خواسته میشه رو آوردیم:

مدارک مورد نیاز از طرف تو (کارمند):

• پاسپورت معتبر: باید حداقل ۶ ماه بعد از تاریخی که قصد خروج از جیبوتی رو داری، اعتبار داشته باشه و حداقل دو صفحه خالی داشته باشه.
• کپی ویزای ورود: اگه با ویزای خاصی وارد شدی.
• کپی ویزای بلند مدت برای ۱۲ ماه.
• عکس پاسپورتی: معمولا ۴ تا ۶ قطعه عکس جدید با پس‌زمینه سفید و چهره خنثی.
• قرارداد کاری: یه کپی از قرارداد کاری که با شرکت جیبوتی امضا کردی.
• مدارک تحصیلی و حرفه‌ای: مدارک دانشگاهی و گواهینامه‌های تخصصی (که اغلب باید به صورت قانونی تایید و ترجمه بشن).
• رزومه یا CV.
• گواهی سلامت پزشکی: باید توی یکی از کلینیک‌های مورد تایید جیبوتی معاینه بشی تا ثابت بشه بیماری واگیردار نداری.
• گواهی عدم سوء پیشینه: از کشور خودت یا محل اقامت قبلیت.
• اثبات محل اقامت در جیبوتی: مثل قرارداد اجاره خونه، رزرو هتل یا نامه‌ای از کارفرما که نشون بده برات مسکن تهیه کرده.
• واکسن تب زرد: باید واکسن زده باشی.
• برای وابستگان (همسر و فرزندان): سند ازدواج و شناسنامه فرزندان (اینها هم اغلب نیاز به تایید و ترجمه دارن).

مدارک مورد نیاز از طرف کارفرما:

• درخواست کتبی: یه نامه که توش جزئیات مربوط به اسم تو، سمت شغلیت و اسم کارفرما ذکر شده باشه.
• مدارک ثبت شرکت.
• گواهی تسویه حساب مالیاتی.
• کپی مجوز شرکت منطقه آزاد (اگه شرکت توی منطقه آزاد باشه).
• نامه توجیهی برای استخدام نیروی خارجی.
• نامه اسپانسرشیپ.

نکته مهم: حواست باشه که همه مدارکت رو به زبان فرانسوی یا عربی ترجمه کنی، چون این دو زبان، زبان‌های رسمی جیبوتی هستن.

هزینه‌ها چقدر میشه؟

هزینه‌های مربوط به ویزا و اجازه کار بسته به نوع و مدت زمانش متغیره. این یه نمونه از هزینه‌هاست که توی یکی از منابع ذکر شده:

نوع ویزا	هزینه درخواست
ویزای بلند مدت (بیشتر از ۳ ماه)	۱۶۰ دلار
ویزای تجاری	۱۱۰ دلار
ویزای دانشجویی	۱۰۰ دلار

این هزینه‌ها ممکنه تغییر کنه، پس همیشه آخرین اطلاعات رو از منابع رسمی چک کن.

بخش چهارم: مدل‌های مختلف استخدام در جیبوتی

وقتی یه شرکت میخواد تو جیبوتی نیروی خارجی استخدام کنه، معمولا بسته به نوع کار، مدت زمان و شرایط قانونی، یکی از این سه تا راه رو انتخاب میکنه:

سناریوی اول: اسپانسر شدن برای یه کارمند خارجی (رایج‌ترین حالت)

این مدل برای شرکت‌هایی هست که میخوان یه نیروی تمام وقت خارجی رو تو جیبوتی استخدام کنن. برای این کار، شرکت (یا یه شرکت «کارفرمای ثبت شده» به نمایندگی از اونها) باید یه شخصیت حقوقی ثبت شده تو جیبوتی داشته باشه و یه پیشنهاد کاری قانونی به تو بده.

• نکات کلیدی:
  • این ویزا حتما نیاز به اسپانسر داره و فریلنسرها یا پیمانکارها نمیتونن خودشون برای این نوع ویزا اقدام کنن.
  • کارمند باید تو همون محل کاری که براش تایید شده کار کنه، مگه اینکه مجوز جابجایی یا تغییر کارفرما رو بگیره.
  • زمان بررسی درخواست‌ها متغیره (معمولا بین ۱ تا ۲ ماه) و به سفارت یا کنسولگری بستگی داره.

