قرص ضدبارداری مردانه بدون هورمون در اولین آزمایش انسانی ایمن شناخته شد

به تازگی اولین آزمایش ایمنی روی انسان برای یک قرص ضدبارداری مردانه بدون هورمون با موفقیت انجام شده. این قرص که YCT-529 نام داره، با مسدود کردن مسیری مرتبط با ویتامین A، به طور موقت تولید اسپرم رو متوقف میکنه. نتایج این آزمایش اولیه نشون داده که دارو در دوزهای مورد مطالعه ایمن و قابل تحمله. این اتفاق یک قدم مهم برای افزایش گزینه‌های پیشگیری از بارداری برای مردان به حساب میاد.

چرا این خبر مهمه؟

تا امروز، بازار روشهای جلوگیری از بارداری خیلی یک‌طرفه بوده. برای زنان گزینه‌های متنوعی مثل قرص، ایمپلنت، تزریق و دستگاه‌های مختلف وجود داره که همگی تاییدیه گرفتن. اما برای مردان، تنها گزینه‌های موجود کاندوم و وازکتومی هستن. محققان دهه‌هاست که روی این مشکل کار میکنن و حالا به نظر میرسه پیشرفتها سرعت گرفته. قرص YCT-529 با یک سازوکار کاملا جدید، یکی از همین پیشرفتهاست.

این قرص چطوری کار میکنه؟

نکته کلیدی در مورد YCT-529 اینه که هورمونی نیست. این قرص با جلوگیری از اتصال یکی از متابولیتهای ویتامین آ (به نام رتینوئیک اسید) به گیرنده‌اش در بیضه‌ها، زنجیره دستورات ژنتیکی برای شروع فرایند تولید اسپرم رو متوقف میکنه. از اونجایی که این روش هورمونی نیست، در تئوری احتمال عوارض جانبی مثل تغییر در عملکرد جنسی، میل جنسی یا خلق و خو کمتره.

اولین آزمایش روی انسان چطور انجام شد؟

این مطالعه اولین فاز از آزمایشهای بالینی بود و هدف اصلیش بررسی ایمنی دارو بود، نه اثربخشی اون در کاهش اسپرم. جزئیات این آزمایش که نتایجش در نشریه Communications Medicine منتشر شده، به این شکله:

شرکت‌کننده‌ها: ۱۶ مرد سالم بین ۳۲ تا ۵۹ سال در این آزمایش شرکت کردند.
یک نکته مهم: همه این افراد قبلا عمل وازکتومی انجام داده بودند. این یک اقدام احتیاطی ویژه بود چون تا حالا هیچ قرص ضدبارداری مردانه بدون هورمونی روی انسان آزمایش نشده بود و محققان میخواستن از هرگونه خطر آسیب دائمی به باروری شرکت‌کننده‌ها جلوگیری کنن.
روند آزمایش: شرکت‌کننده‌ها به دو گروه تقسیم شدند و آزمایش به صورت دو سو کور (نه شرکت‌کننده و نه محقق نمیدونستن چه کسی دارو و چه کسی دارونما دریافت میکنه) انجام شد.
- گروه اول: یک دوز ۱۰ میلی‌گرمی و دو هفته بعد یک دوز ۳۰ میلی‌گرمی از YCT-529 (یا دارونمای مشابه) دریافت کردند.
- گروه دوم: یک دوز ۹۰ میلی‌گرمی و دو هفته بعد یک دوز ۱۸۰ میلی‌گرمی (یا دارونمای مشابه) دریافت کردند.
آزمایش تاثیر غذا: برای اینکه ببینن غذا روی جذب دارو تاثیر داره یا نه، هشت نفر از شرکت‌کننده‌ها یک دوز ۳۰ میلی‌گرمی رو بعد از خوردن یک صبحانه پرچرب و پرکالری مصرف کردند.

نتایج آزمایش چی بود؟

به گفته نادیا مانووتز، مدیر ارشد علمی شرکت YourChoice Therapeutics که این آزمایش رو مدیریت کرده، «ما شاهد فراهمی زیستی خوب و سریع بودیم». این یعنی دارو به سرعت در بدن تجزیه نمیشه.

