مدیر ارشد فناوری سابق OpenAI و جذب سرمایه برای استارتاپ جدید

استارتاپ هوش مصنوعی «آزمایشگاه ماشین‌های متفکر» یا همون Thinking Machines Lab که توسط میرا موراتی، مدیر ارشد فناوری سابق OpenAI تاسیس شده، به طور رسمی تونسته یک سرمایه اولیه یا «سید راند» به مبلغ ۲ میلیارد دلار رو جذب کنه. این دور از سرمایه‌گذاری توسط شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر معروف «اندرسن هورویتز» (Andreessen Horowitz) رهبری شده.

اما اندرسن هورویتز تنها سرمایه‌گذار نبوده. لیست شرکت‌کنندگان در این سرمایه‌گذاری شامل اسم‌های خیلی بزرگی در دنیای تکنولوژیه. شرکت‌هایی مثل انویدیا (Nvidia)، اکسل (Accel)، سرویس‌نو (ServiceNow)، سیسکو (CISCO)، ای‌ام‌دی (AMD) و جین استریت (Jane Street) هم در این دور سرمایه‌گذاری مشارکت داشتن. یک منبع دیگه به اسم برند‌وی‌ام (BrandVM) لیست کمی متفاوت‌تری رو ارائه داده و گفته این دور سرمایه‌گذاری توسط سکویا کپیتال (Sequoia Capital) و کوتو (Coatue) رهبری شده و شرکت‌هایی مثل انویدیا، سامسونگ کاتالیست (Samsung Catalyst) و صندوق ثروت ملی ابوظبی (ADQ) هم در اون حضور داشتن. جالبه که این منبع مبلغ جذب شده رو ۶۵۰ میلیون دلار ذکر کرده. در مقابل، اکثر منابع دیگه روی مبلغ ۲ میلیارد دلار اتفاق نظر دارن.

این سرمایه‌گذاری باعث شده که ارزش این استارتاپ تازه تاسیس به ۱۲ میلیارد دلار برسه. این در حالیه که در ماه ژوئن، یعنی یک ماه قبل‌تر، برخی رسانه‌ها گزارش داده بودن که آزمایشگاه ماشین‌های متفکر در آستانه جذب سرمایه ۲ میلیارد دلاری با ارزش ۱۰ میلیارد دلاره. اما به نظر میرسه در طول یک ماه، ارزش این شرکت ۲ میلیارد دلار دیگه هم افزایش پیدا کرده. این معامله یکی از بزرگترین دورهای سرمایه‌گذاری اولیه در تاریخ سیلیکون ولی به حساب میاد و نشون دهنده اشتیاق بسیار زیاد سرمایه‌گذارها برای حمایت از آزمایشگاه‌های جدید و آینده‌دار در حوزه هوش مصنوعیه. نکته قابل توجه اینه که آزمایشگاه ماشین‌های متفکر کمتر از یک سال عمر داره و هنوز به طور رسمی اعلام نکرده که دقیقا روی چه محصول یا پروژه‌ای کار می‌کنه.

بنیان‌گذار و تیم پشت پرده

شخصیت اصلی این ماجرا، میرا موراتیه. اون مدیر ارشد فناوری (CTO) سابق شرکت OpenAI بوده و در توسعه محصولات بسیار معروفی مثل چت‌جی‌پی‌تی،DALL-E و حالت صوتی هوش مصنوعی این شرکت نقش کلیدی داشته. موراتی در سپتامبر ۲۰۲۴ از OpenAI جدا شد. اون حتی برای مدت کوتاهی در جریان اتفاقات و آشفتگی‌های نوامبر ۲۰۲۳ که منجر به اخراج موقت و بازگشت سریع سم آلتمن شد، به عنوان مدیرعامل موقت OpenAI فعالیت کرد.