این مدل برای کارهای بلند مدت که نیاز به حضور فیزیکی یا ترکیبی (هیبرید) در جیبوتی دارن، بهترین گزینه‌اس.

سناریوی دوم: استخدام یه پیمانکار یا فریلنسر خارجی

اگه به عنوان یه متخصص مستقل یا فریلنسر کار میکنی، میتونی به صورت قانونی با مشتری‌های بین‌المللی کار کنی بدون اینکه نیاز به اسپانسر داشته باشی. اما باید حواست به قوانین ثبت مالیاتی و گزارش‌دهی محلی باشه.

بعضی شرکت‌ها مثل Playroll راهکارهایی برای مدیریت پیمانکارها ارائه میدن که شامل این موارد میشه:

• تهیه قراردادهای پیمانکاری مطابق با قوانین محلی.
• خودکار کردن پروسه فاکتور زدن و پرداخت‌های بین‌المللی به فرانک جیبوتی (DJF) یا دلار آمریکا.
• کاهش ریسک‌های مربوط به «تشکیل اقامتگاه دایمی» و طبقه‌بندی اشتباه پیمانکار.

این مدل برای فریلنسرها، مشاورها یا کارهای پروژه‌ای، به خصوص اگه خودت از قبل تو جیبوتی زندگی میکنی، مناسبه.

سناریوی سوم: منتقل کردن یکی از کارمندای فعلی به جیبوتی

اگه شرکتت بخواد تو رو که الان داری جای دیگه‌ای براشون کار میکنی به جیبوتی منتقل کنه، باز هم باید همون مراحل ویزا و راه‌اندازی سیستم حقوق رو طی کنی. حتی اگه قبلا کارمندشون بودی، برای اینکه همه‌چیز قانونی باشه، به یه «کارفرمای ثبت شده» محلی نیاز داری.

شرکت‌های EOR (که جلوتر کامل توضیح میدیم) همه مراحل محلی رو انجام میدن، از جمله:

• اسپانسر شدن برای اجازه کار و انجام کاغذبازی‌های مهاجرت.
• ثبت‌نام در ادارات محلی و سیستم‌های حقوق و دستمزد.
• ثبت‌نام برای مزایای اجباری و طرح‌های قانونی.

این مدل برای انتقال‌های داخلی، شرکت‌های دورکار که میخوان وارد بازار آفریقا بشن، یا برای حفظ استعدادها از طریق برنامه‌های جابجایی جهانی، عالیه.

بخش پنجم: «کارفرمای ثبت شده» یا EOR چیه و به چه دردی میخوره؟

توی متن‌های مختلفی که بررسی کردیم، یه عبارت خیلی تکرار میشه: Employer of Record یا به اختصار EOR. به فارسی میشه گفت «کارفرمای ثبت شده». این مفهوم خیلی مهمه، به خصوص برای شرکت‌های بین‌المللی که میخوان تو جیبوتی نیرو بگیرن ولی نمیخوان یه شعبه یا شرکت محلی ثبت کنن.

EOR یعنی چی؟

فرض کن یه شرکت تکنولوژی تو اروپا میخواد تو رو که یه متخصص ایرانی هستی، برای کار تو جیبوتی استخدام کنه. این شرکت اروپایی نمیخواد دردسرهای ثبت شرکت تو جیبوتی، یاد گرفتن قوانین کار و مالیات اونجا و… رو به جون بخره. اینجا EOR وارد میشه.

یه شرکت EOR یه شرکت محلی تو جیبوتیه که به صورت قانونی تو رو استخدام میکنه. روی کاغذ، تو کارمند اون شرکت جیبوتیایی میشی. اونها حقوق تو رو میدن، مالیاتت رو حساب میکنن، بیمه‌ات رو رد میکنن و مطمئن میشن که همه‌چیز مطابق با قوانین کار جیبوتیه. اما در عمل، تو داری برای اون شرکت اروپایی کار میکنی و از اونها دستور میگیری.

