تا حالا به این فکر کرده‌اید که چه کسانی در فضای مجازی بیشتر از همه در بحث‌های سیاسی شرکت می‌کنند؟ چرا بعضی‌ها همیشه پای ثابت کامنت‌های سیاسی هستند و بعضی دیگر خودشان را کنار می‌کشند؟ دهه‌هاست که محققان در حال بررسی مشارکت سیاسی مردم هستند و همیشه به این نتیجه رسیده‌اند که ویژگی‌های شخصیتی افراد نقش مهمی در این زمینه بازی می‌کند. شناختن این ویژگی‌ها به ما کمک می‌کند تا بفهمیم چه جور آدم‌هایی در فرایندهای دموکراتیک درگیر می‌شوند و کیفیت این مشارکت‌ها چطور است.
تا به حال بیشتر تحقیقات روی ویژگی‌های شخصیتی معروفی مثل «پنج عامل بزرگ شخصیت» (Big Five) متمرکز بوده، اما به جنبه‌های تاریک‌تر شخصیت کمتر توجه شده. منظور از «ویژگی‌های شخصیتی تاریک» صفاتی مثل ماکیاولیسم، خودشیفتگی (نارسیسیسم) و سایکوپاتی است که به مجموعه آنها «سه‌گانه تاریک» (Dark Triad) هم می‌گویند. این ویژگی‌ها معمولا با رفتارهای ناخوشایند اجتماعی و اخلاقی مثل زورگویی، سواستفاده، پرخاشگری و دستکاری دیگران همراه هستند. با اینکه هر کدام از این سه ویژگی تفاوت‌هایی با هم دارند، اما در مواردی مثل خودبزرگ‌بینی، سردی عاطفی, دورویی و پرخاشگری مشترک هستند.
تحقیقات جدید نشان می‌دهند که از بین این سه، خودشیفتگی و سایکوپاتی تاثیر بیشتری روی مشارکت سیاسی دارند تا ماکیاولیسم. بعضی از پژوهشگران حتی معتقدند که سایکوپاتی خودش جنبه‌هایی از ماکیاولیسم را هم در بر می‌گیرد و برای همین، مفهوم «جفت تاریک» (Dark Dyad) را پیشنهاد داده‌اند که فقط روی خودشیفتگی و سایکوپاتی تمرکز دارد. افرادی که این ویژگی‌های شخصیتی را دارند، معمولا به دنبال قدرت، سلطه و جایگاه هستند و برای رسیدن به اهداف شخصی خودشان وارد فعالیت‌های سیاسی می‌شوند.
اما یک مشکل بزرگ در تحقیقات قبلی وجود دارد: بیشتر آنها روی مشارکت سیاسی «آفلاین» (مثلا شرکت در تظاهرات یا رای دادن) و در جوامع غربی تمرکز کرده‌اند. این در حالی است که با گسترش رسانه‌های دیجیتال، مشارکت سیاسی آنلاین به یک شکل راحت و پرطرفدار از فعالیت مدنی تبدیل شده. برای همین، این تحقیق جدید تلاش کرده تا این خلا را پر کند و به سراغ مشارکت سیاسی «آنلاین» در کشورهای مختلف، هم غربی و هم غیرغربی، برود.
علاوه بر این، برای اینکه تصویر کامل‌تری داشته باشیم، این تحقیق فقط به خودشیفتگی و سایکوپاتی نگاه نکرده. دو عامل مهم دیگر هم وارد ماجرا شده‌اند: یکی ترس از دست دادن یا فومو (FoMO) و دیگری توانایی شناختی. فومو (Fear of Missing Out) یک ویژگی روان‌شناختی است که با رفتارهای آنلاین گره خورده و به طور خلاصه یعنی «ترس از اینکه مبادا بقیه در حال تجربه‌های جذابی باشند و ما از آنها بی‌خبر بمانیم». توانایی شناختی هم به زبان ساده یعنی هوش و قدرت تفکر انتقادی و استدلال. این توانایی ممکن است نقش تعدیل‌کننده داشته باشد، یعنی روی رابطه بین شخصیت و مشارکت سیاسی تاثیر بگذارد.