از زمانی که موراتی استارتاپ خودش رو راه انداخته، تونسته تعدادی از همکاران سابقش در OpenAI رو هم با خودش همراه کنه. اسم‌هایی مثل جان شولمن (John Schulman)، برت زوف (Barret Zoph) و لوک متز (Luke Metz) از جمله استعدادهای برتر OpenAI هستن که به این شرکت جدید پیوستن. طبق گزارش‌ها، تیم این استارتاپ حدودا ۳۰ مهندس و محقق داره که تقریبا دو سوم اونها کارمندان سابق OpenAI هستن. در این تیم، جان شولمن که یکی از هم‌بنیان‌گذاران OpenAI و از خالقین اصلی چت‌جی‌پی‌تی بوده، به عنوان دانشمند ارشد فعالیت می‌کنه و برت زوف که قبلا معاون تحقیقات در OpenAI بود، حالا مدیر ارشد فناوری (CTO) آزمایشگاه ماشین‌های متفکره. به نظر میرسه این شرکت در حال حاضر به دنبال جذب نیروی بیشتره، به خصوص افرادی که سابقه ساخت محصولات موفق مبتنی بر هوش مصنوعی از صفر تا صد رو دارن. توانایی موراتی در جذب استعدادهای درجه یک و سرمایه‌های کلان، باعث شده که اون رو با بنیان‌گذاران آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی برجسته دیگه‌ای مثل آنتروپیک (Anthropic) و گوگل دیپ‌مایند (Google DeepMind) که متعلق به آلفابته، مقایسه کنن.

محصول مرموز: چه چیزی در راه است؟

همونطور که گفته شد، این شرکت هنوز محصولی رو به بازار عرضه نکرده. اما میرا موراتی اخیرا در پستی در شبکه اجتماعی اکس (توییتر سابق) کمی از برنامه‌های آینده شرکت پرده‌برداری کرده. اون گفته که این استارتاپ قصد داره در «یکی دو ماه آینده» از کارش رونمایی کنه و این رونمایی شامل یک «عرضه اوپن‌سورس قابل توجه» خواهد بود. موراتی اضافه کرده که این محصول برای محققان و استارتاپ‌هایی که به دنبال ساخت مدل‌های هوش مصنوعی سفارشی خودشون هستن، مفید خواهد بود. اون همچنین گفته: «به زودی، ما بهترین یافته‌های علمی خودمون رو هم به اشتراک می‌گذاریم تا به جامعه تحقیقاتی کمک کنیم سیستم‌های هوش مصنوعی پیشرفته رو بهتر درک کنن».

یک منبع دیگه هم جزئیات متفاوتی رو مطرح کرده و گفته که این شرکت در حال ساخت پردازنده‌های هوش مصنوعی سفارشی با معماری «اول-حافظه» (memory-first) و یک پشته نرم‌افزاری همراه با اونه که وعده افزایش ده برابری بهره‌وری انرژی برای پردازش مدل‌های زبان بزرگ رو میده. طبق این گزارش، نمونه‌های اولیه این پردازنده‌ها در حال حاضر در دو مرکز داده بزرگ و نامشخص در حال آزمایش هستن و سرمایه جدید صرف تولید انبوه این تراشه‌ها با فناوری ۵ نانومتری در شرکت TSMC و همچنین راه‌اندازی یک کلاستر آزمایشی با قدرت ۲۵۰ پتافلاپ تا سه ماهه دوم سال ۲۰۲۶ خواهد شد.

منابع دیگه هم به این اشاره کردن که هدف آزمایشگاه ماشین‌های متفکر ساخت سیستم‌های هوش مصنوعی ایمن‌تر، قابل اعتمادتر و با کاربردهای گسترده‌تر نسبت به رقباس. این شرکت به جای تمرکز بر سیستم‌های هوش مصنوعی کاملا مستقل، در حال توسعه «سیستم‌های چندوجهی (multimodal) است که به صورت مشارکتی با انسان‌ها کار می‌کنن». این استارتاپ قصد داره روی همکاری انسان و هوش مصنوعی در زمینه‌هایی مثل علم و مهندسی تمرکز کنه تا خودش رو از رقبایی که به دنبال ساخت هوش مصنوعی‌های مستقل‌تر هستن، متمایز کنه.