به عبارت ساده، EOR مثل یه پل قانونی بین تو و کارفرمای اصلیته.

چه شرکت‌هایی این خدمات رو ارائه میدن؟

توی متونی که داشتیم، به چند تا شرکت اشاره شده بود که این خدمات رو ارائه میدن:

• Express Global Employment
• Acumen International
• Playroll
• G-P (Globalization Partners)
• Skuad
• Workforce Africa

این شرکت‌ها چه خدماتی ارائه میدن؟

هدف اصلیشون اینه که پروسه پیچیده مهاجرت و استخدام رو ساده کنن. تو فقط فرم‌ها رو پر میکنی، امضاهای لازم رو میزنی و مدارکی مثل تاییدیه اشتغال رو ارائه میدی. بقیه‌اش با اونهاست.

خدماتشون معمولا شامل این موارد میشه:

• راهنمایی تخصصی: بهت میگن چه فرم‌هایی لازمه و چطوری درست پرشون کنی.
• کمک در جمع‌آوری مدارک.
• پشتیبانی برای مصاحبه‌ها: اگه نیاز به مصاحبه حضوری داشته باشی، کمکت میکنن آماده بشی.
• هماهنگی با مقامات مهاجرتی جیبوتی.
• اسپانسرشیپ برای ویزا و اجازه کار: این بزرگترین مزیتشونه. چون اونها به عنوان یه شرکت محلی اسپانسرت میشن، ریسک ریجکت شدن ویزا خیلی کمتر میشه.
• پشتیبانی مداوم تا وقتی که پرونده‌ات تایید بشه.
• خدمات اضافی (Extra Benefits): بعضی از این شرکت‌ها مثل Acumen International، خدمات دیگه‌ای هم ارائه میدن، مثل بیمه درمانی، کمک برای پیدا کردن خونه، اجاره دفتر، تهیه سیم‌کارت و ماشین، خدمات استقبال در فرودگاه و حتی کمک برای جابجایی خانواده‌ات.

یه نکته خیلی مهم که باید بدونی:

«توجه: ما یک سرویس مهاجرتی نیستیم! ما خدمات اجازه کار و پشتیبانی مهاجرت رو به عنوان یه راهکار مستقل به افرادی که دنبال کار در خارج از کشور هستن، ارائه نمیدیم».

این یعنی چی؟ یعنی این شرکت‌ها برای شرکت‌های دیگه کار میکنن، نه برای افراد. تو نمیتونی مستقیم بری پیششون و بگی «برام تو جیبوتی کار پیدا کنید و ویزا بگیرید». اول باید یه شرکت تو رو استخدام کنه، بعد اون شرکت میاد و از خدمات EOR برای مدیریت کارهای قانونی استخدام تو در جیبوتی استفاده میکنه.

بخش ششم: قوانین بازی در زمین جیبوتی؛ شرایط کار چطوره؟

خب، فرض کنیم کارها درست پیش رفت و تو الان تو جیبوتی مشغول به کار شدی. باید بدونی که شرایط و قوانین کار اونجا چطوریه. این اطلاعات از منابعی مثل Workforce Africa و Skuad گرفته شده.

قراردادهای کاری

قانون کار جیبوتی میگه که همه کارمندها باید قرارداد کاری کتبی داشته باشن. این قراردادها معمولا به زبان فرانسوی نوشته میشن و باید توسط هر دو طرف (کارفرما و کارمند) امضا بشن. موارد زیر باید حتما تو قرارداد ذکر بشه:

• تایید توافق دو طرف
• شرح وظایف و مسئولیت‌های شغلی
• ساعات کاری (استاندارد و قوانین اضافه‌کاری)
• مرخصی‌های با حقوق (مرخصی سالانه)
• محل کار
• حقوق و مزایا (جزئیات حقوق، نحوه پرداخت و …)
• حق سنوات (در شرایط خاص)
• تاریخ شروع و پایان قرارداد (اگه قرارداد مدت‌دار باشه)
• دوره اخطار برای فسخ قرارداد