این مطالعه بین‌المللی با استفاده از داده‌های نظرسنجی از هشت کشور – آمریکا، چین، اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور، تایلند و ویتنام – انجام شده تا ببیند چطور شخصیت‌های تاریک، فومو و توانایی شناختی در کنار هم مشارکت سیاسی آنلاین را در زمینه‌های اجتماعی و سیاسی گوناگون شکل می‌دهند.
چرا این چهار عامل انتخاب شدند؟
انتخاب سایکوپاتی، خودشیفتگی، فومو و توانایی شناختی کاملا هدفمند بوده.
- سایکوپاتی و خودشیفتگی: این دو ویژگی شخصیتی تاریک، به شدت با تکانشگری، واکنش‌های عاطفی شدید و نیاز به جلب توجه مرتبط هستند؛ یعنی دقیقا همان چیزهایی که باعث فعالیت زیاد در شبکه‌های اجتماعی می‌شود.
- فومو: این عامل توضیح می‌دهد که چرا بعضی افراد به محتوای سیاسی آنلاین توجه می‌کنند. فومو یک اضطراب خاص است که فرد را مجبور می‌کند همیشه متصل بماند و در بحث‌ها شرکت کند تا چیزی را از دست ندهد.
- توانایی شناختی: این عامل به عنوان یک پیش‌بینی‌کننده و یک تعدیل‌کننده در نظر گرفته شده. توانایی شناختی روی نحوه پردازش اطلاعات، سبک مشارکت و تعامل فرد با ویژگی‌های شخصیتی تاریکش تاثیر می‌گذارد. برخلاف تحصیلات یا سواد رسانه‌ای، توانایی شناختی می‌تواند به شکل بنیادی تفاوت‌های فردی در رفتار سیاسی را توضیح دهد.
با کنار هم گذاشتن این مفاهیم، این تحقیق یک چارچوب منسجم ارائه می‌دهد تا مکانیزم‌های روان‌شناختی پشت مشارکت سیاسی آنلاین را بهتر بفهمیم.
نگاهی عمیق‌تر به ادبیات تحقیق
خودشیفتگی، سایکوپاتی و مشارکت سیاسی آنلاین
مطالعات زیادی نشان داده‌اند که ویژگی‌های شخصیتی تاریک با میل به کسب قدرت، سلطه اجتماعی و اختیار در ارتباط هستند. به طور مشخص:
- خودشیفتگی (Narcissism): این ویژگی یعنی فرد از طریق غرور و تحسین خودشیفته‌وار ویژگی‌هایش به دنبال رضایت است. خودشیفتگی با باور به توانایی‌های رهبری خود، تمایلات ناسازگار در خودمشغولی و رفتارهای سواستفاده‌گرایانه همراه است. افراد خودشیفته حس خودبزرگ‌بینی دارند، به شدت دنبال تحسین دیگران هستند، احساس می‌کنند مستحق همه چیز هستند و از دیگران بهره‌کشی می‌کنند.
- سایکوپاتی (Psychopathy): این ویژگی «تاریک‌ترین» صفت در این گروه به حساب می‌آید و با رفتارهای مخربی مثل قلدری و ضداجتماعی بودن شناخته می‌شود. افراد با ویژگی‌های سایکوپاتی، manipulative (دستکاری‌کننده)، دارای جذابیت سطحی، خودمحور، استثمارگر، دروغگو و بی‌مسئولیت هستند.
با وجود تفاوت‌ها، هر دوی این ویژگی‌ها در داشتن خصوصیات توهین‌آمیز اجتماعی که می‌توانند روی مشارکت سیاسی تاثیر بگذارند، مشترک هستند.
رابطه بین این ویژگی‌های تاریک و مشارکت سیاسی پیچیده است. دنیای سیاست پر از درگیری، رقابت و توجه عمومی است؛ چیزهایی که ممکن است بعضی‌ها را فراری دهد، اما برای افراد با شخصیت‌های تاریک جذاب است. برای مثال:
- افراد خودشیفته ممکن است برای تقویت عزت نفس خودشان وارد سیاست شوند. آنها از اینکه در چشم عموم باشند لذت می‌برند، همیشه به دنبال پیشرفت خود هستند و تشنه تحسین دیگران‌اند. طبیعت برون‌گرا و فعال اجتماعی آنها باعث می‌شود در سیاست شرکت کنند تا نیازهای اجتماعی خود مثل «خودافزایی» (self-enhancement) را برآورده کنند.