ایمنی و تحمل: این قرص در دوزهای آزمایش شده به خوبی تحمل شد و ایمن بود. هیچ عارضه جانبی جدی مرتبط با دارو گزارش نشد. شایعترین عوارض گزارش شده، سردرد و عفونت دستگاه تنفسی بودن که موقتی بودن و به دارو ارتباطی نداشتن. فقط یک مورد آریتمی قلبی بدون علامت در یکی از شرکت‌کننده‌ها مشاهده شد که به عنوان «احتمالا مرتبط با دارو» طبقه‌بندی شد، اما بعد از بررسی توسط یک متخصص قلب، مشخص شد که هیچ شواهدی از بیماری یا آسیب قلبی وجود نداره و نیاز به پیگیری بیشتر نیست.
ماندگاری دارو: به طور متوسط دو تا سه روز طول کشید تا سطح دارو در خون به نصف برسه. این نتیجه امیدوارکننده‌ایه و نشون میده که اگه دارو در آینده موثر تشخیص داده بشه، احتمالا مصرف روزی یک بار کافی خواهد بود.
بدون تاثیر بر هورمونها: همونطور که انتظار میرفت، یک دوز از دارو هیچ تاثیری روی سطح هورمونهایی مثل تستوسترون، FSH و LH و همچنین روی میل جنسی یا خلق و خو نداشت.
نظر یک متخصص بی‌طرف: استفانی پیج، یک متخصص غدد که روی روشهای دیگه ضدبارداری مردان کار کرده، میگه این نتایج هیجان‌انگیز و مهم هستن. اما اون تاکید میکنه که این فقط یک آزمایش کوچیک بوده و «اگه بگیم اطلاعات زیادی در مورد عوارض جانبی به دست اومده، اغراق کردیم. هر دارویی در بازار عوارض جانبی دارد».

اگه تایید بشه، چطور باید ازش استفاده کرد؟

از اونجایی که این دارو تولید اسپرم رو هدف میگیره، فرد باید حدود سه ماه هر روز اون رو مصرف کنه تا موثر بشه. این مدت زمانیه که بدن برای تولید سلولهای اسپرم بالغ نیاز داره. بعد از قطع مصرف دارو هم حدود سه ماه طول میکشه تا تولید اسپرم به حالت عادی برگرده.

روشهای دیگه‌ای هم برای مردان در حال ساخته؟

YCT-529 تنها گزینه در حال توسعه نیست. چند روش برگشت‌پذیر دیگه برای مردان در مراحل آزمایش بالینی قرار دارن:

NES/T: این یک ژله که روزانه روی شونه‌ها و بازوها مالیده میشه. این ژل حاوی هورمونهای پروژستین و تستوسترونه که به مغز سیگنال میدن تا تولید اسپرم رو متوقف کنه. این روش در مراحل پیشرفته‌تری از آزمایشها قرار داره.
ADAM: یک ایمپلنت هیدروژلیه که مثل یک وازکتومی برگشت‌پذیر عمل میکنه. این ایمپلنت به صورت فیزیکی مجرای دفران رو مسدود میکنه تا از خروج اسپرم جلوگیری کنه و هر وقت فرد بخواد، میشه اون رو برداشت.
چند قرص هورمونی دیگه هم در مراحل اولیه توسعه قرار دارن.

آیا مردان واقعا از این روشها استقبال میکنن؟

مطالعات نشون میده که علاقه به این روشها در حال افزایشه.

یک مقاله منتشر شده در سال ۲۰۲۳ نشون داد که ۷۵ درصد از بیش از ۲۰۰۰ مردی که در آمریکا و کانادا مورد بررسی قرار گرفتن، مایل به امتحان روشهای جدید پیشگیری از بارداری بودن.
یک گزارش در سال ۲۰۱۹ هم اعلام کرد که تقریبا ۵۰ درصد از مردان آمریکایی ۱۸ تا ۴۹ ساله «بسیار علاقه‌مند» به این روشها هستن.

به نظر میرسه مردان تمایل زیادی دارن که در زمینه باروری و پیشگیری از بارداری نقش فعال‌تری داشته باشن و مسئولیت رو با شریک زندگیشون تقسیم کنن.