ساعات کاری

• ساعت کاری استاندارد: در جیبوتی، هفته کاری استاندارد ۴۸ ساعت در طول شش روزه (یعنی روزی ۸ ساعت). جمعه و شنبه روزهای تعطیل آخر هفته هستن.
• اضافه‌کاری: هر کاری که بیشتر از ۴۸ ساعت استاندارد در هفته انجام بشه، اضافه‌کاری حساب میشه و باید براش پول بیشتری پرداخت بشه.
• محدودیت اضافه‌کاری: کل ساعات کاری، با احتساب اضافه‌کاری، نمیتونه از ۶۰ ساعت در هفته و ۱۲ ساعت در روز بیشتر بشه.
• نرخ پرداخت اضافه‌کاری:
  • برای ۸ ساعت اول اضافه‌کاری در روزهای عادی: ۲۵٪ بیشتر از نرخ ساعتی معمول.
  • برای اضافه‌کاری بین ساعت ۱۰ شب تا ۵ صبح: ۷۵٪ بیشتر از نرخ ساعتی معمول.
  • برای اضافه‌کاری در روزهای تعطیل آخر هفته و تعطیلات رسمی (در طول روز): ۵۰٪ بیشتر از نرخ ساعتی معمول.
  • برای اضافه‌کاری در روزهای تعطیل آخر هفته و تعطیلات رسمی (در طول شب): ۱۵۰٪ بیشتر از نرخ ساعتی معمول.

تعطیلات رسمی و مرخصی‌ها

جیبوتی ۱۰ روز تعطیلی رسمی داره که توسط وزارت کشور اعلام میشه:

• روز سال نو: ۱ ژانویه (۱ روز)
• معراج پیامبر (الاسراء و المعراج): در فوریه (۱ روز، تاریخ قمری)
• عید فطر: در آوریل (۲ روز، تاریخ قمری)
• روز کارگر: ۱ می (۱ روز)
• روز عرفه: در ژوئن (۱ روز، تاریخ قمری)
• عید قربان: در ژوئن (۲ روز، تاریخ قمری)
• روز استقلال محلی: ۲۷ و ۲۸ ژوئن (۲ روز)
• اول محرم: در ژوئیه (۱ روز، تاریخ قمری)
• میلاد پیامبر (مولود النبی): در سپتامبر (۱ روز، تاریخ قمری)
• روز کریسمس: ۲۵ دسامبر (۱ روز)

مرخصی‌ها:

• مرخصی سالانه: بعد از یک سال کار کامل، کارمندها حق دارن ۳۰ روز مرخصی با حقوق بگیرن. این یعنی ماهی ۲.۵ روز مرخصی ذخیره میشه.
• مرخصی استعلاجی:
  • ناتوانی موقت: برای ۲۹ روز اول مریضی، کارمند ۵۰٪ حقوقش رو از تامین اجتماعی دریافت میکنه.
  • مرخصی طولانی: بعد از ۲۹ روز، کارمند ۷۵٪ حقوقش رو از تامین اجتماعی میگیره.
• مرخصی زایمان (برای خانم‌ها): خانم‌ها ۲۶ هفته (حدود ۶ ماه) مرخصی با حقوق دارن. ۷ هفته قبل از زایمان و ۱۹ هفته بعد از اون.
• مرخصی تولد فرزند (برای آقایان): آقایون بعد از تولد فرزندشون ۳ روز مرخصی با حقوق دارن.
• مرخصی‌های استثنایی:
  • ازدواج خود کارمند: ۳ روز
  • ازدواج فرزند کارمند: ۱ روز
  • فوت همسر، فرزند، پدر یا مادر کارمند: ۳ روز
  • فوت برادر یا خواهر کارمند: ۱ روز
  • فوت پدرزن یا مادرزن کارمند: ۱ روز
• مرخصی تحصیلی: بعضی کارفرماها ممکنه مرخصی با حقوق یا بدون حقوق برای تحصیلات مرتبط با کار ارائه بدن، ولی این مورد اجباری نیست.