- هر دو ویژگی خودشیفتگی و سایکوپاتی با علاقه بیشتر به سیاست مرتبط هستند، که خود علاقه به سیاست یک عامل کلیدی برای مشارکت سیاسی است.
- افراد با ویژگی‌های سایکوپاتی، با شخصیت manipulative و بی‌باک خود، ممکن است به میدان رقابتی سیاست کشیده شوند. تمایل آنها به سلطه اجتماعی می‌تواند آنها را تشویق به مشارکت سیاسی کند، چون تهدیدها و خطرات این رفتارها را کمتر از بقیه حس می‌کنند.
البته در مورد رابطه سایکوپاتی و مشارکت سیاسی بحث‌هایی هم وجود دارد. بعضی‌ها می‌گویند طبیعت ضداجتماعی افراد سایکوپات باید باعث کاهش مشارکت آنها در سیاست شود، چون آنها به قوانین، هنجارهای اجتماعی و آبروی خودشان اهمیتی نمی‌دهند. با این حال، دیگران معتقدند که این افراد ممکن است برای ارضای امیال غیرمتعارف خود وارد سیاست شوند. هر دو گروه، یعنی خودشیفته‌ها و سایکوپات‌ها، ممکن است به مشارکت سیاسی به عنوان راهی برای اعمال نفوذ در سیستم‌های سیاسی و جامعه نگاه کنند. برای مثال، افراد خودشیفته به خاطر برون‌گرایی و نیاز به تحسین، احتمالا در فعالیت‌های سیاسی که تصویرشان را بهتر می‌کند شرکت می‌کنند. افراد سایکوپات هم ممکن است برای به هم ریختن اوضاع سیاسی وارد عمل شوند.
با اینکه بیشتر تحقیقات قبلی روی مشارکت سیاسی «آفلاین» بوده، انتظار می‌رود که این الگوها در فضای آنلاین هم تکرار شوند. بنابراین، فرضیه‌های اولیه تحقیق اینها بودند:
- فرضیه اول (H1): خودشیفتگی (H1a) و سایکوپاتی (H1b) با مشارکت سیاسی آنلاین رابطه مثبت دارند.
ترس از دست دادن (FoMO) و مشارکت سیاسی آنلاین
این تحقیق علاوه بر شخصیت‌های تاریک، فومو را هم به عنوان یک ویژگی روان‌شناختی که با فعالیت آنلاین ارتباط نزدیکی دارد، بررسی کرده. فومو اینطور تعریف می‌شود: «یک نگرانی فراگیر از اینکه دیگران ممکن است در حال تجربه‌های لذت‌بخشی باشند که فرد در آنها حضور ندارد» و «میل به متصل ماندن مداوم به کاری که دیگران انجام می‌دهند». این مفهوم با افزایش چشمگیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی اهمیت پیدا کرده، چون این پلتفرم‌ها اطلاعات لحظه‌ای درباره فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی مختلفی می‌دهند که افراد ممکن است برای ارضای نیازهای اجتماعی و روانی خود بخواهند در آنها شرکت کنند.
تحقیقات نشان داده افرادی که سطح بالاتری از فومو دارند، به طور قابل توجهی بیشتر در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند. این موضوع را می‌توان با «نظریه خودمختاری» (self-determination theory) توضیح داد. این نظریه می‌گوید که شایستگی، استقلال و تعلق، سه نیاز اساسی روانی-اجتماعی هستند که برای سلامت و رفاه ضروری‌اند. افراد برای تامین این نیازها فومو را تجربه می‌کنند و در نتیجه، فعالیت آنلاینشان بیشتر می‌شود. کسانی که در این زمینه‌ها رضایت کمتری دارند، معمولا فوموی بیشتری را تجربه می‌کنند و بیشتر در شبکه‌های اجتماعی فعال هستند.