فضای رقابتی و چشم‌انداز آینده

با وجود جذب سرمایه چند میلیارد دلاری، آزمایشگاه ماشین‌های متفکر راه سختی رو برای رسیدن به رقبای بزرگش در پیش داره. این استارتاپ خودش رو در میان غول‌های هوش مصنوعی مثل متا (Meta)، گوگل دیپ‌مایند، آنتروپیک و البته خود OpenAI پیدا می‌کنه که همگی در حال سرمایه‌گذاری‌های میلیارد دلاری روی تیم‌های تحقیقاتی خودشون هستن. طبق گزارش‌ها، شرکت متا در ماه‌های اخیر مذاکراتی برای خرید آزمایشگاه ماشین‌های متفکر داشته تا تلاش‌های خودش در زمینه «ابر هوش» (superintelligence) رو تقویت کنه، اما این مذاکرات به پیشنهاد نهایی منجر نشده.

آزمایشگاه ماشین‌های متفکر یکی از معدود استارتاپ‌های هوش مصنوعیه که سرمایه‌گذارها معتقدن میتونه یک تهدید جدی برای توسعه‌دهندگان مدل‌های هوش مصنوعی پیشرو امروزی باشه. با این سرمایه عظیم، موراتی ممکنه ذخیره مالی کافی برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی پیشرفته و جدید رو داشته باشه. این شرکت قبلا قراردادی با گوگل کلود (Google Cloud) برای تامین قدرت پردازشی مورد نیاز مدل‌های هوش مصنوعیش امضا کرده. به نظر میرسه این استارتاپ روی دستیابی به پیشرفت‌های تحقیقاتی جدید و نوآورانه حساب باز کرده تا بتونه خودش رو از بقیه متمایز کنه، هرچند که این کار با توجه به سرمایه‌گذاری‌های هنگفت رقبا، روز به روز سخت‌تر میشه.

بازتاب در دنیای سرمایه‌گذاری و نظرات کاربران

این اتفاقات در فضای مجازی و بین کاربران حوزه تکنولوژی هم بازتاب‌های زیادی داشته. در پلتفرمی مثل هکر نیوز (Hacker News)، بحث‌های جالبی در این مورد شکل گرفته. یک کاربر به نام «JCM9» این وضعیت رو با برنامه تلویزیونی «شارک تنک» (Shark Tank) مقایسه کرده و گفته: «اگه توی شارک تنک بری و بگی من هیچ درآمدی ندارم، هیچ مدل کسب و کار مشخصی ندارم، و ایده‌ای دارم که به راحتی قابل کپی‌برداریه و در حوزه‌ای فعالیت می‌کنم که به سرعت در حال تبدیل شدن به یک کالای عمومیه، و برای ۲۵ درصد از شرکتم ۵ میلیارد دلار پول می‌خوام، بهت می‌خندن و از صحنه بیرونت می‌کنن. اما در دنیای پر از هیجان هوش مصنوعی مولد، این یک اتفاق معمولیه و چک رو هم میگیری. اگه چیزی شبیه حبابه و بوی حباب میده. تکنولوژی جالبیه، اما سرمایه‌گذارها قراره تو این فضا کلی ضرر کنن.»

در جواب این نظر، کاربر دیگه‌ای به نام «silveraxe93» پاسخ داده: «اگه واقعا به همین راحتیه، چرا خودت این کارو نمی‌کنی؟ واقعا ۵ میلیارد دلار رو همینطوری رها کردی؟ بهت میگم چرا این کارو نمی‌کنی. چون این پول رو به دست نمیاری. چون به این راحتی‌ها نیست. میرا موراتی یک آدم ناشناس و معمولی از تو خیابون نیست. ایلیا سوتسکور یک آدم معمولی نیست. زاکربرگ به آدم‌های معمولی میلیون‌ها دلار پول نمیده که بیان برای متا کار کنن.» کاربر دیگه‌ای به نام «awongh» هم اضافه کرده که میرا موراتی مدیر ارشد فناوری یکی از مهم‌ترین شرکت‌های تکنولوژی این نسل بوده و یکی از سریع‌ترین محصولات نرم‌افزاری در حال رشد تاریخ رو در یک دسته‌بندی کاملا جدید ارائه داده. از نظر این کاربر، با وجود اینکه این مقدار پول بسیار زیاده، اما عجیب نیست که سرمایه‌گذارها به سمت اون هجوم بردن.