مالیات و کسورات قانونی

• مالیات بر درآمد شخصی: جیبوتی سیستم مالیات بر درآمد پلکانی داره. یعنی هرچی درآمدت بیشتر باشه، درصد مالیاتت هم بیشتر میشه. جدولش اینجوریه:
  • تا ۳۰,۰۰۰ فرانک جیبوتی (DJF): ۲٪
  • از ۳۰,۰۰۱ تا ۵۰,۰۰۰ فرانک: ۱۲٪
  • از ۵۰,۰۰۱ تا ۱۵۰,۰۰۰ فرانک: ۱۵٪
  • از ۱۵۰,۰۰۱ تا ۳۰۰,۰۰۰ فرانک: ۲۲٪
  • از ۳۰۰,۰۰۱ تا ۶۰۰,۰۰۰ فرانک: ۲۵٪
  • از ۶۰۰,۰۰۱ تا ۱,۰۰۰,۰۰۰ فرانک: ۳۰٪
  • از ۱,۰۰۰,۰۰۱ تا ۲,۰۰۰,۰۰۰ فرانک: ۳۵٪
  • بیشتر از ۲,۰۰۰,۰۰۰ فرانک: ۴۵٪
• مالیات شرکت‌ها: نرخ مالیات برای شرکت‌های محلی و خارجی ۲۵٪ در ساله.
• بیمه درمانی و تامین اجتماعی (CNSS): مشارکت در سیستم تامین اجتماعی اجباریه. کارمندها ۶٪ و کارفرماها ۱۵.۷٪ از حقوق رو به این سیستم واریز میکنن (مجموعا ۲۱.۷٪). البته چون کیفیت خدمات درمانی دولتی ممکنه خیلی بالا نباشه، خیلی از کارفرماها برای کارمندهاشون بیمه درمانی خصوصی هم میگیرن.

مزایای تکمیلی

• حق ارشدیت (Seniority allowance): بعد از دو سال کار مداوم، ۴٪ حقوق پایه به عنوان حق ارشدیت به کارمند تعلق میگیره.
• پاداش: پاداش بر اساس عملکرد یا پاداش ماه سیزدهم اجباری نیست، ولی بعضی شرکت‌ها این رو ارائه میدن.
• کمک هزینه مسکن: بعضی شرکت‌ها، به خصوص برای کارمندای خارجی، کمک هزینه مسکن هم در نظر میگیرن.

دوره آزمایشی و فسخ قرارداد

• دوره آزمایشی (Probation):
  • برای کارگران روزمزد: ۱۵ روز
  • برای کارمندان عادی با حقوق ماهانه: ۱ ماه
  • برای سرپرست‌ها و مدیران میانی: ۳ ماه
  • در طول دوره آزمایشی، هر دو طرف میتونن بدون اخطار یا پرداخت خسارت، قرارداد رو فسخ کنن.
• فسخ قرارداد:
  • قرارداد میتونه به دلایل مختلفی مثل اتمام پروژه (در قراردادهای مدت‌دار)، فوت کارمند، دلایل اقتصادی شرکت یا با اخطار قبلی فسخ بشه.
  • دوره اخطار: برای فسخ قرارداد، باید از قبل به طرف مقابل خبر داد. این دوره برای کارمندان عادی ۱ ماه و برای مدیران و سرپرست‌ها ۳ ماهه.
  • حق سنوات (Severance Pay): اگه کارفرما قرارداد رو فسخ کنه (به جز در موارد تخلف جدی کارمند)، باید حق سنوات پرداخت کنه. مقدارش بستگی به قوانین بخش کاری کارفرما داره. اگه خود کارمند استعفا بده، معمولا حق سنواتی بهش تعلق نمیگیره.

بخش هفتم: برای بلندمدت چه گزینه‌هایی هست؟ اقامت دائم و ویزاهای دیگه

اگه قصد داری برای مدت طولانی تو جیبوتی بمونی، باید با گزینه‌های اقامت دائم، ویزای همراهان و بقیه موارد هم آشنا باشی.