با این حال، نقش فومو در مشارکت سیاسی کمتر بررسی شده. با تکیه بر تحقیقات موجود، این مطالعه پیشنهاد می‌کند که فومو احتمالا با مشارکت سیاسی آنلاین مرتبط است، چون درگیر شدن در سیاست آنلاین یک تجربه اجتماعی است و افراد با فوموی بالا ممکن است برای از دست ندادن این جنبه از گفتمان عمومی، در آن شرکت کنند. پس، افرادی که فوموی قوی‌تری دارند، برای ارضای نیازهای روانی-اجتماعی خود، مثل حس تعلق و فرار از بی‌حوصلگی، مشارکت بیشتری در فعالیت‌های سیاسی آنلاین نشان می‌دهند. بر اساس این بحث، فرضیه دوم به این شکل مطرح شد:
- فرضیه دوم (H2): فومو با مشارکت سیاسی آنلاین رابطه مثبت دارد.
نقش تعدیل‌کننده توانایی شناختی
علاوه بر روابط مستقیم، این مطالعه بررسی می‌کند که آیا توانایی شناختی افراد روی این روابط تاثیر می‌گذارد یا نه. توانایی شناختی بازتاب‌دهنده ظرفیت یک فرد برای درک مفاهیم پیچیده و تفکر انتقادی است. این ظرفیت شامل حل مسئله شهودی و سبک شناختی تحلیلی است. افرادی که توانایی شناختی بالاتری دارند، در پردازش اطلاعات، تصمیم‌گیری‌های کنترل‌شده و استدلال بهتر عمل می‌کنند. آنها همچنین مهارت‌های اجتماعی بهتری دارند و موقعیت‌های اجتماعی را بهتر درک می‌کنند.
از آنجایی که افراد با توانایی شناختی بالا می‌توانند اطلاعات را به طور موثر پردازش کنند، احتمالا بهتر می‌توانند خطرات و مزایای مشارکت سیاسی را بسنجند و تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. با این حال، به جای یک فرضیه قطعی، یک سوال تحقیقی مطرح شد:
- سوال تحقیقی اول (RQ1): توانایی شناختی چه ارتباطی با مشارکت سیاسی آنلاین دارد؟
در حالی که تحقیقات نشان می‌دهند شخصیت‌های تاریک و فومو با مشارکت آنلاین مرتبط هستند، تاثیر توانایی شناختی بر این روابط هنوز ناشناخته است. بررسی این موضوع می‌تواند دیدگاه‌های جدیدی درباره رابطه بین شخصیت، روان‌شناسی اجتماعی و شناخت با فعالیت‌های سیاسی آنلاین ارائه دهد. از آنجایی که توانایی شناختی ممکن است بر ارزیابی ریسک و تصمیم‌گیری افراد تاثیر بگذارد، قدرت رابطه بین شخصیت‌های تاریک، فومو و مشارکت سیاسی آنلاین احتمالا بر اساس سطح شناختی افراد متفاوت خواهد بود. بنابراین، به دلیل عدم قطعیت در مورد تاثیر تعدیل‌کننده توانایی شناختی، سوال تحقیقی دوم به این شکل مطرح شد:
- سوال تحقیقی دوم (RQ2): توانایی شناختی چگونه بر رابطه مثبت بین خودشیفتگی (RQ2a)، سایکوپاتی (RQ2b)، فومو (RQ2c) و مشارکت سیاسی آنلاین تاثیر می‌گذارد؟
این تحقیق چطور انجام شد؟ (روش‌شناسی)
یک نظرسنجی بین‌المللی در ژوئن ۲۰۲۲ در هشت کشور انجام شد: آمریکا (۱۰۱۰ نفر)، چین (۱۰۱۰ نفر)، سنگاپور (۱۰۰۸ نفر)، اندونزی (۱۰۱۰ نفر)، مالزی (۱۰۰۲ نفر)، فیلیپین (۱۰۱۰ نفر)، تایلند (۱۰۱۰ نفر) و ویتنام (۱۰۱۰ نفر). در مجموع، ۸۰۷۰ نفر در این تحقیق شرکت کردند. این نظرسنجی توسط شرکت تحقیقاتی معتبر Qualtrics LLC انجام شد. برای اطمینان از اینکه نمونه تحقیق نماینده جمعیت واقعی کشورها باشد، از روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای بر اساس سن و جنسیت استفاده شد.