بحث دیگه‌ای که مطرح شده، مربوط به نقش انویدیا در این سرمایه‌گذاریه. کاربری به نام «ritzaco» این سوال رو مطرح کرده که آیا این یک نوع «سرمایه‌گذاری چرخشی» (round-tripping) نیست؟ به این معنی که: «انویدیا در استارتاپ‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنه که قراره بخش عمده‌ای از سرمایه‌شون رو صرف خرید پردازنده‌های گرافیکی (GPU) کنن، در نتیجه درآمد انویدیا بالا میره، سهام انویدیا بالا میره و انویدیا سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در استارتاپ‌هایی می‌کنه که از اون سرمایه برای ادامه این چرخه استفاده می‌کنن.» برخی کاربران در پاسخ گفتن که این کار میتونه غیرقانونی باشه اگه به صورت یک تبانی آشکار باشه، اما کاربران دیگه اشاره کردن که این استارتاپ‌ها در هر صورت مجبور به خرید پردازنده‌های انویدیا بودن چون این شرکت در حال حاضر بازار رو در دست داره و این نوع یکپارچه‌سازی عمودی مستقیما غیرقانونی نیست.

عده‌ای از کاربران هم به نام شرکت یعنی «ماشین‌های متفکر» اشاره کردن. کاربری به نام «dr_kiszonka» گفته که این نام‌گذاری شاید هوشمندانه نباشه چون به ماشین‌های متفکر در داستان‌های «تلماسه» (Dune) اشاره داره که شخصیت‌های شرور داستان بودن و انتخاب این نام میتونست مثل انتخاب نام «اسکای‌نت» (Skynet) از فیلم ترمیناتور باشه. اما کاربر دیگه‌ای به نام «reasonableklout» توضیح داده که این نام به احتمال زیاد به شرکت معروف سوپرکامپیوتر «شرکت ماشین‌های متفکر» (Thinking Machines Corporation) در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ میلادی اشاره داره که ریچارد فاینمن، فیزیکدان مشهور، برای مدتی در اونجا کار می‌کرد. جالبه که گفته شده این شرکت قدیمی توسط شرکت سان (Sun) خریداری شد که حالا متعلق به اوراکله (Oracle) و این نگرانی مطرح شده که شاید اوراکل هنوز حقوق مربوط به این نام رو در اختیار داشته باشه.

نگاهی از منظر تحلیل‌گران

جفری کوپر، یک نویسنده حوزه تکنولوژی، در یک پست لینکدین به این موضوع پرداخته و گفته: «این دور سرمایه‌گذاری عظیم نشون‌دهنده ارزش فوق‌العاده‌ای است که سرمایه‌گذاران برای استعدادهای سابق OpenAI قائل هستن و جنگ شدید بر سر استعدادها در حوزه هوش مصنوعی رو برجسته می‌کنه. ارزش ۱۲ میلیارد دلاری برای یک شرکت شش ماهه بدون هیچ محصولی، نشون‌دهنده اشتهای بی‌سابقه سرمایه‌گذاران برای استارتاپ‌های هوش مصنوعیه که به طور بالقوه باعث افزایش ارزش‌گذاری‌ها در کل این بخش میشه و دینامیک رقابت رو با ظهور شرکت‌های رقیب از دل مدیران سابق OpenAI تغییر میده.»

در نهایت، وبسایت تیپ‌رنکس (TipRanks) هم در پوشش این خبر، به ابزار مقایسه سهام خودش برای «بهترین سهام‌های هوش مصنوعی» اشاره کرده و گفته که تحلیل‌گران وال استریت به شش شرکت در این حوزه رتبه «خرید قوی» دادن و بیشترین پتانسیل رشد رو برای سهام شرکت مایکرون (Micron) پیش‌بینی می‌کنن. این موضوع نشون میده که تب و تاب هوش مصنوعی فقط به استارتاپ‌ها محدود نمیشه و بازارهای مالی رو هم به شدت تحت تاثیر قرار داده.

در مجموع، داستان آزمایشگاه ماشین‌های متفکر میرا موراتی، ترکیبی از یک سرمایه‌گذاری رکوردشکن، یک تیم پرستاره، یک محصول مرموز و آینده‌دار، و بحث‌های داغ در مورد آینده هوش مصنوعی و حباب‌های احتمالی در این حوزه است. همه چشم‌ها به این شرکته تا ببینن آیا میتونه به وعده‌هاش عمل کنه و در این میدان رقابت شلوغ، جایگاه خودش رو پیدا کنه یا نه.

منابع