مسیرهای رسیدن به اقامت دائم

گرفتن اقامت دائم تو جیبوتی یه پروسه پیچیده‌اس و اینجوری نیست که بعد از چند سال کار کردن به طور خودکار بهت اقامت دائم بدن. معمولا راه‌هاش این‌ها هستن:

• اقامت قانونی طولانی مدت: اگه برای مدت خیلی طولانی (مثلا ۵ سال یا بیشتر) به صورت قانونی و بدون وقفه تو جیبوتی زندگی و کار کرده باشی و سابقه مشکلی هم نداشته باشی، «ممکنه» بتونی برای اقامت دائم درخواست بدی. این موارد به صورت موردی بررسی میشن.
• سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاری مستقیم و قابل توجه در بخش‌های کلیدی اقتصاد جیبوتی میتونه یه راه برای گرفتن اقامت طولانی مدت یا حتی شهروندی باشه.
• ازدواج با شهروند جیبوتی: ازدواج با یه شهروند جیبوتی میتونه مسیری برای گرفتن اقامت و در نهایت شهروندی باشه، البته اگه شرایط قانونی رو داشته باشی.

ویزای همراهان (Dependent Visa)

اگه تو اجازه کار و اقامت معتبر تو جیبوتی داشته باشی، معمولا میتونی برای خانواده درجه یک خودت (همسر و فرزندان زیر ۱۸ سال) هم درخواست ویزا بدی تا بهت ملحق بشن.

برای این کار باید ثابت کنی که:

• توانایی مالی کافی برای حمایت از خانواده‌ات رو داری.
• مسکن مناسب تو جیبوتی داری.

مدارک لازم برای اونها هم شامل پاسپورت معتبر، سند ازدواج، شناسنامه فرزندان، گواهی سلامت و عدم سوء پیشینه میشه. اعتبار ویزای اونها معمولا به اعتبار ویزای تو بستگی داره.

ویزای دیجیتال نومد (Digital Nomad Visa)

تا این لحظه، جیبوتی ویزای مشخصی برای دیجیتال نومدها یا همون دورکارها نداره. اگه کسی بخواد از جیبوتی به صورت دورکاری برای یه شرکت خارجی کار کنه، باید با ویزای توریستی استاندارد وارد بشه که معمولا تا ۹۰ روز اعتبار داره.

یادت باشه که کار کردن با ویزای توریستی خلاف مقررات جیبوتیه. برای گرفتن ویزای توریستی هم معمولا باید این مدارک رو داشته باشی:

• پاسپورت با حداقل ۶ ماه اعتبار.
• اثبات محل اقامت (مثل رزرو هتل).
• اثبات تمکن مالی برای پوشش هزینه‌های سفر.
• بلیط رفت و برگشت.

تبدیل ویزای توریستی به کاری ممکنه؟

بله، ممکنه. اما این کار نیاز به اسپانسرشیپ از یه کارفرمای جیبوتی و تایید وزارت کار و اداره مهاجرت داره. نمیتونی با ویزای توریستی کار کنی و این تبدیل ویزا هم خودکار نیست و بستگی به این داره که همه شرایط قانونی رو داشته باشی. در بعضی موارد هم ممکنه ازت بخوان که از جیبوتی خارج بشی و از کشور خودت برای ویزای کاری اقدام کنی.

بخش هشتم: تو هزارتوی مهاجرت جهانی؛ وقتی پای کشورهای دیگه وسط میاد

گاهی وقتا ممکنه وقتی تو جیبوتی هستی، کارت به سفارت یا قوانین کشورهای دیگه هم بیفته. توی اطلاعاتی که داشتیم، چند تا مورد خاص بود که بد نیست بدونی، حتی اگه مستقیم به گرفتن ویزای کاری جیبوتی ربط نداشته باشه.