ابزارهای اندازه‌گیری:
- مشارکت سیاسی آنلاین: از شرکت‌کنندگان پرسیده شد که در سال گذشته، چقدر در شش فعالیت سیاسی آنلاین مختلف (مانند به اشتراک گذاشتن مطالب سیاسی) شرکت کرده‌اند (در مقیاس ۱=هرگز تا ۵=همیشه).
- سایکوپاتی و خودشیفتگی: این دو ویژگی با استفاده از آیتم‌های کوتاه «سه‌گانه تاریک» که توسط جوناسون و وبستر (۲۰۱۰) طراحی شده، در یک مقیاس ۵ امتیازی (۱=کاملا مخالفم تا ۵=کاملا موافقم) اندازه‌گیری شدند.
- فومو (FoMO): این ویژگی با ده سوال مختلف در یک مقیاس ۵ امتیازی سنجیده شد. نمونه سوالات اینها بودند: «می‌ترسم که دیگران تجربیات لذت‌بخش‌تری نسبت به من داشته باشند» یا «وقتی می‌فهمم دوستانم بدون من خوش می‌گذرانند، نگران می‌شوم».
- توانایی شناختی: این متغیر با استفاده از تست Wordsum اندازه‌گیری شد. این تست شباهت زیادی به هوش عمومی دارد و برای ارزیابی مهارت‌های شناختی و تفکر تحلیلی استفاده می‌شود.
- متغیرهای کنترلی: متغیرهای جمعیت‌شناختی مثل سن، جنسیت، تحصیلات و درآمد، و همچنین متغیرهای انگیزشی مثل علاقه به سیاست و میزان استفاده از اخبار رسانه‌های اجتماعی و سنتی هم کنترل شدند.
نتایج تحقیق چه بود؟
نتایج این تحقیق گسترده، الگوهای جالبی را در کشورهای مختلف نشان داد.
یافته‌های اصلی:
- رابطه خودشیفتگی با مشارکت سیاسی: این رابطه فقط در سه کشور آمریکا (β = 0.۰۵۸)، فیلیپین (β = 0.۰۷۶) و تایلند (β = 0.۰۵۹) مثبت و معنادار بود. در پنج کشور دیگر، خودشیفتگی تاثیر خاصی روی مشارکت سیاسی آنلاین نداشت. پس فرضیه H1a فقط تا حدی تایید شد.
- رابطه سایکوپاتی با مشارکت سیاسی: این رابطه به طور مداوم در تمام هشت کشور مثبت و قوی بود. آمریکا (β = 0.۱۴۲)، چین (β = 0.۱۳۹)، سنگاپور (β = 0.۱۶۵)، اندونزی (β = 0.۱۱۶)، مالزی (β = 0.۲۰۱)، فیلیپین (β = 0.۱۰۰)، تایلند (β = 0.۱۹۴) و ویتنام (β = 0.۱۸۳). این یعنی فرضیه H1b به طور کامل تایید شد.
- رابطه فومو با مشارکت سیاسی: این رابطه هم مثل سایکوپاتی، در تمام هشت کشور مثبت و بسیار قوی بود. آمریکا (β = 0.۳۹۰)، چین (β = 0.۳۲۴)، سنگاپور (β = 0.۳۶۲)، اندونزی (β = 0.۳۴۰)، مالزی (β = 0.۳۷۵)، فیلیپین (β = 0.۲۹۹)، تایلند (β = 0.۳۵۷) و ویتنام (β = 0.۵۰۵). فرضیه H2 هم کاملا تایید شد.
- رابطه توانایی شناختی با مشارکت سیاسی: این رابطه به طور مداوم در تمام هشت کشور منفی بود. یعنی افرادی که توانایی شناختی بالاتری داشتند، کمتر در فعالیت‌های سیاسی آنلاین شرکت می‌کردند. این یافته به سوال تحقیقی اول (RQ1) پاسخ می‌دهد.
نتایج تعدیل‌کنندگی (نقش توانایی شناختی):
این بخش از نتایج نشان می‌دهد که «همه چیز به توانایی شناختی شما بستگی دارد».
- تاثیر توانایی شناختی بر رابطه خودشیفتگی و مشارکت: این تاثیر فقط در آمریکا و فیلیپین معنادار بود. در این دو کشور، رابطه مثبت بین خودشیفتگی و مشارکت سیاسی برای افرادی که توانایی شناختی «پایینی» داشتند قوی‌تر بود، اما برای افراد با توانایی شناختی بالا، این رابطه اصلا وجود نداشت.
- تاثیر توانایی شناختی بر رابطه سایکوپاتی و مشارکت: این تاثیر در پنج کشور آمریکا، چین، سنگاپور، مالزی و فیلیپین معنادار بود.
- در آمریکا، سنگاپور و فیلیپین، رابطه مثبت بین سایکوپاتی و مشارکت برای افراد با توانایی شناختی «پایین» بسیار قوی بود، برای افراد با توانایی شناختی «متوسط» ضعیف‌تر بود و برای افراد با توانایی شناختی «بالا» اصلا وجود نداشت.
- در مالزی، این رابطه برای هر سه گروه (پایین، متوسط و بالا) وجود داشت، اما برای گروه با توانایی شناختی پایین قوی‌تر از بقیه بود.
- یک یافته عجیب در چین: برخلاف روند کلی، در چین رابطه مثبت بین سایکوپاتی و مشارکت برای افرادی که توانایی شناختی «بالایی» داشتند، قوی‌تر بود.
- تاثیر توانایی شناختی بر رابطه فومو و مشارکت: این تاثیر در پنج کشور آمریکا، چین، سنگاپور، مالزی و تایلند معنادار بود.
- در آمریکا، چین، سنگاپور و مالزی، رابطه مثبت بین فومو و مشارکت برای افراد با توانایی شناختی «پایین» قوی‌تر بود.
- یک یافته عجیب دیگر در تایلند: در تایلند، این رابطه برعکس بود و برای افراد با توانایی شناختی «بالا» قوی‌تر بود.
این یافته‌ها به چه معنا هستند؟
برای ساختن یک مدل نظری منسجم که مشارکت سیاسی آنلاین را توضیح دهد، این تحقیق دو ویژگی شخصیتی تاریک (سایکوپاتی و خودشیفتگی)، ترس از دست دادن (فومو) و توانایی شناختی را با هم ادغام کرد. هر کدام از این عوامل مکانیزم‌های روان‌شناختی متفاوتی دارند که رفتارهای سیاسی دیجیتال افراد را شکل می‌دهند.
۱. سایکوپاتی و خودشیفتگی در عرصه دیجیتال
یافته‌ها نشان داد که سایکوپاتی یک پیش‌بینی‌کننده قوی و ثابت برای مشارکت سیاسی آنلاین در تمام فرهنگ‌ها و نظام‌های سیاسی مورد مطالعه است. اما خودشیفتگی فقط در سه کشور (آمریکا، فیلیپین و تایلند) چنین نقشی داشت. این موضوع یک نگرانی جدی را مطرح می‌کند: اگر افرادی با ویژگی‌های سایکوپاتی و خودشیفتگی در فعالیت‌های سیاسی آنلاین بیشتر درگیر هستند، این می‌تواند منجر به تغییرات عمیق اجتماعی، سیاسی و نهادی شود که شاید به نفع عموم جامعه نباشد و فقط منافع شخصی این افراد را تامین کند. این یافته ما را به فکر فرو می‌برد که کیفیت مشارکت سیاسی در فضای آنلاین چگونه است و شخصیت شرکت‌کنندگان تاثیرگذار چه تاثیری بر فرهنگ دموکراتیک دارد. اگرچه این تحقیق به جزئیات نوع مشارکت نپرداخته، اما تحقیقات دیگر نشان داده‌اند که افراد با شخصیت‌های تاریک بیشتر به بحث‌های تند و غیرمدنی دامن می‌زنند و مستعد انتشار اطلاعات نادرست در پلتفرم‌های دیجیتال هستند.