داستان سفارت آمریکا در جیبوتی

یه بخش از اطلاعات، راهنمای مصاحبه ویزای مهاجرتی تو سفارت آمریکا در جیبوتی بود. این یعنی اگه تو یا یکی از بستگانت برای ویزای مهاجرت به آمریکا اقدام کرده باشید و محل مصاحبه‌تون سفارت آمریکا تو جیبوتی باشه، باید این نکات رو بدونید:

• وقت قبلی: فقط کسایی که نامه وقت مصاحبه دارن میتونن وارد بخش کنسولی بشن.
• معاینه پزشکی: قبل از مصاحبه باید تو یکی از کلینیک‌های مورد تایید سفارت آمریکا در جیبوتی معاینه پزشکی انجام بدی. اسم دو تا دکتر هم ذکر شده بود: Dr. Nicolas Georgalis و Dr. Fozia Osman. هزینه‌ها میتونه تا ۷۰,۰۰۰ فرانک جیبوتی (حدود ۳۹۵ دلار) باشه.
• مدارک لازم: باید همه مدارک اصلی رو روز مصاحبه همراهت داشته باشی، مثل پاسپورت، عکس، مدارک مالی و خانوادگی.
• هزینه‌ها: اگه هزینه‌ای مونده باشه، باید روز مصاحبه پرداخت کنی. هم دلار آمریکا و هم فرانک جیبوتی قبول میکنن.
• بعد از تایید ویزا: پاسپورتت پیش سفارت میمونه تا ویزا توش چاپ بشه. بعدش میتونی بری تحویل بگیری.

قضیه ویزا بولتن آمریکا چیه؟

یه متن خیلی طولانی و فنی در مورد «ویزا بولتن» وزارت خارجه آمریکا هم بود. این بولتن یه جدول زمان‌بندی ماهانه برای صدور ویزاهای مهاجرتی آمریکا بر اساس اولویت و کشوره. این متن مستقیم به جیبوتی ربطی نداره، ولی برای اینکه یه دید کلی از پیچیدگی سیستم‌های مهاجرتی دنیا پیدا کنی، جالبه.

این بولتن مشخص میکنه که برای هر نوع ویزای خانوادگی (مثل F1، F2A و…) و کاری (مثل EB-1، EB-2 و…)، چه کسایی که چه تاریخی درخواست دادن، الان نوبتشون شده که کارهاشون رو پیگیری کنن. این سیستم بر اساس محدودیت‌های سالانه و سهمیه هر کشور کار میکنه. مثلا برای سال مالی ۲۰۲۴، سقف ویزاهای خانوادگی ۲۲۶,۰۰۰ و ویزاهای کاری ۱۶۰,۷۹۱ بوده. سهمیه هر کشور هم ۷ درصد از کل اینهاست که میشه ۲۷,۰۷۵.

در ادامه جداول مربوط به سپتامبر ۲۰۲۴ که در متن اومده بود رو میبینی تا یه نمونه از این سیستم رو ببینی. «C» یعنی تاریخ‌ها جاری هستن و محدودیتی نیست، و تاریخ‌های ذکر شده یعنی فقط درخواست‌های قبل از اون تاریخ بررسی میشن.

جدول تاریخ‌های نهایی برای ویزاهای خانوادگی آمریکا (سپتامبر ۲۰۲۴)

نوع ویزا	همه کشورها (به جز لیست شده‌ها)	چین	هند	مکزیک	فیلیپین
F1	22OCT15	22OCT15	22OCT15	08MAY02	01MAR12
F2A	15NOV21	15NOV21	15NOV21	01FEB21	15NOV21
F2B	01MAY16	01MAY16	01MAY16	15JUL04	22OCT11
F3	01APR10	01APR10	01APR10	01MAR00	08SEP02
F4	01AUG07	01AUG07	22JAN06	08FEB01	01FEB04

جدول تاریخ‌های نهایی برای ویزاهای کاری آمریکا (سپتامبر ۲۰۲۴)

نوع ویزا	همه کشورها (به جز لیست شده‌ها)	چین	هند	مکزیک	فیلیپین
1st	C	01NOV22	01FEB22	C	C
2nd	15MAR23	01MAR20	15JUL12	15MAR23	15MAR23
3rd	01DEC20	01SEP20	22OCT12	01DEC20	01DEC20
Other Workers	01DEC20	01JAN17	22OCT12	01DEC20	01MAY20
4th	01JAN21	01JAN21	01JAN21	01JAN21	01JAN21
5th Unreserved	C	15DEC15	01DEC20	C	C

این بولتن همچنین شامل اطلاعات لاتاری (DV) هم میشه. مثلا برای لاتاری ۲۰۲۵، تعداد ۱۳۱,۰۶۰ نفر انتخاب شدن و از این بین، ۱۳۲ نفر از جیبوتی و ۵,۲۶۷ نفر از ایران بودن.