۲. نقش محوری فومو (FoMO)
یافته‌ها همچنین یک ارتباط قوی بین فومو و مشارکت در فعالیت‌های سیاسی آنلاین در همه کشورها نشان داد. این یعنی فومو ممکن است نقش مهمی در ایجاد انگیزه برای مشارکت سیاسی آنلاین داشته باشد، به خصوص در میان جوانان که اغلب از نظر سیاسی بی‌تفاوت به نظر می‌رسند اما سطح فوموی بالایی دارند. این مکانیزم می‌تواند مشارکت سیاسی را دموکراتیک‌تر کند و موانع ورود به آن را کاهش دهد. با این حال، این پدیده چالش‌هایی هم دارد. وقتی مشارکت سیاسی به جای علاقه یا دانش سیاسی، از ترس محرومیت ناشی شود، ممکن است عمق و کارایی مشارکت عمومی را کاهش دهد. اگر اضطراب به جای تفکر سنجیده، محرک مشارکت سیاسی باشد، فرصت‌هایی برای دستکاری دیدگاه‌های سیاسی این افراد توسط دیگران فراهم می‌شود.
۳. اهمیت توانایی شناختی
این تحقیق نشان داد که توانایی شناختی بالاتر به طور مداوم با مشارکت سیاسی آنلاین «کمتر» مرتبط بود و مهمتر از آن، تاثیر ویژگی‌های شخصیتی تاریک و فومو را در بیشتر کشورها تعدیل می‌کرد. به طور کلی، تاثیر سایکوپاتی و فومو بر مشارکت آنلاین در افرادی که توانایی شناختی «پایین تا متوسطی» داشتند، بسیار بیشتر از کسانی بود که توانایی شناختی بالایی داشتند. این را می‌توان با چند دلیل نظری توضیح داد:
- تفکر انتقادی: افراد با توانایی شناختی بالا در تفکر انتقادی و تحلیلی مهارت بیشتری دارند. بنابراین، آنها بهتر می‌توانند اطلاعات سیاسی را ارزیابی کنند و کمتر تحت تاثیر تمایلات احساسی یا تکانشی ناشی از شخصیت‌های تاریک یا فومو قرار می‌گیرند.
- مصرف گزینشی اطلاعات: این افراد ممکن است در مصرف اطلاعات گزیده‌تر عمل کنند و محتوای منطقی را به اطلاعات هیجانی ترجیح دهند. این کار تاثیر شخصیت‌های تاریک یا فومو را بر مشارکت سیاسی آنها محدود می‌کند.
- پیش‌بینی عواقب: از آنجا که افراد با توانایی شناختی بالا درک بهتری از موقعیت‌ها دارند و در تصمیم‌گیری‌ها اطلاعات بیشتری را جستجو می‌کنند، بهتر می‌توانند تاثیر ویژگی‌های شخصیتی تاریک یا سطح فوموی خود را کنترل کنند. توانایی آنها در پیش‌بینی عواقب اقداماتشان، به مشارکت سیاسی سنجیده‌تر و متفکرانه‌تری منجر می‌شود.
این نتایج به ما یادآوری می‌کنند که تاثیر ویژگی‌های شخصیتی (مثل سایکوپاتی یا خودشیفتگی) یا ویژگی‌های روانی-اجتماعی (مثل فومو) بر رفتار سیاسی را نمی‌توان به طور کلی تعمیم داد، به خصوص در زمینه مشارکت آنلاین که هزینه‌های مشارکت در آن نسبتا پایین است.
۴. تفاوت‌های فرهنگی
یکی از یافته‌های جالب این بود که خودشیفتگی در جوامعی با ارزش‌های فرهنگی کنفوسیوسی، مانند چین، سنگاپور، اندونزی، مالزی و ویتنام، پیش‌بینی‌کننده مهمی برای مشارکت سیاسی آنلاین نبود. این با چارچوب‌های فرهنگی جمع‌گرا مطابقت دارد، جایی که تمایلات خودافزایی کمتر از نظر اجتماعی پاداش داده می‌شود. در فرهنگ‌های جمع‌گرا، هماهنگی اجتماعی و انسجام گروهی در اولویت است، که ممکن است انگیزه برای مشارکت سیاسی خودمحور را کاهش دهد. در مقابل، تاثیرات مستقیم سایکوپاتی و فومو در تمام کشورها ثابت بود و به عنوان پیش‌بینی‌کننده‌های قوی مشارکت سیاسی آنلاین ظاهر شدند.
۵. پیام‌ها برای سیاست‌گذاران
یافته‌های این مطالعه برای سیاست‌گذارانی که به دنبال افزایش مشارکت دموکراتیک در فضاهای آنلاین هستند، بینش‌های ارزشمندی دارد. ارتباط قوی بین سایکوپاتی، فومو و مشارکت سیاسی آنلاین نشان می‌دهد که مشارکت سیاسی هیجانی و اجتماعی‌محور ممکن است بیشتر از روی هیجان‌طلبی و تکانشگری باشد تا مشارکت مدنی سنجیده. این امر نیاز به ویژگی‌ها و مداخلاتی در پلتفرم‌ها را برجسته می‌کند که گفتگوی سازنده را تشویق کرده و تعاملات سیاسی واکنشی یا پرخاشگرانه را کاهش دهند. علاوه بر این، ارتباط منفی بین توانایی شناختی و مشارکت سیاسی نشان می‌دهد که اطلاعات سیاسی ساده و قابل دسترس و ابزارهای مشارکت دیجیتال ممکن است به پر کردن شکاف‌های شناختی برای مشارکت معنادار کمک کند.
۶. روابط بین خود متغیرها
نتایج همبستگی‌ها نشان داد که سایکوپاتی، خودشیفتگی و فومو در تمام کشورها با هم رابطه مثبت دارند. این یعنی افرادی که ویژگی‌های شخصیتی تاریک بالاتری دارند، بیشتر مستعد تجربه فومو هستند. این یافته همچنین نشان می‌دهد که فومو می‌تواند یک مکانیزم روان‌شناختی زمینه‌ای باشد که هم سایکوپاتی و هم خودشیفتگی را به مشارکت سیاسی آنلاین متصل می‌کند. علاوه بر این، ارتباط منفی بین سایکوپاتی و توانایی شناختی (در مقایسه با خودشیفتگی) با تحقیقات قبلی همخوانی دارد که نشان می‌دهد توانایی شناختی پایین‌تر ممکن است با تکانشگری و رفتارهای پرخطر مرتبط باشد.
محدودیت‌ها و مسیرهای آینده
این تحقیق با وجود ارائه بینش‌های ارزشمند، محدودیت‌هایی هم دارد که باید در نظر گرفته شوند:
- پیچیدگی شخصیت‌های تاریک: سایکوپاتی و خودشیفتگی ابعاد مختلفی دارند (مثلا سایکوپاتی اولیه در مقابل ثانویه، یا خودشیفتگی بزرگ‌منشانه در مقابل آسیب‌پذیر). این تحقیق آنها را به طور کلی بررسی کرده است. تحقیقات آینده باید به زیرشاخه‌های خاص آنها بپردازند.
- اندازه‌گیری توانایی شناختی: ابزار مورد استفاده برای سنجش توانایی شناختی محدود بود. مطالعات آینده باید از ارزیابی‌های شناختی مبتنی بر عملکرد استفاده کنند.
- سوگیری در گزارش‌دهی: اندازه‌گیری‌های مبتنی بر خودگزارشی ممکن است با سوگیری‌هایی مثل مطلوبیت اجتماعی همراه باشند. تحقیقات آینده باید از روش‌های رفتاری یا تجربی برای افزایش اعتبار استفاده کنند.
- عوامل فرهنگی و نهادی: این مطالعه هشت کشور را پوشش داد، اما عوامل نهادی، فرهنگی و نظارتی در هر کشور رفتار سیاسی دیجیتال را به شکل متفاوتی شکل می‌دهند. تحقیقات آینده باید بررسی کنند که محیط‌های رسانه‌ای و نظام‌های سیاسی چگونه بر این روابط تاثیر می‌گذارند.
- نیاز به تحقیقات طولی: برای بررسی دقیق‌تر روابط، نیاز به داده‌های طولی یا تجربی است.
دیدگاهتان را بنویسید