دفاتر ویزای کانادا کجان؟

یه جدول هم بود که نشون میداد برای هر کشوری، کدوم دفتر ویزای کانادا مسئول رسیدگی به درخواست‌هاست. این اطلاعات برای وقتی که بخوای برای ویزای کانادا اقدام کنی مفیده. طبق این جدول، برای متقاضیان از ایران، دفتر ویزای مسئول، دفتر آنکارا در ترکیه است.

نمونه‌ای از قوانین کشورهای دیگه

• هند: برای گرفتن ویزای کاری هند، باید قرارداد کاری داشته باشی که نشون بده حقوقت بیشتر از ۲۵,۰۰۰ دلار در ساله. اگه ملیتت جیبوتیایی نباشه، باید بیشتر از دو سال تو جیبوتی اقامت دائم با اجازه کار داشته باشی.
• سوئیس: برای کار تو سوئیس هم باید کارفرما مجوزهای لازم رو از مقامات کانتونی (ایالتی) بگیره و ویزای ورود فقط بعد از صدور این مجوزها داده میشه.

اینها رو گفتیم تا بدونی که هر کشوری قوانین پیچیده خودش رو داره و جیبوتی هم از این قاعده مستثنی نیست.

بخش نهم: چالش‌ها و اشتباهات رایج؛ حواست به اینا باشه!

کار کردن تو یه کشور خارجی همیشه چالش‌های خودشو داره. با دونستن این چالش‌ها میتونی استراتژی بهتری برای استخدام و کار داشته باشی.

چالش‌های اصلی:

• پروسه‌های اداری پیچیده: گرفتن ویزا و اجازه کار میتونه زمان‌بر و پیچیده باشه. باید وقت و منابع کافی براش بذاری.
• تفاوت‌های فرهنگی و زبانی: زبان‌های رسمی فرانسوی و عربی هستن. انگلیسی تو شرکت‌های بین‌المللی و پایگاه‌های نظامی استفاده میشه، ولی تو جامعه خیلی رایج نیست. عادت کردن به فرهنگ محلی هم زمان میبره.
• رعایت قوانین کار: باید همیشه حواست به قوانین کار جیبوتی باشه تا به مشکل قانونی نخوری.
• هزینه بالای زندگی: هزینه مسکن و کالاهای وارداتی، به خصوص تو شهر جیبوتی، میتونه بالا باشه.
• شرایط آب و هوایی سخت: جیبوتی آب و هوای گرم و خشکی داره و دمای هوا تو تابستون به ۴۵ درجه سانتیگراد هم میرسه.

اشتباهات رایجی که باید ازشون دوری کنی:

این جدول بهت کمک میکنه که اشتباهات رایج رو انجام ندی:

اشتباه	چطوری ازش دوری کنیم؟
کار کردن با ویزای توریستی	هرگز قبل از گرفتن ویزای کاری معتبر شروع به کار نکن. این کار غیرقانونیه و میتونه منجر به جریمه یا اخراج از کشور بشه.
ارائه مدارک ناقص	قبل از تحویل مدارک، دو بار چک کن که همه‌چیز کامل باشه تا از تاخیر یا ریجکتی جلوگیری کنی.
موندن بیشتر از اعتبار ویزای توریستی	اگه پروسه ویزای کاریت طول کشید، حتما برای تمدید ویزای توریستیت اقدام کن یا قبل از تموم شدنش از جیبوتی خارج شو.
فرض کردن اینکه هر شغلی ویزا میگیره	بعضی شغل‌ها، مثل کارهای امنیتی یا دولتی، ممکنه به مجوزهای بیشتری نیاز داشته باشن. قبل از درخواست، این مورد رو بررسی کن.